మధ్యయుగ కాలంలో అరబ్ భూగోళశాస్త్రం Arab Geography in Medieval Period

 

 అరబ్బులు తమ ప్రత్యేక పరిసరాల కారణంగా భౌగోళిక శాస్త్రంపై తమ ఆసక్తిని కనబరిచారు.మధ్యయుగ కాలంలో అరబ్ భౌగోళిక శాస్త్రవేత్తలు భౌగోళిక జ్ఞానానికి విలువైన సహకారాన్ని అందించారు. అరబ్ పండితులు భౌగోళిక బోధనల పద్ధతిలో తమ  భావనలు, ఆలోచనల  కోసం చాలాకాలంగా గుర్తుంచుకోబడతారు.

అరబ్ భౌగోళిక శాస్త్రవేత్తల దృక్పథం పూర్తిగా వేదాంతపరమైనది. అరబ్ భౌగోళిక శాస్త్రవేత్తలు  గణిత, భౌతిక మరియు ప్రాంతీయ భౌగోళిక రంగాలలో విశేష కృషి చేశారు. క్లైమాటాలజీ, ఓషనోగ్రఫీ, జియోమార్ఫాలజీ, లీనియర్ మెజర్‌మెంట్, కార్డినల్ పాయింట్ల నిర్ధారణ, నివాసయోగ్యమైన ప్రపంచ పరిమితులు, ఖండాలు మరియు మహాసముద్రాల విస్తరణలో వారు సాధించిన  విజయాలు చాలా ప్రశంసనీయమైనవి.అరబ్ భౌగోళిక జ్ఞానo లో 800 మరియు 1400 మధ్య కాలం ఒక ప్రధాన కాలం.

ఇస్లాం అరేబియాలోని అరబిక్ మాట్లాడే ప్రజలను ఒకచోట చేర్చింది. అరేబియా వెలుపల ఇస్లాం క్రమంగా విస్తరించసాగినది.  ఇస్లామిక్ పాలకులు 641లో పర్షియాను జయించి, 642లో ఈజిప్టుపై నియంత్రణ సాధించారు. సహారా మీదుగా వెళ్లి 732 నాటికి గ్రేట్ ఎడారిని స్వాధీనం చేసుకున్నారు. ఇస్లామిక్ పాలకులు ఐబీరియన్ ద్వీపకల్పం గుండా ఫ్రాన్స్‌లోకి వెళ్లారు. దాదాపు తొమ్మిది శతాబ్దాల పాటు, అరబ్బులు ఐబీరియన్ ద్వీపకల్పంలో ఎక్కువ భాగాన్ని పాలించారు.

అరబ్ పాలన తూర్పు దిశగా భారతదేశంలోకి మరియు చివరికి ఆగ్నేయాసియాలోని కొన్ని దీవులకు కూడా విస్తరించబడింది. అరబ్బులు నల్ల సముద్రం మీదుగా రష్యన్ స్టెప్పీస్‌లోకి సైనిక యాత్రలను నిర్వహించారు. ఐరోపా, ఉత్తర ఆఫ్రికా మరియు ఆసియాలో అరబ్బుల వరుస సైనిక యాత్రలు,  వారు స్వాధీనం చేసుకున్న భూమి మరియు ప్రజల గురించి భౌగోళిక జ్ఞానాన్ని సంపాదించడానికి అరబ్ భౌగోళిక శాస్త్రవేత్తలకు  సహాయపడింది.

762లో బాగ్దాద్ నగరంలో అరబ్ భౌగోళిక శాస్త్రం అభివృద్ధి చెందింది మరియు బాగ్దాద్ అరబ్ మేధో ప్రపంచానికి కేంద్రంగా ఉంది.ఖలీఫ్ హరున్ అల్-రషీద్ ప్రోత్సాహంతో, గ్రీకు తత్వవేత్తలు మరియు పండితుల రచనలను అరబిక్‌లోకి అనువదించడానికి ఒక ప్రాజెక్ట్ ప్రారంభించబడింది. అందుబాటులో ఉన్న అన్ని మూలాల నుండి భౌగోళిక ఆలోచనలకు సంబంధించిన మెటీరియల్స్ సేకరించబడ్డాయి మరియు అరబిక్  లో  అనువాదకులకు మంచి ప్రోత్సాహం లబించినది,

బాగ్దాద్ నుండి, కొత్త ఆలోచనల ప్రవాహం అరబ్ ప్రపంచం అంతటా వ్యాపించింది. చివరికి, అరబిక్ నుండి లాటిన్ అనువాదాల ఫలితంగా క్రిస్టియన్ ఐరోపాలో ఆవిష్కరణలు వ్యాపించినవి.

