1857 భారత స్వాతంత్ర్య యుద్ధంలో ముస్లింలు కీలక పాత్ర పోషించారు; Muslims played pivotal role in 1857 war of Indian Independence

 

 

మొఘల్ చక్రవర్తి బహదూర్ షా జాఫర్

భారత దేశ స్వాతంత్ర్య ఉద్యమo  వివిధ దశలలో భారతీయ ముస్లింలు అందించిన  సహకారం అపారమైనది. వారు స్వాతంత్ర్య ఉద్యమo లో   గణనీయమైన పాత్ర పోషించారు మరియు దేశం కోసం అనేక త్యాగాలు చేశారు.

చివరి మొఘల్ చక్రవర్తి బహదూర్ షా జఫర్ నుండి నవాబులు, యువరాజులు, భూస్వాములు, మతాధికారులు, ఉలేమా (మత పండితులు) మరియు ముస్లిం సాధారణ ప్రజలు దేశ స్వాతంత్ర్యం కోసం తమ సంపూర్ణ సహకారం అందించారు మరియు   భారీ సవాళ్లను ఎదుర్కొన్నారు మరియు అనేక త్యాగాలు  చేశారు.

1857 తిరుగుబాటు నేపథ్యంలో వేలాది మంది ఉలేమాలు చంపబడ్డారు, ఢిల్లీ మొత్తం ముస్లింల నుండి ఖాళీ చేయబడింది మరియు వారు తమ ఇళ్లకు తిరిగి రావడానికి మరియు వారి ఆస్తులను తిరిగి పొందేందుకు అనుమతించబడలేదు.

ఇటివల కొన్ని శక్తుల ద్వారా 1800 నుండి 1947 వరకు జరిగిన స్వాతంత్ర్య ఉద్యమాలలో ముస్లింల పాత్రను మరుగున పరిచే ప్రయత్నం జరుగుతున్నది 1857 తిరుగుబాటు లేదా ఆ తర్వాత జరిగిన స్వాతంత్ర్య ఉద్యమాలు కావచ్చు, ముస్లింలు అలాంటి అన్ని ప్రయత్నాలలో ప్రముఖ పాత్ర పోషించారు.

బ్రిటీష్ అధికారులు మరియు చరిత్రకారులు 1857 గదర్‌/తిరుగుబాటు కు మూల కారణం అని ముస్లింలపై ఆరోపణలు చేశారు. బ్రిటీష్ చరిత్రకారులు మరియు అధికారులు ఇద్దరూ ముస్లింలను అత్యంత ప్రమాదకరమైన తిరుగుబాటుదారులుగా పేర్కొన్నారు. ఉలేమా మరియు ముజాహిదీన్‌లు చేసిన తిరుగుబాటును ఒక దుష్ట పన్నాగంగా పేర్కొన్నారు.

1857తిరుగుబాటుకు చాలా కాలం ముందు నుంచే   ఉలేమాలు మరియు సూఫీలు ​​దేశంలో బ్రిటిష్ పాలనను  వ్యతిరేకించారు. తిరుగుబాటు ఉచ్ఛస్థితిలో ఉన్నప్పుడు, కాన్పూర్ మరియు షాజహాన్‌పూర్‌తో పాటు ఢిల్లీ, లక్నో, బరేలీ, ఆగ్రా మరియు థానా భవన్‌లతో సహా తిరుగుబాటు యొక్క ముఖ్య కేంద్రాల  వద్ద వందల వేల మంది ఘాజీలు (ముస్లిం యోధులు) సమావేశమయ్యారు మరియు చివరి వరకు దేశం కోసం  పోరాడారు. తిరుగుబాటుదారులను ఓడించిన బ్రిటీష్ సైన్యాలకు వ్యతిరేకంగా వారు అత్యధిక సంఖ్యలో త్యాగాలు చేశారు.

అనేక చోట్ల ఉలేమాలు మరియు సూఫీలు ​​జిహాద్ (పవిత్ర యుద్ధం లేదా అన్యాయానికి వ్యతిరేకంగా యుద్ధం) కోసం 1857 తిరుగుబాటు/గద్దర్ వ్యాప్తికి చాలా కాలం ముందు నుంచే  పిలుపునిచ్చారు.

