ఇండియన్ నేషనల్ ఆర్మీస్థాపనకు తోడ్పడిన తాష్కెంట్‌లోని మిలిటరీ స్కూల్. Military School at Tashkent gave blueprint for Indian National Army

 

1965 ఇండో-పాక్ యుద్ధం తర్వాత ప్రధాన మంత్రి లాల్ బహదూర్ శాస్త్రి జనరల్ అయూబ్ ఖాన్‌తో ఒప్పందంపై సంతకం చేసిన నగరంగా తాష్కెంట్, భారతీయులకు  సుపరిచయమే.

మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం తర్వాత, నేతాజీ సుభాష్ చంద్రబోస్ ఆజాద్ హింద్ ఫౌజ్ ఏర్పాటుతో సహా భారతదేశంలోని అనేక  విప్లవాత్మక కార్యకలాపాలలో తాష్కెంట్ ప్రధాన పాత్ర పోషించింది.

జతిన్ ముఖర్జీ, రాష్ బిహారీ బోస్, రాజా మహేంద్ర ప్రతాప్, మౌలానా ఉబైదుల్లా సింధీ, మౌలానా అబుల్ కలాం ఆజాద్, మౌలానా మహమూద్ హసన్, మౌలానా బర్కతుల్లా, M. N. రాయ్ మొదలైన వారి నేతృత్వంలోని భారతీయ విప్లవకారులు బ్రిటిష్ వ్యతిరేక శక్తులతో చేతులు కలపడానికి ప్రయత్నించారని చరిత్ర విద్యార్థులకు తెలుసు.

భారతదేశాన్ని విముక్తి చేయడానికి మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం సమయంలో. 1915లో కాబూల్‌లో రాజా మహేంద్ర ప్రతాప్‌ అధ్యక్షునిగా తాత్కాలిక ప్రభుత్వం ఏర్పడింది. భారతీయ ఉలేమా, భారతదేశాన్ని విడిచిపెట్టి బ్రిటిష్ వారికి వ్యతిరేకంగా యుద్ధం చేయాలని పిలుపు ఇచ్చినది. ఇది 1920లో హిజ్రాత్ ఉద్యమం అని పిలువబడే సామూహిక వలసలకు దారితీసింది. దాదాపు అదే సమయంలో, లెనిన్ USSRలో అధికారాన్ని పొంది ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న వలసవాద వ్యతిరేక యువత ఆశలకు ప్రేరణగా నిలిచాడు. ఇటువంటి పరిస్థితిలో భారతీయులు USSR వైపు మిత్రపక్షంగా చూడటం లో ఆశ్చర్యం లేదు.

కమ్యూనిస్ట్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా (సిపిఐ) వ్యవస్థాపక పితామహులలో ఒకరైన మరియు విప్లవ నాయకుడు ఎం. ఎన్. రాయ్, హిజ్రత్ ఉద్యమం సమయంలో ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌కు 50 వేల నుండి 100 వేల మంది వరకు వలస వెళ్లారని పేర్కొన్నారు. ఆ సమయంలో ఎం. ఎన్. రాయ్ మాస్కోలో ఉన్నాడు. ఇతర భారతీయ విప్లవకారులు, అబ్దుల్ రబ్ మరియు M. P. T. ఆచార్య అప్పటికే తాష్కెంట్‌లో (ఉజ్బెకిస్తాన్ USSRలో భాగం) ఉన్నారు. మొదటి  ప్రపంచ  యుద్ధ సమయంలో భారతదేశాన్ని విముక్తి చేసే ప్రయత్నాలు విఫలమయ్యాయి, అయితే భారతీయ  విప్లవకారులు మరొక అవకాశం కోసం ప్లాన్ చేస్తున్నారు.

ఎం. ఎన్. రాయ్, ఆచార్య, అబ్దుల్ రబ్ మరియు ఇతరులు తాష్కెంట్‌లో ఇండియన్ మిలిటరీ స్కూల్‌ను ఏర్పాటు చేశారు. కొన్ని సంవత్సరాల తరువాత, రాయ్ 1920లో ఇలా వ్రాశాడు, "బ్రిటీష్ ఇండియన్ ఆర్మీ నుండి పారిపోయిన వారిని ఎర్ర సైన్యానికి సహాయకంగా, క్రాస్నోవోడ్స్క్ నుండి మెర్వ్ Krasnovodsk to Merve వరకు ట్రాన్స్-కాస్పియన్ రైల్వేలో పెట్రోలింగ్ చేసే ఒక క్రమరహిత దళం యొక్క డిటాచ్‌మెంట్‌లలోకి రిక్రూట్ చేయాలనే ఆలోచనను నేను సూచించాను. బ్రిటీష్ ఆక్రమణదారులను వెనక్కి తరిమికొట్టడానికి ఇది ఒక పెద్ద దాడి. భారతదేశాన్ని విముక్తి చేయడానికి సైన్యం యొక్క సృష్టికి ఒక అడుగు పడింది. ఆలోచన మంచిదే. 20 సంవత్సరాల తరువాత ఆజాద్ హింద్ ఫౌజ్ ఏర్పడటానికి ఈ ఆలోచనే  ఆధారం అన్నది  ప్రతి భారతీయుడికి తెలుసు”.