అంకగణితంలో దశాంశ వ్యవస్థను ఉపయోగించడం, భారతీయుల నుండి అరబ్బులు నేర్చుకొన్నారు. అరబ్ భౌగోళిక శాస్త్రవేత్తలు/పండితులు గ్రీకు సంప్రదాయాలు మరియు భావనలను అబ్యసించారు.

అరబ్ శాస్త్రవేత్తలు భూమి యొక్క ఆకారం మరియు పరిమాణం తెలుసుకొన్నారు. భూమి, చుట్టూ వృత్తాకార కదలికలలో ఖగోళ వస్తువులతో విశ్వం మధ్యలో ఉన్నట్లు భావించారు. అల్-మాముమ్ ఆదేశాల మేరకు, బైతుల్-హుక్మా (అకాడెమీ) పండితులు భూమి చుట్టుకొలతను లెక్కించేందుకు ప్రయత్నించారు. దాదాపు పది శతాబ్దాల క్రితం ఎరాటోస్తనీస్ రూపొందించిన పద్ధతినే వారు ఉపయోగించారు.

యూఫ్రేట్స్ సమతల మైదానంలో అరబ్ బౌగోళిక శాస్త్ర వేత్తలు  ఉత్తర-దక్షిణ రేఖను ఏర్పాటు చేశారు మరియు నక్షత్రాల పరిశీలనల ద్వారా ఇరువైపులా అక్షాంశాన్ని స్థిరపరిచారు. అరబ్ బౌగోళిక శాస్త్ర వేత్తలు  స్థిర బిందువుల మధ్య దూరాన్ని కొలిచారు మరియు ఒక డిగ్రీ పొడవు 56-2/3 అరబిక్ మైళ్లు అని నిర్ణయించారు.అరబ్ పండితులు భూమి చుట్టుకొలత 20,160 మైళ్లుగా లెక్కించారు, ఇది ఎరాటోస్తనీస్ లెక్కించిన దానికంటే చాలా తక్కువగా ఉంది.

మధ్యయుగ అరేబియాలోని అరబ్బులు గ్రీకు నుండి అనువాదాలకు మాత్రమే కాకుండా, వారి స్వంత ప్రయాణీకుల నివేదికలు కలిగి ఉన్నారు. అరబ్బు శాస్త్రవేత్తలు ప్రపంచం గురించి చాలా ఖచ్చితమైన జ్ఞానం కలిగి ఉన్నారు.

తొలి అరబ్ యాత్రికులలో ఒకరు ఇబ్న్-హౌకల్ ఆఫ్రికా మరియు ఆసియాలోని అత్యంత మారుమూల ప్రాంతాలలో ప్రయాణించారు.ఇబ్న్-హౌకల్ తూర్పు ఆఫ్రికా తీరం వెంబడి భూమధ్యరేఖకు దక్షిణంగా 20° పాయింట్ వరకు ప్రయాణించాడు. ఇబ్న్-హౌకల్ ఆ అక్షాంశాలలో పెద్ద సంఖ్యలో ప్రజలు నివసిస్తున్నారని కనుగొన్నాడు.

ప్రారంభ మధ్యయుగ కాలంలో అరబ్ భౌగోళిక పండితులు వాతావరణ శాస్త్రం మరియు భౌతిక భౌగోళిక రంగానికి climatology and physical geography గణనీయమైన కృషి చేశారు మరియు వారి కొన్ని భావనలు ఇప్పటికీ ఆధునిక భౌగోళిక ఆలోచనకు  తగినట్లుగా ఉన్నాయి. అరబ్ భౌగోళిక శాస్త్రవేత్తలు  వాతావరణానికి సంబంధించి కొన్ని ముఖ్యమైన పరిశీలనలు చేశారు మరియు భూభాగాలను రూపొందించే ప్రక్రియలు processes shaping landforms అద్యయనం చేశారు.