మౌల్వీ అహ్మదుల్లా షా ఆగ్రాలో జిహాద్ గురించి బోధిస్తున్నారు. అతను 1857కి కొన్ని సంవత్సరాల ముందు ఫైజాబాద్‌లో అరెస్టు చేయబడ్డాడు మరియు పోరాటం ప్రారంభమైనప్పుడు మరియు అతని మద్దతుదారులు ఫైజాబాద్ జైలును తెరిచినప్పుడు మాత్రమే విడుదల చేయబడ్డారు. తిరుగుబాటు సమయంలో అలహాబాద్‌ను తన ఆధీనంలోకి తీసుకున్న మౌల్వీ లియాఖత్ అలీ విషయంలో కూడా ఇదే జరిగింది మరియు బహదూర్ షా జాఫర్ స్వయంగా  అతని అక్కడ గవర్నర్‌గా ప్రకటిoచారు.

మౌల్వీ సర్ఫరాజ్ అలీ తిరుగుబాటు  నాయకులలో ఒకరు. మౌల్వీ సర్ఫరాజ్ అలీ,  భక్త్ ఖాన్ యొక్క ఆధ్యాత్మిక గురువు అని చెబుతారు, భక్త్ ఖాన్ ఢిల్లీ మరియు దాని పరిసరాలలో బ్రిటిష్ వారితో పోరాడుతున్న సైన్యానికి కమాండర్ ఇన్-చీఫ్‌గా ఎదిగాడు. సర్ఫరాజ్ అలీని చాలా మంది ముజాహిదీన్ (తిరుగుబాటుదారులు ) యొక్క ఇమామ్ అని పిలుస్తారు. అతను ఢిల్లీలోని ఒక మదర్సాలో బోధించాడు మరియు ఉత్తర భారతదేశంలో పెద్ద సంఖ్యలో అభిమానులను కలిగి ఉన్నాడు. బఖ్త్ ఖాన్‌ను ఢిల్లీకి కవాతు చేసి బ్రిటీష్ సైన్యాలను ఎదుర్కొనేందుకు ఆయనే ఒప్పించాడని చెబుతారు. ఢిల్లీకి వచ్చిన తర్వాత, తిరుగుబాటు సైన్యాలలో కొంత క్రమశిక్షణను తీసుకొచ్చి, వారిని మంచి యోధులుగా తీర్చిదిద్దిన వాడు  భక్త్ ఖాన్.

ఉలేమాలు మరియు సూఫీలు ​​మాత్రమే కాదు, ముస్లిం నవాబులు, భూస్వాములు మరియు సామాన్య ప్రజలు కూడా దేశ స్వాతంత్ర్యం కోసం పోరాడారు మరియు అనేక త్యాగాలు చేశారు. తిరుగుబాటుకు మద్దతిచ్చిన చాలా మంది నవాబులు లేదా వారి నైతిక మద్దతును అందించిన వారు కూడా బ్రిటీష్ ప్రతీకారానికి గురి అయ్యారు.

ఫరూఖాబాద్‌కు చెందిన నవాబ్ తఫాజుల్ హుస్సేన్ ఖాన్

ఫరూఖాబాద్‌కు చెందిన నవాబ్ తఫాజుల్ హుస్సేన్ ఖాన్ తిరుగుబాటుదారులకు మద్దతు ఇచ్చినందుకు భారీ మూల్యం చెల్లించాల్సి వచ్చింది. అతని ఎస్టేట్ స్వాధీనం చేసుకోబడినది  మరియు అతన్ని హెజాజ్‌కు పంపారు, అక్కడ అతను దారిద్రం లో మరణించాడు. డిసెంబరు 23, 1857న ఢిల్లీ కొత్వాలిలో ఝజ్జర్ నవాబ్ అబ్దుల్ రెహ్మాన్ ఖాన్ ఉరితీయబడ్డాడు. అతని మృతదేహాన్ని ఒక గొయ్యిలోకి విసిరి, సమాధి ప్రదేశానికి గుర్తుగా ఒక మట్టిదిబ్బను తయారు చేశారు. అతని ఎస్టేట్‌ను కూడా స్వాధీనం చేసుకున్నారు. భోపాల్ సమీపంలోని అంబపాని నవాబు మరియు జాగీర్దార్ అయిన ఫాజిల్ మహమ్మద్ ఖాన్ తిరుగుబాటు సమయంలో స్వాతంత్ర్య ఉద్యమానికి ప్రధాన నాయకులలో ఒకరు. తిరుగుబాటు దళాలు ఓడిపోయినప్పుడు, నవాబు తన సన్నిహితుల 18 మందితో పాటు పట్టుబడ్డాడు మరియు రహత్‌ఘర్ కోట యొక్క గేటుపై ఉరితీయబడ్డాడు. అతడి ఎస్టేట్‌ను కూడా స్వాధీనం చేసుకున్నారు. ఫరూఖ్‌నగర్ నవాబు అయిన అహ్మద్ అలీ ఖాన్ కూడా విప్లవకారులకు మద్దతు ఇచ్చినందుకు భారీ మూల్యం చెల్లించుకోవలసి వచ్చింది. అతనిని అరెస్టు చేసి అతనిపై బ్రిటిష్ వారు  దేశద్రోహ నేరం మోపారు. అతనికి మరణశిక్ష విధించబడింది మరియు నవంబర్ 1857లో ఉరితీయబడింది. బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం అతని ఎస్టేట్ స్వాధీనం చేసుకుంది మరియు అతని కుటుంబo కడుబీదరికం  లో గడిపింది..

