అలీఘర్ ముస్లిం విశ్వవిద్యాలయం చరిత్ర 1920-2020 A History of Aligarh Muslim University1920-2020

 

మీకు ఈ విషయం తెలుసా?

"హై స్కూల్ ఇంగ్లీష్ గ్రామర్ అండ్ కంపోజిషన్" (రెన్ మరియు మార్టిన్, 1935), అర్థమెటిక్/అంకగణితం" (జాదవ్ చంద్ర చక్రవర్తి, 1890), " ఆల్జీబ్రా/బీజగణితం (జాదవ్ చంద్ర చక్రవర్తి, 1912), "యాన్ ఇంట్రడక్షన్ టు ది స్టడీ అఫ్ ఇండియన్ హిస్టరీ ” (D.D. కోశాంబి, 1956),,”  సుల్తాన్ మహమూద్ అఫ్ గజాన ” (ప్రొఫెసర్ మొహమ్మద్ హబీబ్, 1956),” ది అగ్రేరియన్ సిస్టమ్ ఆఫ్ మొఘల్ ఇండియా” (ఇర్ఫాన్ హబీబ్, 1963),” తోబా టేక్ సింగ్” (సాదత్ హసన్ మాంటో, 1953), ది సర్పెంట్ అండ్ ది రోప్ (రాజా రావు, 1963), ట్విలైట్ ఇన్ ఢిల్లీ (అహ్మద్ అలీ, 1943), లిహాఫ్ (ఇస్మత్ చుగ్తాయ్ 1943)," ఆప్బీటీ" (అబ్దుల్ మజీద్ దర్యాబాది, 1978), "ఆగ్ కా దరియా" (ఖుర్రాతుల్ అయిన్ హైదర్ 1951)," అబ్ ఏ గం (ముస్తాక్ యూసుఫీ ,1990), మొదలగు పుస్తకాలు  అన్ని అలీఘర్ ముస్లిం యూనివర్శిటీకి సంబంధించినవి. ఇది తెలుసుకొని మీరు  ఆశ్చర్యపోక మానరు.

అలీఘర్ ముస్లిం యూనివర్శిటీకి సంబంధించిన విద్యావేత్తలు గణితం, చరిత్ర మరియు ఆంగ్ల వ్యాకరణంపై ఉత్తమ గ్రాడ్యుయేట్ పాఠ్యపుస్తకాలను రూపొందించినారు. అలీఘర్ ముస్లిం యూనివర్శిటీ మరియు దాని పూర్వ విద్యార్థులు భారతదేశ సామూహిక జీవితానికి గణనీయంగా దోహదపడ్డారు.

ఉపఖండంలో ఆంగ్ల వ్యాకరణంపై అత్యంత ప్రభావవంతమైన పాఠ్య పుస్తకం 1930 నుండి 1931 వరకు అలీఘర్ ముస్లిం యూనివర్శిటీకి ప్రో-వైస్-ఛాన్సలర్‌గా పనిచేసిన హెన్రీ మార్టిన్ సహ రచయితగా ఉన్నారనటం ఆశ్చర్యo ను  కలిగిస్తుంది. అదేవిధంగా, అంకగణితం మరియు బీజగణితంపై అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన రెండు పుస్తకాలను AMUగణిత శాస్త్ర విభాగంలో పనిచేసిన బాబు చంద్ చక్రవర్తి (1855-1920) రచించారు. ప్రఖ్యాత చరిత్రకారుడు మరియు గణిత శాస్త్రజ్ఞుడు D.D.కోసాంబి (1907-1966) మరియు ప్రఖ్యాత ఫ్రెంచ్ గణిత శాస్త్రజ్ఞుడు ఆండ్రీ వెయిల్ (1906-1998), కూడా అలీఘర్ ముస్లిం యూనివర్శిటీ గణిత శాస్త్ర విభాగంతో సంబంధం కలిగి ఉన్నారు.