921లో, అల్-బాల్కీ వివిధ అరబ్ యాత్రికుల నివేదికల నుండి వాతావరణ డేటాకు సంబంధించిన సమాచారాన్ని సేకరించారు. క్లైమాటిక్ డేటా సేకరణ ఆధారంగా, అల్-బాల్ఖి ప్రపంచంలోనే మొట్టమొదటి క్లైమాటిక్ అట్లాస్ “కితాబ్ అల్-అష్కల్‌”ను సిద్ధం చేసినాడు..

తొమ్మిదవ శతాబ్దపు  అల్-మసూది, దక్షిణాన భూమధ్యరేఖకు దక్షిణంగా ఉన్న మొజాంబిక్ వరకు వెళ్లి, రుతుపవనాల గురించి చాలా చక్కని వివరణను సిద్ధం చేశాడు. రుతుపవనాల గురించి మసూది భావన తూర్పు ఆఫ్రికా తీరం వెంబడి సముద్రయానంలో మసూది చూసిన మరియు అనుభవపూర్వకంగా గమనించిన వాతావరణం యొక్క వాస్తవాల సాధారణీకరణగా రూపొందించబడినట్లు అనిపించింది.

అల్-మసూది నీటి ఉపరితలాల నుండి తేమ యొక్క ఆవిరిని మరియు మేఘాల రూపంలో తేమ యొక్క ఘనీభవనాన్ని వివరించాడు. మసూది భూమి యొక్క గోళాకారపు భావనను కలిగి ఉన్నదని మరియు భూమి యొక్క ఉపరితలం తప్పనిసరిగా వక్రంగా ఉంటుందని నమ్మాడు. మసూది ప్రజల జీవన విధానం మరియు వైఖరులపై పర్యావరణ ప్రభావం గురించి వివరణ ఇచ్చాడు మరియు పర్యావరణ నిర్ణయాత్మకతపై ఒక అభిప్రాయాన్ని కలిగి ఉన్నాడు.

985లో, అల్-మక్దిసి 14 వాతావరణ ప్రాంతాలతో ప్రపంచపు కొత్త వాతావరణ మ్యాప్‌ను సిద్ధం చేసింది, ఇది అల్-బల్ఖి మ్యాప్‌ కంటే మెరుగుఅయినది. అల్-మక్దిసి అక్షాంశానికి సంబంధించి మాత్రమే కాకుండా, తూర్పు మరియు పశ్చిమ స్థానాలను బట్టి కూడా వాతావరణం మారుతుందని అభిప్రాయపడ్డారు. అల్-మక్దిసి దక్షిణ అర్ధగోళం ఎక్కువగా ఖాళీగా ఉందని మరియు ప్రపంచంలోని చాలా భూభాగం ఉత్తర అర్ధగోళంలో ఉందనే ఆలోచనను అందించాడు.

అల్-బల్ఖీ, అల్-మసూది మరియు అల్-మక్దిసిలు వాతావరణ శాస్త్రానికి climatology చేసిన కృషికి పేరుగాంచగలిగితే, అల్-బిరుని మరియు ఇబ్న్-సినా భూరూప శాస్త్రాని geomorphology కి చేసిన కృషికి ప్రసిద్ధి చెందారు.

అల్-బిరుని, 1030లో గొప్ప భౌగోళిక పుస్తకం  'కితాబ్-అల్-హింద్'ను సిద్ధం చేశాడు. 'కితాబ్-అల్-హింద్' పుస్తకం సాధారణ పరిస్థితులలో భూమి రూపాలను shaping land forms రూపొందించే ప్రక్రియలతో వ్యవహరిస్తుంది. అల్-బెరూని హిమాలయాలకు దక్షిణాన ఉన్న ఒండ్రు నిక్షేపాలలో గమనించిన గుండ్రని రాళ్ల ప్రాముఖ్యతను గుర్తించాడు.