తిరుగుబాటులో ముస్లింల ప్రముఖ పాత్ర కారణంగా, బ్రిటీష్ ప్రభుత్వం వారిపై  అత్యంత ఘోరమైన ప్రతీకారం తీర్చుకుంది. వేలకు వేలు ఉలేమాలు ఉరితీయబడ్డారు. చాలా మంది, బ్రిటీష్ వారిచే కాల్చి చంపబడ్డారు. ఉర్దూ పాత్రికేయుడు ముహమ్మద్ బాకీర్ వంటి మరికొందరిని  ఫిరంగికి కట్టి చిన్న ముక్కలుగా పేల్చారు

1857లో బ్రిటీష్ దళాలు నగరాన్ని తిరిగి ఆక్రమించినప్పుడు ముస్లింలను చంపడంలో మరియు వారి ఆస్తులను దోచుకోవడంలో నిమగ్నమైనారు. ఢిల్లీ నగరవాసులు వెంటనే ఇళ్లను ఖాళీ చేయాలని, వ్యాపారాలను వదిలి వెళ్లాలని మిలటరీ ఆదేశించింది.

మీర్జా అసదుల్లా ఖాన్ గాలిబ్, ప్రఖ్యాత ఉర్దూ మరియు పర్షియన్ కవి మాత్రమే నగరంలో నివసించడానికి అనుమతించబడ్డాడని చెప్పబడింది. బ్రిటిష్ సైన్యానికి మద్దతు ఇచ్చిన పాటియాలా మహారాజా జోక్యం కారణంగా ఇది జరిగింది. గాలిబ్ ఆస్తులు కూడా భద్రంగా ఉన్నాయి. ఢిల్లీ పతనం నుండి బయటపడిన మొఘల్ కోర్టులో అతను మాత్రమే సభ్యుడు అని చెబుతారు. మిగతా వారందరూ చంపబడ్డారు లేదా ఢిల్లీ నుండి తరిమివేయబడ్డారు, వారి ఇళ్లు మరియు వ్యాపారాలు దోచుకున్నారు మరియు ధ్వంసం చేశారు.

హిందువులు మరియు ముస్లింలు నివాసితుల నుండి మొత్తం పట్టణం ఖాళీ చేయబడినప్పుడు, హిందూ నివాసితులు 1858లో తిరిగి రావడానికి అనుమతించబడ్డారు, ముస్లింలు మరో రెండు సంవత్సరాలు బయట ఉంచబడ్డారు.

తిరుగుబాటు వెనుక నిజమైన కుట్రదారులుగా ముస్లింలు భావించబడటం చారిత్రక వాస్తవం. తదనంతరం వారు బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం యొక్క పూర్తి ఆగ్రహాన్ని ఎదుర్కొన్నారు. వారి ప్రార్థనా స్థలాలు మరియు ఆధ్యాత్మికత మరియు అధికారానికి సంబంధించిన ఇతర చిహ్నాలను బ్రిటిష్ దళాలు స్వాధీనం చేసుకుని, ఆక్రమించుకున్నాయి. ముఫ్తీ సద్రుద్దీన్ అజుర్దా ప్రారంభించిన సుదీర్ఘ చర్చల ప్రక్రియ తర్వాత ముస్లింలకు తిరిగి అప్పగించడానికి ముందు జామా మసీదు అనేక సంవత్సరాల పాటు సిక్కు సిపాయిలను ఉంచిన ఆర్మీ బ్యారక్‌గా మార్చబడింది. మసీదు ఫతేపురి ఒక హిందూ వ్యాపారికి విక్రయించబడింది మరియు అతనికి భారీ మొత్తం చెల్లించి విడుదల చేయడానికి చాలా సంవత్సరాలు పట్టింది.

