కులం లేదా బిరాదారీ? భారతీయ ముస్లింలలో 'ప్రత్యేకత మరియు సంతతి' ఎలా ఉంది Caste or biradari? How ‘privilege and descent’ plays out among Indian Muslims

 

దక్షిణాసియా లో, కులం తరచుగా హిందూమతంతో ముడిపడి ఉంటుంది. కాని భారతదేశంలో ముస్లింలు కూడా దానిని ఆచరిస్తారు, దాని స్వభావం హిందూమతం కన్నా  భిన్నంగా ఉండవచ్చు.ముస్లింలలో మూడు ప్రధాన సామాజిక విభాగాలు ఉద్భవించాయి: అష్రఫ్, అజ్లాఫ్ మరియు అర్జల్.

తన 1967 పేపర్‌లో, రాజకీయ సామాజిక శాస్త్ర ప్రొఫెసర్ ఇంతియాజ్ అహ్మద్ ముస్లింల మధ్య కులం అనే భావన "అధికారాలు మరియు మర్యాద" పై ఆధారపడినదని అంటాడు.

సామాజిక శాస్త్రవేత్త ఖలీద్ అనిస్ అన్సారీ ప్రకారం కులం ఇస్లామిక్ చట్రంలోకి ఎలా ప్రవేశిస్తుంది అనే ప్రశ్నకు సమాధానం ప్రతి మత గ్రంథం అది పనిచేసే ప్రాంతాన్ని బట్టి విభిన్నంగా అన్వయించబడుతుంది అంటాడు..

అయితే ముస్లింలలో కులం ఉనికిని నిరాకరించే వారు మరికొందరు. చరిత్రకారుడు యూసుఫ్ అన్సారీ భారతదేశంలోని ముస్లింలలోని వివిధ సమూహాలను గుర్తించడానికి 'కులం' అనే పదానికి బదులుగా 'బిరాదారి' అనే పదాన్ని ఉపయోగించాలని ఆయన నొక్కి చెప్పారు.

భారతీయ ముస్లింలలో కుల శ్రేణులు

ఇంతియాజ్ అహ్మద్ తన రచనలో భారతదేశంలోని ముస్లింలలో కులాన్ని హిందూ ప్రభావం మరియు భారతదేశంలోని పెద్ద సంఖ్యలో ముస్లింలు హిందూ కులాల నుండి మతం మారిన వాస్తవం ద్వారా గుర్తించవచ్చు..

 "భారతదేశంలో ముస్లిం కులాలు" అనే తన వ్యాసంలో, మత పండితుడు రెమీ డెలేజ్ ఇలా వ్రాశాడు, "7వ శతాబ్దంలో ప్రవక్త యొక్క వారసత్వ యుద్ధం కుటుంబం, గిరిజన మరియు రాజకీయ ప్రత్యర్థులపై ఆధారపడి ఉందని గుర్తుంచుకోవాలి. అప్పటి నుండి, ప్రవక్త యొక్క సన్నిహిత కుటుంబం, వంశం లేదా తెగకు చెందినవారు అరబ్ సమాజంలో సామాజిక భేదానికి ప్రమాణాలుగా మారారు.

 ఈ ప్రమాణాలు అరబ్ ద్వీపకల్పం యొక్క సరిహద్దులను దాటి, ముఖ్యంగా 8వ శతాబ్దం నుండి భారత ఉపఖండానికి రవాణా చేయబడినప్పుడు, ఇది అరబ్బులు మరియు అరబ్బులు కాని వారి మధ్య సామాజిక స్తరీకరణ యొక్క కొత్త రూపాలకు దారితీసింది. అరబ్బులు కాని వారి సమూహంలో మొదటి ఇస్లామీకరణ సమయంలో మతం మారిన వారికి మరియు కొత్తగా మారిన వారి మధ్య మరింత వ్యత్యాసం ఉంది. 

ముస్లింలలో మూడు ప్రధాన సామాజిక విభాగాలు ఉద్భవించాయి: అష్రఫ్, అజ్లాఫ్ మరియు అర్జల్.