ప్రవహించే పర్వత ప్రవాహాలలో రాళ్ళు గుండ్రంగా మారాయి. అల్-బెరూని పర్వతానికి సమీపంలో ఉన్న ముతక ఒండ్రు పదార్థాలను మరియు పర్వతానికి దూరంగా ఉన్న సూక్ష్మమైన ఒండ్రు పదార్థాలను కూడా గమనించాడు. అల్-బెరూని ఆసక్తికరమైన పరిశీలనలలో ఒకటి ఏమిటంటే, 'దక్షిణ ధ్రువo లో  రాత్రి ఉనికిలో లేదు’.

అవిసెన్నా లేదా ఇబ్న్ సినా ల్యాండ్‌స్కేప్ ఎరోషన్ ఆలోచనతో ఘనత పొందారు. పర్వతాలు నిరంతరం ప్రవాహాల ద్వారా అరిగిపోతున్నాయని మరియు రాళ్ళు ముఖ్యంగా కోతకు నిరోధకతను కలిగి ఉన్న ఎత్తైన శిఖరాలు నుండి సంభవించాయని ఊహించాడు.

ఇబ్న్ సినా ఎత్తైన పర్వతాలలో శిలాజాల ఉనికిని కూడా గమనించాడు, ఇది విఫలమైన సజీవ మొక్కలు లేదా జంతువులను సృష్టించడానికి ప్రకృతి చేసిన ప్రయత్నానికి ఉదాహరణగా వ్యాఖ్యానించాడు. ఎనిమిది శతాబ్దాల తర్వాత జేమ్స్ హట్టన్ కోత ప్రక్రియకు సంబంధించి ఇలాంటి ఆలోచనలను అందించాడు.

రోమన్ భౌగోళిక శాస్త్రవేత్త టోలెమీ యొక్క తప్పుడు ఆలోచనలను మొదటిసారిగా విస్తృతమైన దిద్దుబాట్లు చేసిన అల్-ఇద్రిసి పర్వతాలు, నదులు లేదా తీరప్రాంతాల వాస్తవ అమరికకు సంబంధించి అనిశ్చితులు ఉన్నాయని అభిప్రాయపడ్డారు. చాలా కొత్త సమాచారం ఆధారంగా, అల్-ఇద్రిసి కొత్త భౌగోళిక శాస్త్రాన్ని సిద్ధం చేయగలిగాడు.

1154లో, అల్-ఇద్రిసి 'అమ్యుజ్‌మెంట్ ఫర్ హిమ్ హు డిజైర్స్ టు ట్రావెల్ అరౌండ్ ది వరల్డ్' అనే శీర్షికతో ఒక పుస్తకాన్ని రూపొందించాడు, అందులో అల్-ఇద్రిసి మూసివున్న enclosed హిందూ మహాసముద్రం గురించి టోలెమీ యొక్క ఆలోచనను మరియు కాస్పియన్ సముద్రం,  ప్రపంచసముద్రo world ocean లోని గల్ఫ్ అనే ఆలోచనను సరిదిద్దాడు..

అల్-ఇద్రిసి డానుబే మరియు నైజర్‌తో సహా నదుల ప్రవాహాలను మరియు అనేక ప్రధాన పర్వత శ్రేణుల అమరికను కూడా సరిదిద్దాడు. ప్రపంచాన్ని ఐదు వాతావరణ మండలాలుగా విభజించడం వాస్తవికతకు అనుగుణంగా లేదని అల్-ఇద్రిసి చూపించాడు మరియు మరింత అధునాతన ప్రపంచ వాతావరణ వ్యవస్థను సూచించాడు.

మధ్యయుగ అరబ్ ప్రపంచంలోని గొప్ప ప్రయాణీకులలో ఒకరు ఇబ్న్ బటుటా. ఇబ్న్ బటుటా 1304లో టాంజియర్‌లో జన్మించాడు మరియు 1325లో 21 సంవత్సరాల వయస్సులో మక్కా యాత్ర కు బయలుదేరాడు, అక్కడ ఇబ్న్ బటుటా సమకాలీన అరబ్ చట్టంపై తన అధ్యయనాలను పూర్తి చేయాలని అనుకొన్నాడు.