కళ మరియు విద్యా కేంద్రంగా ఉన్న కుచా చెలన్‌లో ప్రఖ్యాత పండితుడు, ఇమామ్ బక్ష్ సాహబాయి మరియు అతని కుమారులతో సహా మొత్తం 1400 మంది జనాభా చంపబడ్డారు.

ఢిల్లీలో జరిగిన ఘటనే దాదాపు అన్ని తిరుగుబాటుదారుల కోటలోనూ పునరావృతమైంది. లక్నో, అలహాబాద్, బరేలీ, కాన్పూర్, షాజహాన్‌పూర్ లేదా ఇతర తిరుగుబాటు స్థావరాలు కావచ్చు, పట్టణాల కేంద్రాలు చదును చేయబడ్డాయి, ప్రజలను ఊచకోత కోయబడ్డారు మరియు వారి ఇళ్లు మరియు ఆస్తులు జప్తు చేయబడ్డాయి.

ముస్లింలు తిరుగుబాటులో నాయకత్వం వహించడమే కాకుండా దేశంలో బ్రిటిష్ వలస పాలనను పడగొట్టడానికి అన్ని ఇతర ప్రయత్నాలలో ముందంజలో ఉన్నారు. మౌలానా మహమూద్ హసన్ మరియు మౌలానా ఉబైదుల్లా సింధీకి చెందిన రేష్మీ రుమాల్ తెహ్రిక్ వలస పాలనను కూల్చివేయడానికి ప్రారంభించిన ఒక ముస్లిం చొరవ. బ్రిటీష్ ఇంటెలిజెన్స్ చే వందలాది మంది రేష్మి రుమాల్ తెహ్రిక్ సానుభూతిపరులు అరెస్టు చేయబడి, ఎటువంటి విచారణ లేకుండా సంవత్సరాల తరబడి జైలులో వేయబడ్డారు. మౌలానా మహమూద్ హసన్‌తో సహా అగ్రనాయకత్వం మరియు అతని శిష్యులలో అర డజను మంది బూటకపు విచారణ తర్వాత మాల్టాకు తరలించబడ్డారు, అక్కడ వారు అనేక కష్టాలను భరించారు.

కాంగ్రెస్ వలసవాద వ్యతిరేక పోరాటంలో ముస్లింలు కూడా అంతర్భాగంగా ఉన్నారు. జస్టిస్ తయాబ్జీ నుండి మౌలానా అబుల్ కలాం ఆజాద్ వరకు, దాదాపు తొమ్మిది మంది ముస్లిం నాయకులు భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ అధ్యక్షులు అయ్యారు. ముహమ్మద్ అలీ జౌహర్, షౌకత్ అలీ, మౌలానా ఆజాద్, డాక్టర్ ముఖ్తార్ అన్సారీ, హకీమ్ అజ్మల్ ఖాన్, మౌలానా మహమూద్ హసన్ మరియు అనేక అగ్రశ్రేణి ముస్లిం నాయకులు గౌరవించబడ్డారు మరియు గొప్ప ప్రజాదరణ పొందారు. వారు స్వాతంత్ర్య ఉద్యమం కోసం ప్రతి త్యాగాన్ని చేసారు. వారి త్యాగాలు లేకుండా దేశానికి స్వాతంత్య్రం వచ్చేదని ఊహించలేం.

ఇటీవలి నాటి భారతీయ చరిత్రను తిరగరాసే ప్రయత్నాలు జరుగుతున్నాయి. ముస్లింలు తమ స్వంత చరిత్రను కాపాడుకోవడానికి చేతనైన ప్రయత్నాలు చేయాలి. ఇది సులభమైన పని కాదు మరియు వనరులు మరియు సంకల్పం అవసరం. ఇందుకు ముస్లిం సంస్థలు ముందుండాలి లేదా వారికి మద్దతు ఇవ్వాలి