ప్రవక్త కుమార్తెతో బంధుత్వం కలిగి ఉన్నారని చెప్పుకునే సయ్యద్‌ల వలె, అరబ్, పర్షియన్, టర్కిష్ లేదా ఆఫ్ఘన్ మూలానికి చెందిన అష్రఫ్‌లు లేదా కులీనిలు  సోపానక్రమంలో అగ్రస్థానంలో ఉన్నారు. “అష్రాఫ్‌లలో చాలా మంది హిందూ అగ్రవర్ణాల నుండి మారారు. ధృవీకరించడం కష్టంగా ఉన్నప్పటికీ, వారు కూడా ప్రవక్త నుండి వంశాన్ని చెందినవారమని పేర్కొన్నారు, ”అని సామాజిక శాస్త్రవేత్త తన్వీర్ ఫజల్ చెప్పారు.

ఇస్లాం లో ఉన్న సమానత్వం భావన దృష్ట్యా హిందువులలోని అనేక  తక్కువ కులాలవారు  ఇస్లాంలోకి మారుతున్నారనే ఒక ప్రసిద్ధ భావన ఉంది. అయితే అనేక మంది అగ్రవర్ణ హిందువులు కూడా ఇస్లాంలోకి మారారని, ఇది ముస్లింలలో కుల వ్యవస్థను నిలబెట్టడంలో పాత్ర పోషించిందని పండితులు గమనిస్తున్నారు.మత  మార్పిడికి కారణాలు నిజానికి బహుముఖంగా మరియు సంక్లిష్టంగా ఉన్నాయి. అని ఫజల్ చెప్పారు. ఉదాహరణకు పశ్చిమ యుపిలోని గౌర్ బ్రాహ్మణుల్లో చాలా మంది ఇస్లాంలోకి మారారు" అని అన్సారీ చెప్పారు. "తగా ముసల్మాన్‌లుగా పిలవబడే త్యాగి కమ్యూనిటీ నుండి మారినవారు ఉన్నారు." అదేవిధంగా అనేక రాజ్‌పుత్ వంశాలు, షేర్వాణీలు ఇస్లాంలోకి మారారు మరియు వారి కుల అనుభవాన్ని కొత్త మతంలోకి తీసుకువెళ్లారు.ఉన్నత కులాల వారు, "పోషక కారణాలతో" మతం మారారు.

ముస్లింలలోని కులాల క్రమానుగతీకరణలో, మధ్య స్థాయిని అజ్లాఫ్‌లు లేదా తక్కువ పుట్టినవారు ఆక్రమించారు, వీరి స్థితి పుట్టుక మరియు వృత్తి ద్వారా నిర్వచించబడుతుంది (అష్రాఫ్‌లలో వలె కాకుండా). వారి గుర్తింపు ఇస్లాంలోకి మారిన వారి వారసులుగా నిర్వచించబడింది. నేత కార్మికులు, వ్యాపారులు మొదలైన వృత్తిపరమైన సమూహాలకు చెందిన అన్సారీలు మరియు జులహాలు వంటి ఇంటర్మీడియట్ హోదా కలిగిన అనేక కులాలు ఈ వర్గంలోకి వస్తాయి.

సాంఘిక వర్గీకరణలో అట్టడుగున ఉన్న అర్జల్స్, చర్మకారులు, లాండ్రీలు లేదా ధోబీలు, బార్బర్‌లు మరియు వంటి హిందువులలోని అంటరానివారి నుండి మారిన వారిలో ఎక్కువ మంది ఉన్నారు.

ఈ త్రైపాక్షిక విభజన భారతదేశంలోని అన్ని ప్రాంతాలలో కనిపించదని డెలేజ్ రాశారు. ఉదాహరణకు, తమిళనాడులో, ఒక ముస్లిం సమూహం యొక్క స్థితి "ఒక సమూహం యొక్క సామాజిక ఆర్థిక అభివృద్ధి స్థాయి ఫలితం." అదేవిధంగా, కాశ్మీర్ మరియు ఉత్తరప్రదేశ్‌లలో కూడా, అష్రఫ్, అజ్లాఫ్ మరియు అర్జల్- మూడు సమూహాలు స్థానిక పదజాలంలో భాగంగా లేవు. మరోవైపు కేరళలో, మలబార్‌లోని మోప్లాలు తంగల్లు, అరబీలు, మల్బారీలు, పుస్సలర్లు మరియు ఒస్సాన్స్ అని పిలువబడే ఐదు ర్యాంక్ విభాగాలుగా విభజించబడ్డారు.