మధ్యయుగ చరిత్ర పై  ప్రసిద్ధ పండితులు, ప్రొఫెసర్ మొహమ్మద్ హబీబ్ (1895-1971) మరియు ఇర్ఫాన్ హబీబ్ (1931), అలీఘర్ ముస్లిం యూనివర్శిటీ/AMU అధ్యాపకులు మరియు సాదత్ హసన్ మాంటో (1912-1955), రాజా రావు (1908-2006), అహ్మద్ అలీ (199410-199410-1994) , ఇస్మత్ చుగ్తాయ్ (1915-1991), అబ్దుల్ మజీద్ దర్యాబాది (1892-1977), ఖురతుల్ ఐన్ హైదర్ (1927-2007), ముష్తాక్ అహ్మద్ యూసుఫీ, (1923-2018), షహర్యార్ (1936-2012) షాహ్(1950) మరియు నసీర్ (1950) అలీఘర్ ముస్లిం యూనివర్శిటీ/AMU పూర్వ విద్యార్థులు. ఆధునిక భారతదేశాన్ని రూపొందించే దిశగా, అలీఘర్ ముస్లిం విశ్వవిద్యాలయానికి రూపొందినది..

అలీఘర్ ముస్లిం విశ్వవిద్యాలయం నుండి ఇద్దరు భారత రత్న  అవార్డు గ్రహీతలు ఉన్నారు. వారు -ఖాన్ అబ్దుల్ గఫార్ ఖాన్ (1890-1988) మరియు జాకీర్ హుస్సేన్ (1897-1969) మరియు అలీఘర్ ముస్లిం విశ్వవిద్యాలయం భారత జాతీయ ఉద్యమానికి గణనీయమైన సహకారం అందించినది.

ముప్పై మరియు నలభైలలో, అలీఘర్ ముస్లిం విశ్వవిద్యాలయం/ AMUవిద్యార్థులు షౌకత్ అలీ, మహ్మద్ అలీ, హస్రత్  మోహని, రఫీ అహ్మద్ కిద్వాయ్, రాజా మహీంద్ర ప్రతాప్, మహ్మద్ యూనస్, సైఫుద్దీన్ కిచ్లూ, అబ్దుల్ మజీద్ ఖవాజా, KM అష్రఫ్, ఖాజీ జలీల్ అబ్బాసీ, అబ్బా అబ్దుల్లా మరియు షేక్ అబ్దుల్లా మరియు దేశ విభజన, తరువాత మొహసినా కిద్వాయ్, అన్వరా తైమూర్, సాహెబ్ సింగ్ వర్మ, ఆరిఫ్ మొహమ్మద్ ఖాన్, ఆజం ఖాన్ మరియు ఇంకా చాలా మంది రాజకీయ రంగంలో ఆధిపత్యం చెలాయించారు.

ప్రముఖ ద్రుపద్ గాయకుడు రహీముద్దీన్ ఖాన్ దాగర్ (1901-1976) అలీఘర్ ముస్లిం విశ్వవిద్యాలయం నుండి గ్రాడ్యుయేషన్ పూర్తి చేశాడని చాలా మందికి తెలియదు. పద్మభూషణ్ అవార్డు గ్రహీత అయిన  ఉస్తాద్ రహీమ్ ఉద్దీన్ ఖాన్ దాగర్ హిందుస్థానీ శాస్త్రీయ సంగీతం యొక్క పురాతన రూపమైన ద్రుపద్ యొక్క విభిన్నమైన వైవిధ్యాన్ని “ది దగర్ బానీ” వ్యక్తీకరించడానికి గొప్పగా సహకరించారు మరియు ద్రుపద్ గానంలో కొత్త బాట పట్టాడు.

భారతీయ చలనచిత్ర పరిశ్రమ కు చెందున గొప్ప ఎడిటర్‌లలో  ఒకరు మరియు ఫిల్మ్ స్టడీస్‌లో ప్రసిద్ధ పండితుడు అయిన అసిమ్ సిద్ధిఖీ అలీఘర్ ముస్లిం విశ్వవిద్యాలయం/AMU కు చెందిన వాడు. హిందీ సినిమా కు చెందిన బేగం పారా, రేణుకా దేవి, ఖ్వాజా అహ్మద్ అబ్బాస్, అక్తరుల్ ఇమాన్, జాన్ నిసార్ అక్తర్, షకీల్ బదయుని, తలత్ మహమూద్, రహీ మాసోమ్ రజా, సయీద్ జాఫరీ, సురేఖ సిక్రి, నసీరుద్దీన్ షా, జావేద్ అక్తర్, ముజఫర్ అలీ, అనుభవ్ సిన్హా, దిలీప్ తాహిల్ మరియు ఇతరులు కూడా అలీఘర్ ముస్లిం విశ్వవిద్యాలయం/AMU తో సంభంధం ఉన్నవారే.

