ఖుదా బక్ష్ ఓరియంటల్ పబ్లిక్ లైబ్రరీ స్థాపకుడు - మౌల్వీ ఖుదా బక్ష్ ఖాన్-1842-1908 Architect of Khuda Bakhsh Oriental Public Library- Maulvi Khuda Bakhsh Khan1842-1908

 

మౌల్వీ ఖుదా బక్ష్ ఖాన్ కేవలం గ్రంధ కర్త మాత్రమే కాదు, సంఘ సంస్కర్త కూడా. బీహార్ కు చెందిన మౌల్వీ ఖుదా బక్ష్ ఖాన్ పాట్నాలోని ఖుదా బక్ష్ లైబ్రరీని స్థాపించినాడు మరియు  ఖుదా బక్ష్ లైబ్రరీ పాట్నా  నగరం లోని చారిత్రక ప్రదేశాలలో ఒకటి.

ఖుదా బక్ష్ ఖాన్  తన జీవితాన్ని, సంపదను మరియు ఆస్తిని పుస్తకాలను కొనుగోలు చేయడానికి మరియు వాటిని స౦రక్షించడానికి అంకితం చేశాడు. ఖుదా బక్ష్ లైబ్రరీ 2,000 కంటే ఎక్కువ మాన్యుస్క్రిప్ట్‌ల విస్తారమైన రిపోజిటరీ కలిగి ఉంది. కొన్ని మాన్యుస్క్రిప్ట్‌లు చాలా అరుదయినవి మరియు పరిశోధకులు మరియు చరిత్రకారులచే ఎక్కువగా కోరబడినవి. అరబిక్, పర్షియన్ మరియు ఇతర భాషల మాన్యుస్క్రిప్ట్‌లను పరిశోధించడానికి వివిధ దేశాల నుండి పండితులు ఖుదా బక్ష్ లైబ్రరీకి వస్తారు.

దాదాపు 200 సంవత్సరాల పాటు భారతదేశమును పాలించిన మొఘల్ సామ్రాజ్యం క్రమంగా తన పట్టును మరియు మెరుపును కోల్పోతోంది. ఈ దశలో, మొఘల్ కాలంలోని పుస్తకాలు మరియు ఇతర సాహిత్య పత్రాలు కోల్పోయే ప్రమాదం ఉంది.

 1857 విప్లవం తరువాత, సుల్తానులు, బాద్షాలు, రాజాలు, మహారాజులు మరియు నవాబుల వ్యక్తిగత పుస్తకాలు చెల్లాచెదురుగా ఉన్నాయి. అవి అరబిక్ మరియు పెర్షియన్ యొక్క అత్యంత ముఖ్యమైన పత్రాలు, వీటిలో చరిత్ర, మతం, భారతీయ చరిత్ర, రాజుల ప్రామాణిక పత్రాలు మరియు సంస్కృతం, పాళీ, పాష్టో, టర్కిష్, హిందీ మరియు ఉర్దూ వంటి భాషల్లోని వైద్య పుస్తకాలు ఉన్నాయి.ఈ చెల్లాచెదురుగా ఉన్న పుస్తకాలను సేకరించడం ఖుదా బక్ష్ ఖాన్ యొక్క జీవిత లక్ష్యం. తరువాత, ఈ సేకరణ నేటి బీహార్‌లోని పాట్నాలోని ఖుదా బక్ష్ ఓరియంటల్ లైబ్రరీలో ఉంచబడింది.

ఖుదా భక్ష్ ఖాన్ బీహార్‌లోని సివాన్ జిల్లాకు చెందినవాడు. ఖుదా భక్ష్ ఖాన్ 1842లో జన్మించాడు. ఖుదా బక్ష్ ఖాన్ వ్రాతప్రతులు మరియు పుస్తకాల సేకరణను తన తండ్రి నుండి వారసత్వంగా పొందాడు. ఖుదా బక్ష్ ఖాన్ యొక్క పూర్వీకులు మొఘల్ చక్రవర్తి ఔరంగజేబు యొక్క ఉద్యోగులు. ఖుదా భక్ష్ ఖాన్ తండ్రి పాట్నాలో ప్రసిద్ధ న్యాయవాది.