 భారతీయ ముస్లింలలో కులాన్ని ఎలా ఆచరిస్తున్నారు

 తొలి ముస్లిం సమాజ చరిత్రలో, ఒక వ్యక్తి యొక్క స్థితిని నిర్ణయించడంలో కులం ఒక ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించింది. "పరిపాలన వ్యవస్థలో హోదా మరియు అధికారం యొక్క స్థానాలు విదేశీ మూలం ఉన్న కుటుంబాల సభ్యులకు కేటాయించబడ్డాయి, వారు మొదట దండయాత్ర చేసిన సైన్యాలతో లేదా అసలు వలసదారుల నుండి వచ్చినవారు" అని అహ్మద్ వ్రాశాడు. ప్రారంభ టర్కిష్ సుల్తానులు, ఉదాహరణకు, స్థానిక మూలాల ముస్లింల పట్ల వివక్షత చూపారు. అహ్మద్ మామ్లుక్ రాజు, షంసుద్దీన్ ఇల్తుత్మిష్ తక్కువ పుట్టుకతో 33 మంది వ్యక్తులను ప్రభుత్వ ఉద్యోగం నుండి తొలగించినట్లు తెలిసింది.

ముస్లింలలో నిమ్న కులాల పట్ల వివక్ష తీవ్రత తక్కువగా ఉన్నప్పటికీ, అది ఇప్పటికీ ఉందని పండితులు అంగీకరిస్తున్నారు. "ఉదాహరణకు బీహార్‌లోని అనేక ప్రాంతాలలో ముస్లిం అట్టడుగు కులాల కోసం ప్రత్యేక శ్మశానవాటికలు ఉన్నాయి. " అని చరిత్రకారుడు మహ్మద్ సజ్జాద్ చెప్పారు. ముఖ్యంగా వివాహాల విషయంలో కుల వివక్ష ఎక్కువగా ఉంటుంది.

జర్నలిస్ట్ మరియు రాజకీయ నాయకుడు అలీ అన్వర్ తన పుస్తకం, ‘మసావత్ కి జంగ్’ (సమానత్వం కోసం పోరాటం)లో ముస్లిం పర్సనల్ లా బాడీ వంటి వివిధ మత సంస్థలలో ముస్లిం అట్టడుగు కులాలకు ప్రాతినిధ్యం లేకపోవడం గురించి మాట్లాడాడు. పాట్నాలోని ముస్లిం స్కావెంజర్ల దుస్థితి గురించి వ్రాస్తూ, “ఇమారత్-ఎ-షరియా కార్యాలయానికి సమీపంలో హలాల్‌ఖోర్ల (దళిత ముస్లింలు) భారీ నివాసం ఉంది. హలాఖోర్స్ ప్రాంతంలో కొన్ని సంవత్సరాల క్రితం కలరా విజృంభించి ఆరుగురు పేదలను చంపింది. ఇమారత్-ఎ-షరియత్ ఆఫీస్ బేరర్లు ఎటువంటి భౌతిక సహాయం అందించడం గురించి మాట్లాడలేదు మరియు  బాధిత కుటుంబాలను కలవడానికి మరియు వారి యోగక్షేమాలను విచారించడానికి కూడా ఇష్టపడలేదు.

సజ్జాద్ తన పుస్తకంలో, “ముస్లిం పాలిటిక్స్ ఇన్ బీహార్” (2014)లో 1990ల నుండి బీహార్‌లో ఆల్ ఇండియా బ్యాక్‌వర్డ్ ముస్లిం మోర్చా, ఆల్ ఇండియా పస్మాండ ముస్లిం మహాజ్, ఇంక్విలాబి ముస్లిం కాన్ఫరెన్స్ మరియు ముస్లిం ఇంటెలెక్చువల్ ఫోరమ్ వంటి సంస్థలు ఉన్నాయి అని పేర్కొన్నాడు. వీరు “అష్రఫ్ల”  నేతృత్వంలోని భూస్వామ్య నాయకత్వానికి వ్యతిరేకంగా ముస్లిం అట్టడుగు కులాలకు రాజకీయ సాధికారత మరియు సామాజిక-ఆర్థిక న్యాయం కోసం డిమాండ్ చేస్తున్నారు. వెనుకబడిన ముస్లిం మోర్చా ప్రకారం బీహార్‌లో ముస్లింలలో 20 శాతం ఉన్న దళిత ముస్లింలకు న్యాయం చేయాలని వారు డిమాండ్ చేశారు.