కానీ ఇబ్న్ బటుటా ఆసక్తులు మక్కా యాత్ర లో ఉత్తర ఆఫ్రికా మరియు ఈజిప్టులోని భూమి మరియు ప్రజలపై దృష్టి సారించాయి. ఇబ్న్ బటుటా ప్రకృతి పట్ల ఎంతగానో ఆకర్షితుడయ్యాడు మరియు  తన న్యాయశాస్త్ర అధ్యయనాన్ని వదులుకోవాలని నిర్ణయించుకున్నాడు మరియు అప్పటి అరబ్ భూభాగంలో ప్రయాణికుడిగా  మారాడు.

ఇబ్న్ బటుటా రెండుసార్లు అదే మార్గాన్ని అనుసరించకుండా జాగ్రత్తపడ్డాడు. ఇబ్న్ బటుటా ఆఫ్రికాలోని అనేక ప్రాంతాలకు వెళ్లాడు,వాటిని  ఇంతకు ముందు ఎవరూ సందర్శించలేదు. ఇబ్న్ బటుటా ఎర్ర సముద్రం వెంబడి ప్రయాణించాడు, ఇథియోపియాను సందర్శించాడు, ఆపై తూర్పు ఆఫ్రికా తీరం వెంబడి కిల్వా వరకు దాదాపు 10°S భూమధ్యరేఖకు చేరుకున్నాడు, అక్కడ ఇబ్న్ బటుటా ఆధునిక దక్షిణాన మొజాంబిక్‌లోని సోఫాలాలో అరబ్ ట్రేడింగ్ పోస్ట్ గురించి తెలుసుకున్నాడు.

భూమధ్యరేఖకు దక్షిణాన ఇబ్న్ బటుటా సందర్శన, తూర్పు ఆఫ్రికాలోని టొరిడ్ జోన్ తుఫాను కాదు అని ఇబ్న్-హౌకల్ పదవ శతాబ్దంలో సూచించిన దానిని ధృవీకరించింది, కానీ సోఫాలా రైసన్ డిట్రే raison d’etre of Sofala ను సమర్థించే ఒక పెద్ద స్థానిక జనాభా ను కలిగి ఉంది.

మొజాంబిక్ నుండి, ఇబ్న్-బటుటా మళ్లీ మక్కాకు ప్రయాణించాడు మరియు మక్కాలో కొద్దిసేపు ఆగిన తర్వాత, బాగ్దాద్ మరియు పర్షియాకు మరియు నల్ల సముద్రం చుట్టూ ఉన్న భూమికి ప్రయాణాలకు బయలుదేరాడు. ఇబ్న్-బటుటా రష్యాలోని స్తేప్పిల మీదుగా ప్రయాణించి బుఖారా మరియు సమర్‌కండ్‌లకు వెళ్ళాడు. ఇబ్న్-బటుటా ఆఫ్ఘనిస్తాన్ ద్వారా ఆసియాటిక్ పర్వతాన్ని దాటి భారతదేశంలోకి ప్రవేశించాడు. ఢిల్లీలోని మంగోల్ చక్రవర్తి ఆస్థానంలో కొన్నాళ్లపాటు ఉండి భారతదేశంలో విస్తృతంగా పర్యటించే అవకాశం లభించింది.

డిల్లి చక్రవర్తి చైనాకు రాయబారిగా ఇబ్న్-బటుటా ను నియమించాడు, కానీ కొన్ని కారణాల వల్ల ఇబ్న్-బటుటా సమయానికి చైనా చేరుకోవడం ఆలస్యమైంది. అయితే, చైనాకు వెళ్లేముందు, ఇబ్న్-బటుటా మాల్దీవులు, సిలోన్, సుమత్రాలను సందర్శించి, చివరికి చైనాకు వెళ్లి అక్కడ తక్కువ కాలం గడిపాడు. ఇబ్న్-బటుటా చివరకు భారతదేశాన్ని విడిచిపెట్టి  1350లో మొరాకో రాజధాని ఫెజ్‌కి తిరిగి వచ్చాడు. 1351 లో, ఇబ్న్-బటుటా స్పెయిన్ పర్యటన చేసాడు మరియు మళ్ళీ ఫెజ్కు తిరిగి వచ్చాడు.