ఖుదా బక్ష్ ఖాన్ న్యాయశాస్త్రంలో పట్టా పొంది పాట్నాలో ప్రాక్టీస్ చేయడం ప్రారంభించాడు. ఖుదా భక్ష్ ఖాన్ ప్రసిద్ధ న్యాయవాది అయ్యాడు మరియు సంపాదించిన డబ్బునంతా పుస్తకాలు కొని రక్షించడంలో పెట్టుబడి పెట్టాడు.

.ఖుదా బక్ష్ ఖాన్ 1891లో ఖుదా బక్ష్ పబ్లిక్ లైబ్రరీని స్థాపించారు. ఖుదా బక్ష్ లైబ్రరీని అప్పటి బెంగాల్ గవర్నర్ ప్రారంభించారు. ప్రారంభ సమయంలో, లైబ్రరీలో దాదాపు 4000 అరుదైన మాన్యుస్క్రిప్ట్‌లు ఉన్నాయి, కానీ నేడు మాన్యుస్క్రిప్ట్‌ల సంఖ్య 21 వేల కంటే ఎక్కువ మరియు పుస్తకాలు మిలియన్లలో ఉన్నాయి.ఖుదా బక్ష్ ఖాన్ తన జీవితమంతా అరుదైన మాన్యుస్క్రిప్ట్‌లను కొనడం కొనసాగించాడు.

పాట్నా ప్రజలకు ఖుదా బక్ష్ పబ్లిక్ లైబ్రరీ ఖుదా బక్ష్ ఖాన్ యొక్క గొప్ప బహుమతి. పాట్నాలో ఖుదా భక్ష్ పబ్లిక్ లైబ్రరీ పాట్నా నగరం యొక్క ఐకానిక్ ల్యాండ్‌మార్క్‌లలో ఒకటి. పాట్నాను మొదటిసారి సందర్శించే ప్రతి ఒక్కరూ తప్పక సందర్శించవలసిన ప్రదేశం.

భారతదేశం మరియు విదేశాల నుండి పరిశోధకులు ఖుదా భక్ష్ పబ్లిక్ లైబ్రరీ నుండి ప్రయోజనం పొందుతున్నారు. ఖుదా భక్ష్ పబ్లిక్ లైబ్రరీ లో పరిశోధకుల కోసం ప్రత్యేక పఠన గది ఉంది.

ఖుదా బక్ష్ ఖాన్ గొప్ప సంఘ సంస్కర్త ముఖ్యంగా స్త్రీ విద్యపై విద్యా అవగాహన తీసుకురావడంలో ప్రముఖుడు.ఖుదా బక్ష్ ఖాన్ కుటుంబం ఉన్నత విద్యావంతులు. మౌల్వి  ఖుదా బక్ష్ ఖాన్ అరబిక్, పర్షియన్ మరియు ఉర్దూతో పాటు సంస్కృతానికి చెందిన అరుదైన గ్రంథాలు కల ఖుదా భక్ష్ పబ్లిక్ లైబ్రరీ స్థాపించాడు

ఖుదా బక్ష్ పబ్లిక్ లైబ్రరీ సేకరణ పరంగా మొత్తం ఉపఖండంలోనే ప్రత్యేకమైనది.  ప్రపంచం నలుమూలల నుండి పరిశోధనా రంగానికి సంబంధించిన వ్యక్తులు ఇక్కడికి వస్తుంటారు. 1969లో పార్లమెంటు చట్టం ప్రకారం, కేంద్ర ప్రభుత్వం ఖుదా బక్ష్ పబ్లిక్ లైబ్రరీని నిర్వహిస్తుంది. పురాతన కాలం నాటి అరుదైన ఔషధాలే కాకుండా, మొఘల్ యుగం నాటి ఇటువంటి అరుదైన వస్తువులను ఖుదా బక్ష్ ఖాన్ సేకరించారు..

ఖుదా బక్ష్ ఆగష్టు 3, 1908న కన్నుమూశారు, తరతరాలు ప్రయోజనం పొందేందుకు ఒక వారసత్వాన్ని మిగిల్చారు.