భారతదేశంలోని ముస్లిం అట్టడుగు కులాల స్థితిని నిర్ణయించడంలో తగిన అనుభావిక ఆధారాలు లేకపోవడమే అతిపెద్ద సవాళ్లలో ఒకటి. ముస్లిం అట్టడుగు కులాల పరిస్థితిపై ఎక్కువగా ఉదహరించబడిన నివేదిక 2006లోని సచార్ కమిటీ నివేదిక, ఇది 40.7 శాతం ముస్లింలు ముస్లిం OBCలు అని సూచిస్తుంది, ఇది భారతదేశంలోని మొత్తం OBC జనాభాలో 15.7 శాతం. మతం మారిన తర్వాత దళిత ముస్లింల పరిస్థితి మెరుగుపడలేదని నివేదిక పేర్కొంది.

మైనారిటీల జాతీయ కమీషన్ 2008 నివేదిక ప్రకారం, భారతదేశంలోని పట్టణ ప్రాంతంలో దళిత ముస్లింలలో 47 శాతం మంది దారిద్య్రరేఖకు దిగువన జీవిస్తున్నారు, ఇది దళిత హిందువులు మరియు క్రైస్తవుల కంటే చాలా ఎక్కువ.

ఇటీవల, జర్నల్ ఆఫ్ ఇంటర్నేషనల్ డెవలప్‌మెంట్‌లోని ఒక కథనం ప్రకారం, దాదాపు అన్ని దక్షిణాసియా దేశాలలో ముస్లింలలో ఒక వర్గం వారి స్వంత సమాజంలోని అగ్రవర్ణాలచే మరియు మెజారిటీ హిందూ సమాజానికి చెందిన వారిచే అంటరానివారిగా పరిగణించబడుతోంది. తద్వారా  "డబుల్ ప్రతికూలత" ఎదుర్కొంటున్నది..

ఏది ఏమైనప్పటికీ, హిందువుల కంటే ముస్లిం కుల నిర్మాణం చాలా తక్కువ దృఢంగా ఉందని మరియు సామాజిక చలనశీలతకు తగినంత ప్రాప్యత ఉందని పండితుల మధ్య ఏకాభిప్రాయం కూడా ఉంది. ఉదాహరణకు, ప్రార్థనా స్థలాలు ముస్లింలలోని అన్ని కులాల వారికి తెరిచి ఉంటాయి. "అధిక మెజారిటీ మదర్సాలలోని ఇమామ్‌లు తక్కువ కులాలకు చెందినవారు" అని సజ్జాద్ చెప్పారు. ఉన్నత మరియు మధ్య కులాలు ఆధునిక విద్యను ఎంచుకోవడమె డానికి కారణమని అతను వివరించాడు, అయితే బలహీనమైన ఆర్థిక మరియు విద్యా నేపథ్యాల కారణంగా నిమ్న కులాలు మదర్సాలకు పరిమితం చేయబడ్డాయి.

"తప్పు బావి నుండి నీరు త్రాగినందుకు లేదా ప్రార్థనలో మరొక ముస్లిం పక్కన నిలబడినందుకు, ఒక ముస్లిం వ్యక్తిని కొట్టిన సందర్భాలు మీకు కనిపించవు." "మసీదులో నమాజ్ చేస్తున్నప్పుడు అట్టడుగు కులాల వారు అందరి వెనుక నిలబడతారని మీరు గుర్తించవచ్చు," అని ఫజల్ చెప్పారు. "ఇది మతపరమైన సంస్థలచే అమలు చేయబడదు, కానీ ఇది ఇప్పటికే ఉన్న సామాజిక వ్యవస్థ కారణంగా ఆత్మవిశ్వాసం లేకపోవడం యొక్క ఉత్పత్తి."