ప్రఖ్యాత నాటక రచయితలు హబీబ్ తన్వీర్ మరియు అస్గర్ వజాహత్ ఇక్కడ చదువుకున్నారు. అలీఘర్ ముస్లిం విశ్వవిద్యాలయం/AMU పూర్వ విద్యార్థులు ప్రపంచవ్యాప్తంగా ప్రశంసలు పొందిన ప్రింట్‌మేకర్ జరీనా హష్మీ మరియు ప్రసిద్ధ కోల్లెజ్ పెయింటర్ ఫర్హాన్ ముజీబ్.

సాహిత్యం పట్ల మక్కువ అలీఘర్ ముస్లిం విశ్వవిద్యాలయానికి ముఖ్య లక్షణం. ఇది ఉర్దూ, ఇంగ్లీష్, హిందీ, మలయాళం మరియు అస్సామీ భాషలలో వ్రాసిన అనేక మంది రచయితలను తయారు చేసింది మరియు జ్ఞానపీఠం, సాహిత్య అకాడమీ అవార్డు మరియు ఇక్బాల్ సమ్మాన్‌తో సహా అత్యున్నత సాహిత్య పురస్కారాలను పొందింది.

అలీఘర్ ముస్లిం విశ్వవిద్యాలయం ద్వారా అందించబడిన ప్రసిద్ధ రచయితలు నిరంతరం పెరుగుతున్నట్లు కనిపిస్తారు మరియు వారిలో కొందరు ప్రముఖులు; హస్రత్ మోహనీ, మౌల్వీ అబ్దుల్ హక్, రషీద్ అహ్మద్ సిద్ధిఖీ, అబ్దుల్ మాజిద్ దర్యాబాది, జోష్ మలిహబాది, రాజా రావు, అహ్మద్ అలీ, మజాజ్, సాదత్ హసన్ మంటో, హయతుల్లా అన్సారీ, ఆలే అహ్మద్ సురూర్, ఖురరుల్ ఐన్ హైదర్, అలీ సర్దార్ జాఫ్రి, ఇస్ ముమత్ ఛ్‌మద్, యూసుఫీ, ముఖ్తార్ మసూద్, అస్లూబ్ అహ్మద్ అన్సారీ, వహీద్ అక్తర్, మునీబుర్ రెహ్మాన్, రెయాజుర్ రెహ్మాన్ షేర్వానీ, నజీర్ అహ్మద్, నెబకాంత్ బారువా, KP సింగ్, నమితా సింగ్, ఇఫ్తీఖత్ ఆలం ఖాన్, అథర్ సిద్ధిఖీ, అజార్మీ దుఖ్త్, నహిద్ సఫ్జ్వి మరియు చాలా మంది ఇతరులు.

అలీఘర్ ముస్లిం విశ్వవిద్యాలయం ఓరియంటల్ లెర్నింగ్, భాషలు మరియు సాహిత్యం తో పాటు  దాని వ్యవస్థాపకుడి కలకి అనుగుణంగా సమానంగా సైన్స్‌ ను ప్రచారం చేయడానికి ప్రయత్నించింది. అనేక మంది అధ్యాపకులు మరియు విద్యార్థులు అంతర్జాతీయంగా మరియు జాతీయంగా గుర్తింపు పొందారు. ఒబైద్ సిద్ధిఖీ, జహూర్ ఖాసిం, షమీమ్ జైరాజ్ పూరి, షాహిద్ జమీల్, ముజఫర్ అలీ, ఫకృద్దీన్ అహ్మద్, మహ్మద్ షఫీ, అబ్రార్ ముస్తఫా ఖాన్, నరేంద్ర కుమార్ గోవిల్, ప్రేమనాథ్ గంజు, పియారా సింగ్ గిల్, సలీం క్విజ్, సలీం క్విజ్ అఖ్లాఖుర్ రెహ్మాన్ కిద్వాయ్, అసోకే నాథ్ మిత్ర మరియు ఖుద్సియా తెహ్సిన్ మొదలైన వారు.