1351-53 సమయంలో, ఇబ్న్-బటుటా సహారా మీదుగా ప్రయాణించి నైజర్ నదిపై టింబక్టు చేరుకున్నారు, ఆఫ్రికాలోని ఆ ప్రాంతంలో నివసిస్తున్న అరబ్ నీగ్రో తెగల సంస్కృతి లక్షణాల గురించి ముఖ్యమైన సమాచారాన్ని సేకరించారు. 1353లో, ఇబ్న్-బటుటా చివరకు ఫెజ్‌లో స్థిరపడ్డాడు, అక్కడ సుల్తాన్ ఆదేశం మేరకు, ఇబ్న్-బటుటా తన ప్రయాణాల గురించి సుదీర్ఘమైన కథనాన్ని రాసినాడు. 

దాదాపు ముప్పై సంవత్సరాలలో, ఇబ్న్-బటుటా దాదాపు 75,000 మైళ్ల సరళ దూరాన్ని సందర్శించాడు, ఇది పద్నాలుగో శతాబ్దంలో ప్రపంచ రికార్డు. దురదృష్టవశాత్తు అరబిక్‌లో వ్రాసిన అతని పుస్తకం, లాటిన్‌లోకి అనువదించడానికి ఎటువంటి ప్రయత్నం చేయనందున క్రైస్తవ ప్రపంచంపై తక్కువ ప్రభావం చూపింది.

మధ్యయుగ కాలంలోని చివరి గొప్ప ఇస్లామిక్ భౌగోళిక శాస్త్రవేత్త ఇబ్న్-ఖల్దున్. ఇబ్న్-ఖల్దున్ తన రచనలలో సామ్రాజ్యాల పెరుగుదల మరియు పతనాలను విశ్లేషించినాడు, ఇబ్న్-ఖల్దున్ వాయువ్య ఆఫ్రికాలోని మధ్యధరా తీరంలో జన్మించాడు. ఇబ్న్-ఖల్దున్ తన జీవితంలో ఎక్కువ భాగం నేటి అల్జీరియా మరియు ట్యునీషియా నగరాల్లో గడిపాడు మరియు స్పెయిన్‌లోని అరబ్ ప్రాంతంలో కొంతకాలం గడిపాడు.

1377లో, 45 ఏళ్ళ వయసులో  ఇబ్న్-ఖల్దున్, ముకద్దిమా (లేదా, చరిత్ర పరిచయం) అని పిలువబడే ప్రపంచ చరిత్రకు పరిచయాన్ని పూర్తి చేశాడు. ఇది మధ్యయుగ అరబ్ చరిత్రలో అందుబాటులో ఉన్న అత్యంత వివరణాత్మక ఆత్మకథ మరియు ఇతర విషయాలతోపాటు పద్నాలుగో శతాబ్దపు చివరి అరబ్ ప్రపంచం యొక్క రాజకీయ-భౌగోళిక ఆలోచనను ప్రతిబింబిస్తుంది.

 “ముకద్దిమా” మానవజాతి యొక్క భౌతిక వాతావరణం మరియు దాని ప్రభావం గురించిన  చర్చతో ప్రారంభమవుతుంది మరియు సంస్కృతి లేదా జీవన విధానానికి సంబంధించిన మానవజాతి యొక్క లక్షణాలను ఎత్తి చూపుతుంది.

ఇబ్న్-ఖల్దున్ రాజకీయ సోపానక్రమంలోని అత్యంత శక్తివంతమైన విభాగాలు అయిన తెగ మరియు నగరం పై   దృష్టి సారించాడు. బెడౌయిన్‌లు (సంచార లేదా క్రూరులు) మరియు పట్టణ (నిశ్చల) ప్రజలు ఇద్దరూ 'సహజ' మరియు పరస్పర సంబంధం ఉన్న సమూహాలుగా పరిగణించబడ్డారు.

