తకి అల్-దిన్ - “భూమిపై గొప్ప శాస్త్రవేత్త” Taqi Al-Din – “The Greatest Scientist on Earth” 1526-1585

 

 

 

16 వ శతాబ్దపు గొప్ప ఒట్టోమన్ పండితులలో ఒకరైన తకి అల్-దిన్ ముహమ్మద్ ఇబ్న్ మరూఫ్ అల్-షమీ అల్-అసది (టర్కిష్: తకియుద్దీన్) ఒట్టోమన్ టర్కిష్ లేదా అరబ్ ముస్లిం పాలిమత్: శాస్త్రవేత్త, ఖగోళ శాస్త్రవేత్త మరియు జ్యోతిష్కుడు, ఇంజనీర్ మరియు ఇన్వెంటర్, క్లాక్‌మేకర్, భౌతిక శాస్త్రవేత్త మరియు గణిత శాస్త్రజ్ఞుడు, వృక్షశాస్త్రజ్ఞుడు మరియు జంతుశాస్త్రజ్ఞుడు, ఫార్మసిస్ట్/ఔషధ నిపుణుడు మరియు వైద్యుడు, ఇస్లామిక్ న్యాయమూర్తి మరియు మసీదు టైం-కీపర్, ఇస్లామిక్ తత్వవేత్త మరియు వేదాంతవేత్త మరియు మదర్సా గురువు.

తకి  అల్ దిన్ అల్ రాసిద్ 1526 లో డమాస్కస్లో జన్మించాడు. అక్కడ మరియు ఈజిప్టులో చదువుకున్నాడు. 1550 లో అతను తన తండ్రి మార్ఫ్ ఎఫెండితో కలిసి ఇస్తాంబుల్‌కు వచ్చాడు మరియు 1555 లో ఈజిప్టుకు వెళ్ళాడు, అక్కడ అతను న్యాయవ్యవస్థ సభ్యుడిగా పనిచేశాడు. అతను 1570 లో ఇస్తాంబుల్‌కు తిరిగి వచ్చాడు, ఒక సంవత్సరం తరువాత, ప్రధాన జ్యోతిష్కుడు ముస్తఫా ఎలేబి మరణం తరువాత, సుల్తాన్ సెలిమ్ II చే ఈ పదవికి తకి  అల్ దిన్ అల్ రాసిద్    నియమించబడ్డాడు. ఈ పదవిలో పనిచేస్తున్నప్పుడు అతను గలాటా టవర్ నుండి ఖగోళ పరిశీలనలు చేయడం ప్రారంభించాడు.,

 

తకి  అల్ దిన్  గణితం మరియు ఖగోళశాస్త్రంలో మాత్రమే కాకుండా ఆప్టిక్స్ మరియు వైద్యంలో పరిశోధనలు చేశాడు. త్రికోణమితి అంశంపై ఆయన చేసిన కృషి ముఖ్యంగా గుర్తించదగినది. ప్రఖ్యాత 16 వ శతాబ్దపు ఖగోళ శాస్త్రవేత్త కోపర్నికస్ (1473-1543) కు ముందు సైన్స్, కొసైన్లు, టాంజెంట్లు మరియు కోటాంజెంట్లను, తఖ్ అల్ డాన్ నిర్వచించి, వాటికి  రుజువులను ఇచ్చాడు మరియు పట్టికలను రూపొందించాడు. అంతేకాక, అతను గణిత శాస్త్రవేత్తలు చాలాకాలంగా ఉపయోగిస్తున్న అరవైవ భిన్నాల sixtieth fractions స్థానంలో దశాంశ భిన్నాలను ఉపయోగించడం ప్రారంభించాడు.

 

తకి  అల్ దిన్ అల్ రాసిద్ ఖగోళ శాస్త్రం, జ్యోతిషశాస్త్రం, గడియారాలు, ఇంజనీరింగ్, గణితం, మెకానిక్స్, ఆప్టిక్స్ మరియు సహజ తత్వశాస్త్రంతో సహా అనేక  రకాల విషయాలపై 90 కి పైగా పుస్తకాల రచయిత. అయితే వాటిలో 24 రచనలు మాత్రమే మిగిలి ఉన్నాయి. ఒట్టోమన్ సామ్రాజ్యంలో అతని సమకాలీనులు అతనిని "భూమిపై గొప్ప శాస్త్రవేత్త" గా భావించారు.