అలీఘర్ ముస్లిం విశ్వవిద్యాలయం ఉర్దూ, ఇంగ్లీష్ జర్నలిజం మరియు ఎలక్ట్రానిక్ మీడియాకు గొప్ప సహకారం అందించింది. ఇది 1938లో జర్నలిజంలో కోర్సును ప్రవేశపెట్టిన మొదటి విశ్వవిద్యాలయం, మరియు 1941లో ఆ కోర్సు అకస్మాత్తుగా రద్దు చేయబడింది. పూర్తి స్థాయి జర్నలిజం విభాగం చాలా కాలం తర్వాత ఉనికిలోకి వచ్చింది. అయినప్పటికీ, దాని పూర్వ విద్యార్థులు అంతర్జాతీయ మరియు జాతీయ స్థాయిలో ముద్ర వేశారు. వారిలో కొందరు సైఫ్ ఖలీద్ (అల్జజీరా), అనుజ్ కుమార్ (ది హిందూ), బ్రిజేంద్ర ప్రషార్ (ది హిందుస్థాన్ టైమ్స్), నవైద్ అంజుమ్ (అవుట్‌లుక్), అర్ఫా ఖానుమ్ షేర్వానీ (ది వైర్), రోమానా ఇస్రార్ ( ABP news0, సుమేరా ఖాన్ ( TV9) హీనా జుబేర్ (ఈటీవీ ఉర్దూ), ఎహ్తిషామ్ ఖాన్ (టీవీ 18), జీలానీ ఖాన్ (రెసిడెంట్ ఎడిటర్, ఇంక్విలాబ్), ఇస్మాయీల్ జాఫర్ ఖాన్ (గ్రూప్ ఎడిటర్, రాష్ట్రీయ షరా) మహ్మద్ అనాస్ (సండే గార్డియన్), ఎహ్తిషామ్ అలీ ఖాన్ (ఎన్‌డిటివి), పూనమ్ శర్మ( ఆజ్తక్) మొదలగు వారు.

ప్రారంభమైనప్పటి నుండి అలీఘర్ ముస్లిం విశ్వవిద్యాలయం/AMU క్రీడలను ప్రోత్సహించడానికి ప్రసిద్ధి చెందింది మరియు క్రికెట్ క్లబ్‌ను ఏర్పాటు చేసిన సంస్థ. రుడ్‌యార్డ్ కిప్లింగ్ దానిని ప్రస్తావించారు. వజీర్ అలీ, నజీర్ అలీ, లాలా అమర్‌నాథ్ సయ్యద్ ముస్తాక్ అలీ, జంగీర్ ఖాన్, మహ్మద్ షాహిద్, రిజ్వాన్ శంషాద్ మరియు ఏస్ హాకీ ప్లేయర్‌లు బిపి గోవింద, ఇనాముర్ రెహ్మాన్, జాఫర్ ఇక్బాల్, అస్లాం షేర్ ఖాన్ మరియు ఇంకా చాలా మంది ఇక్కడ చదువుకున్నారని అనడం లో ఆశ్చర్యం లేదు.

శతాబ్ది సంవత్సరంలో అలీఘర్ ముస్లిం విశ్వవిద్యాలయం/AMUపై అనేక పుస్తకాలు ప్రచురించబడ్డాయి. సర్ సయ్యద్ అకాడమీ కూడా సర్ సయ్యద్ యొక్క సేకరించిన రచనల యొక్క మూడు సంపుటాలను ప్రచురించింది మరియు క్రిస్టియన్ ట్రోల్, GFI గ్రాహం, డేవిడ్ లెల్‌విల్డ్ మరియు గెయిల్ మైన్‌ల్ట్ యొక్క సెమినల్ రచనలను అకాడమీ ప్రచురించింది. సెంటెనరీ వాల్యూమ్ AMU విశిష్టతను తెలుపుతుంది.

---ఈ వ్యాస రచయిత:షఫే కిద్వాయ్ 2019లో ఉర్దూకి  సాహిత్య అకాడమీ అవార్డు పొందిన ద్విభాషా విమర్శకుడు. అతను అలీఘర్ ముస్లిం యూనివర్సిటీలో మాస్ కమ్యూనికేషన్ ప్రొఫెసర్.