ఇబ్న్-ఖల్దున్ జీవనోపాధి ఎంపిక పరంగా. బెడౌయిన్‌లు (సంచార లేదా క్రూరులు) మరియు పట్టణ (నిశ్చల) ప్రజలమద్య  వ్యత్యాసాలను నిర్ణయాత్మకంగా వివరించాడు.  వ్యవసాయం మరియు పశుపోషణ ఎడారి జీవితం కి అవసరం మరియు వాణిజ్యం మరియు పరిశ్రమలు పట్టణ జీవితాన్ని కోరుతున్నాయి. అయితే, రెండు సమూహాలు పరిణామ స్థాయికి సంబంధించినవిగా పరిగణించబడ్డాయి. ఎడారిలోని బెడౌయిన్‌లు, పట్టణ జానపదానికి ముందు ఉన్నారు. తరువాత వలస సంచార జాతుల వారసులు. పట్టణ జానపదవాసులు  నగరాల్లో నాగరికత యొక్క చివరి దశకు చేరుకున్నారు మరియు క్షీణత దశలో ఉన్నారు.

ఇబ్న్-ఖల్దున్ బెడౌయిన్‌లలో ధైర్యం, చురుకుదనం మరియు విధేయత వంటి లక్షణాలు ప్రబలంగా ఉన్నాయని సూచించారు, అయితే పట్టణ (నిశ్చల) వ్యక్తులు అధిక సంపద, ధైర్యం లేకపోవడం, విధేయత, సూచిస్తారు. అందువల్ల,పట్టణ (నిశ్చల) రాజ్యాలు  దాడి నుండి భద్రత కోసం మరియు వారి స్వంత స్వపరిపాలన కోసం రాజకీయ సంస్థ యొక్క కొత్త మరియు సంక్లిష్ట వ్యవస్థలను అభివృద్ధి చేయాల్సి వచ్చింది.

రెండు రకాల సామాజిక-రాజకీయ సంస్థలు పరస్పర ఆధారితమైనవి, పరిణామాత్మక కోణంలో మాత్రమే కాకుండా, క్రియాత్మకంగా కూడా ఉంటాయి. అయితే, ఆర్థికంగా మరియు రాజకీయంగా ఈ క్రియాత్మక సంబంధంలో పట్టణ (నిశ్చల)రాజ్యాల  స్థితి ఆధిపత్యం చెలాయించింది.

యుద్ధం-వంటి సంచార జాతులు తరచుగా పెద్ద రాజ్యాలను స్థాపించేవారని ఇబ్న్-ఖల్దున్ అభిప్రాయపడ్డారు, అయితే కొంతకాలం తర్వాత సంచార జాతులు వారి శాశ్వతంగా స్థిరపడిన ప్రజలు రైతులు మరియు పట్టణ ప్రజలుగా శోషించబడ్డారు, పాలకులు వారి యుద్ధ స్ఫూర్తిని కోల్పోయారు మరియు చివరికి వారి రాజ్యాలు కూలిపోయాయి. గిరిజన ఆఫ్రికా మరియు ఆసియాలో ఇప్పటికీ కొంత ఔచిత్యాన్ని కలిగి ఉన్న రాజ్యం యొక్క జీవిత చక్రాల యొక్క మొదటి భావనను రూపొందించిన ఘనత ఇబ్న్-ఖల్దున్‌కు ఉంది.

ఇబ్న్-ఖల్దున్ భూమధ్యరేఖకు సమాంతరంగా నడుస్తున్న సాంప్రదాయ ఏడు వాతావరణ మండలాలను అంగీకరించాడు. ఇబ్న్-ఖల్దున్ అల్బెర్టస్ మాగ్నస్ అభిప్రాయాన్ని పంచుకున్నారు మరియు సూర్యుడికి చాలా దగ్గరగా నివసించినప్పుడు ప్రజలు నల్లగా మారారని మరియు నల్లజాతి ప్రజలు సమశీతోష్ణ మండలానికి మారినప్పుడు వారు క్రమంగా తెల్లగా మారారని లేదా తెల్ల పిల్లలను పుట్టారని సూచించారు.