 

1551రచించిన  అతని పుస్తకాలలో ఒకటి “అల్-తురుక్ అల్-సమియా ఫీ అల్-అలత్ అల్-రుహానియ Al-Turuq al-samiyya fi al-alat al-ruhaniyya   (ఆధ్యాత్మిక యంత్రాల యొక్క అద్భుతమైన పద్ధతులుThe Sublime Methods of Spiritual Machines)) ఆవిరి టర్బైన్ యొక్క పనితీరును వివరించింది. 1629 లో జియోవన్నీ బ్రాంకా కనుగొన్న ఆవిరి శక్తి steam power కన్నా ఇది  ముందు ఆవిష్కరణ.

 

తకి  అల్ దిన్  ఒక నైపుణ్యం కలిగిన సాంకేతిక నిపుణుడు, అతను సన్డైయల్స్ మరియు మెకానికల్ గడియారాలను నిర్మించాడు మరియు సరస్సులు, నదులు మరియు బావుల నుండి నీటిని పెంచడానికి వివిధ యంత్రాలను రూపొందించాడు మరియు అతని పుస్తకాలలో వాటిని గురించి వివరంగా చెప్పాడు.

 

1559 లో ఆరు సిలిండర్ల 'మోనోబ్లోక్' పంపు యొక్క ఆవిష్కరణకు, 1556 నుండి 1580 వరకు వివిధ రకాల ఖచ్చితమైన గడియారాల ఆవిష్కరణకు (అలారంతో తో నడిచే ఖగోళ గడియారంతో సహా), తకి అల్-దిన్ ప్రసిద్ది చెందినాడు.

1577 లో తకి అల్-దిన్ ఇస్తాంబుల్ అబ్జర్వేటరీ నిర్మించి దానిలో తన ఖగోళ కార్యకలాపాలు 1580 వరకు కొనసాగిoచినాడు. కాని ఈ అబ్జర్వేటరీ1580 లో కూల్చివేయబడింది,. తకా అల్ డాన్ ఐదు సంవత్సరాల తరువాత 1585 లో మరణించాడు

 

 

ఖగోళ శాస్త్రం, ఆప్టిక్స్, గణితం మరియు మెకానిక్స్ పై ఆయన చేసిన అనేక రచనలు:,

1. బుగ్యత్ అల్-తల్లాబ్ మిన్ అల్మ్ అల్-హిసాబ్ Bugyat al-Tüllâb min İlm al-Hisâb

1.    2. సిడ్రేట్ అల్-ముంతాహ్ అల్-ఎఫ్కర్ మాలాక్ అల్-ఫలక్ అల్-దావార్ Sidret al-Muntahâ al-Efkâr fî Malak al-Falak al-Davvâr

 

2.    3. తాషల్ జుజ్ అల్-ఎ ‘సరియ అల్-స్బాహిన్షాహియా Tashîl Zîj al-A ‘sariyya al- Sbahinshâhiya

 

3.    4. కారిదత్ అల్-దురార్ వె హరిదా అల్-ఫికార్ Caridat al-Durar ve Harida al-Fikar

 

4.    5. అల్-తురుక్ అల్-సానియా ఫే అల్-అల్లాత్ అల్-రహానియా Al-Turuk al-Saniya fî al-Âlat al-Rûhâniya

 

6. అల్-కవాకిహ్ అల్-దురియాఫే బంగామాట్ అల్-దావ్రియా 1556 Al-Kavâkih al-Duriyafî Bangâmât al-Davriya 1556.

 

7.అల్లాట్ అల్-రసాదయ లి జుజ్-ఇ-అహిన్షాహియా  ఇది 1575 మరియు 1577 మధ్య టర్కిష్ భాషలో వ్రాయబడింది. Âlât al-Rasadîya li Zîj-i Şahinshâhîya it was written in Turkish between 1575 and 1577