గతంలో బ్రిటిష్ ఆర్మీలో పనిచేసిన భారతీయులు ఈ పాఠశాలలో గెరిల్లా శిక్షణ పొందారు. ముహాజీర్స్  తాష్కెంట్‌లోకి ప్రవేశించడం ప్రారంభించారు. MNరాయ్ మరియు అబ్దుల్ రబ్ వారిని మిలిటరీ స్కూల్లో చేరమని ఒప్పించారు. వారికి రాజకీయ, సైనిక శిక్షణ ఇవ్వాలని సూచించారు. MNరాయ్ "రాజకీయ విద్య యొక్క ఆలోచన చాలా మందికి నచ్చలేదు. వారంతా సామ్రాజ్యవాద వ్యతిరేకులు; వారు నేర్చుకోవడానికి ఇంకా ఏమి ఉంది? కానీ సైనిక శిక్షణ ఒక ప్రేరణ." అని గుర్తుచేసుకొన్నాడు.

ఈ రోజు పాఠశాలలో శిక్షణ పొందిన వారందరి పేర్లు మనకు తెలియవు కానీ డాక్టర్ గంగాధర్ అధికారి “ది హిస్టరీ ఆఫ్ కమ్యూనిస్ట్స్ పార్టీ ఆఫ్ ఇండియా”లో మిలటరీ స్కూల్‌లో కనీసం 21 మంది ఉత్తీర్ణత సాధించారని పేర్కొన్నారు. వారు: ఫిదా అలీ, అబ్దుల్ ఖాదర్ సెహ్రాయ్, సుల్తాన్ మహ్మద్, మీర్ అబ్దుల్ మజీద్, హబీబ్ అహ్మద్, ఫిరోజుద్దీన్ మన్సూర్, రఫీక్ అహ్మద్, మియాన్ అక్బర్ షా, గౌస్ రహమాన్, అజీజ్ అహ్మద్, ఫాజిల్లాహి ఖుర్బాన్, అబ్దుల్లా, మహ్మద్ షఫీక్, షౌకత్ అలీస్మానీ, షా, మాస్టర్ అబ్దుర్ హమీద్, అబ్దుల్ రహీమ్, గులాం మహ్మద్, మహ్మద్ అక్బర్, నిస్సార్ రాజ్, మరియు హఫీజ్ అబ్దుల్ మజీద్.

ఈ 21 మందిలో కనీసం 10 మంది భారతదేశానికి తిరిగి వచ్చిన తర్వాత వివిధ విప్లవాత్మక కేసుల్లో అరెస్టయ్యారు. “మియాన్ అక్బర్ షా” నేతాజీ సుభాష్ చంద్రబోస్ కోల్‌కతా (కలకత్తా) నుండి పెషావర్‌కు తప్పించుకోవడం సహాయపడ్డారు. నేతాజీ 1941లో తప్పించుకోవడానికి ప్లాన్ చేసి అమలు చేసిన అతి ముఖ్యమైన వ్యక్తిగా “మియాన్ అక్బర్ షా” భావించబడ్డాడు. పాఠశాల నుండి కనీసం ఇద్దరు ఫైటర్ పైలట్లు అయ్యారు. పైలట్‌లలో ఒకరైన అబ్దుర్ రహీమ్, పోరాట ఆపరేషన్‌లో మరణించగా, మరొకరు పేరు తెలియని ఇండియన్ పైలెట్, రష్యా పైలట్‌లకు ఆదేశాలు ఇచ్చారు.

MNరాయ్ నేతృత్వంలోని తాష్కెంట్‌లోని ఇండియన్ మిలిటరీ స్కూల్ (ఇండస్కీ కుర్స్ Indusky Kurs) మరియు తరువాత అబానీ Abani, భవిష్యత్ నాయకత్వాన్ని అందించడం లో  ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించాయి. ఇది భారతీయ విప్లవకారులకు అంతర్జాతీయ రాజకీయాలు, యూరోపియన్ సైనిక వ్యూహాలు మరియు దౌత్యం గురించి తెలియ చేసింది. ఈ ఇండియన్ మిలిటరీ స్కూల్ పాఠాలు ఆజాద్ హింద్ ఫౌజ్‌లో అనేక విప్లవ సమూహాల ఏర్పాటుకు దారితీశాయి.

తాష్కెంట్‌లోని ఇండియన్ మిలిటరీ స్కూల్ ప్రారంభోత్సవంలో ఒక ప్రసంగంలో ఇలా అన్నారు., “తాష్కెంట్ మిలిటరీ స్కూల్‌లో శిక్షణ పొందిన భారతీయ విప్లవకారులు, రష్యన్ విప్లవం యొక్క సందేశాన్ని తమ దేశానికి తీసుకువెళతారు. బ్రిటీష్ పాలనను తొలగించడం లో ఇది ఖచ్చితంగా భారతీయ ప్రజానీక వీరోచిత చర్యకు ప్రేరేపిస్తుంది."

ఆశ్చర్యపోనవసరం లేదు, విప్లవకారులు నిస్వార్థంగా తుది వరకు జీవించారు. వారి పేర్లు మన చరిత్ర పుస్తకాలల్లో కనిపించవు.