హిందువులలో సంస్కృతీకరణ ప్రక్రియ మాదిరిగానే, ముస్లిం అట్టడుగు కులాలలో కూడా అష్రాఫిసేషన్ జరుగుతుందని ఫజల్ చెప్పారు. "ఇది ప్రత్యేకించి అన్సారీలు (నేతపని వారు ) మరియు ఖురేషీలు (మాంసం అమ్మకందారులు) విషయంలో ఉంది, వీరిలో రాజకీయ స్పృహ ఆవిర్భావం వలసరాజ్యాల కాలంలో జరిగింది మరియు వారు కూడా కాలక్రమేణా మరింత సంపన్నులయ్యారు," అని ఫజల్ చెప్పారు. "తమ మూలాలు ప్రవక్తతో లేదా ప్రవక్తకు దగ్గరగా ఉన్న గొప్ప వ్యక్తులతో సంబంధం కలిగి ఉన్నాయని వారు కూడా చెప్పుకోవడం ప్రారంభించారు."

విధాన నిర్ణయానికి  సంబంధించినంతవరకు, భారత రాజ్యాంగం భారతదేశంలోని షెడ్యూల్డ్ కులాలలో (SC) ముస్లిం అట్టడుగు కులాలను గుర్తించలేదు. 1990లో కేంద్ర ప్రభుత్వ సేవల కోసం మండల్ కమీషన్ నివేదికను అమలు చేసినప్పటి నుండి, దాదాపు 85 శాతం ముస్లిం అట్టడుగు కులాలు ఇతర వెనుకబడిన కులాలు (OBCలు)గా గుర్తించబడ్డాయి మరియు అందువల్ల వీరు ఇతర మతాలలోని  వెనుకబడిన సమూహాలతో పాటు వారికి అందించే రిజర్వేషన్ ప్రయోజనాలకు అర్హులు.. అయితే, దళితులు ఇస్లాంలోకి మారినవారు ఎస్సీ వర్గం నుండి మినహాయించబడిన కారణంగా రాజ్యాంగ ప్రయోజనాలకు దూరంగా ఉన్నారు.

రాజ్యాంగ నిబంధనలను పక్కన పెడితే, తమ లో కులం ఉనికి గురించి ముస్లిం సమాజంలో చాలా చర్చ జరుగుతోంది. అహ్మద్ తన పేపర్‌లో ముస్లింలలో రెండు విభిన్న రకాల ధోరణులు ఉన్నాయని రాశారు. ముస్లిం సమూహాలను గుర్తించడానికి కులానికి బదులుగా కొన్ని ఇతర పరిభాషలను రూపొందించాలని కొందరు నమ్ముతుండగా, ఇస్లాం ఒక సమతా మతమని వాదిస్తూ ముస్లింలలో కులం ఉనికిని అస్సలు తిరస్కరించేవారు మరికొందరు ఉన్నారు. “భారతదేశంలో వారి స్థానం గురించి ముస్లింల ఆందోళనల నుండి రెండు ధోరణులు ఉత్పన్నమవుతాయి" అని అహ్మద్ వ్రాశాడు.

 

రిఫరెన్స్ :

Ø రెమీ డెలేజ్; "భారతదేశంలో ముస్లిం కులాలు", 2014

Ø ఇంతియాజ్ అహ్మద్; "ఇండో-ముస్లిం సమాజంలో అష్రఫ్ మరియు అజ్లాఫ్ వర్గాలు"; ఎకనామిక్ అండ్ పొలిటికల్ వీక్లీ, 1967

Ø ఇంతియాజ్ అహ్మద్ (ed.) "భారతదేశంలో ముస్లింలలో కులం మరియు సామాజిక స్తరీకరణ"; మనోహర్, 1978

Ø మహ్మద్ సజ్జాద్; "బీహార్‌లో ముస్లిం రాజకీయాలు"; రూట్లెడ్జ్; 2014

Ø అలీ అన్వర్; "మసావత్ కి జంగ్"; ఇండియన్ సోషల్ ఇన్స్టిట్యూట్; 2005