భారత స్వాతంత్ర్య పోరాటానికి మహిళలు అందించిన సేవలు The contributions of women to the Indian freedom struggle

 

స్త్రీలు తమ చేతుల్లో బ్యానర్లతో ప్రదర్సనలు చేయడం, వీధుల్లో విదేశీ వస్త్రాలను కాల్చడం లేదా దుకాణాలు పికెటింగ్ చేయడం- భారత స్వాతంత్ర్య పోరాటానికి మహిళల సహకారం గురించి ఆలోచించమని అడిగిన ప్రతిసారీ మనం ఊహించేది ఇదే. కాని ఇది సరికాదు! స్వాతంత్య్ర పోరాటానికి మహిళలు చేసిన కృషి కేవలం నిరసనలు, ర్యాలీలు, బహిష్కరణలు మరియు పికెటింగ్‌లకే పరిమితమైందా?

లేదు, భారత జాతీయ ఉద్యమం లో మహిళలు ధైర్యసాహసాలకు ప్రతీకగా నిలిచారు. మహిళలు ఇళ్ల నుంచి బయటకు వచ్చి నిరసనలు, ప్రదర్శనలు, ఆయుధాలు పట్టుకుని ఉద్యమాన్ని నడిపిస్తూ తమ గౌరవాన్ని కాపాడుకున్నారు.

భారత జాతీయ ఉద్యమం ప్రారంభ దశలో అంటే 1857 తిరుగుబాటు సమయంలో, బేగం హజ్రత్ మహల్, రాణి లక్ష్మీ బాయి మరియు రామ్‌ఘర్‌కు చెందిన రాణి తిరుగుబాటుకు ప్రధాన నాయకులుగా ఉద్భవించారు.

బేగం హజ్రత్ మహల్ బ్రిటీష్ దళాలను ఓడించడమే కాకుండా తన కుమారుడు బిర్జిస్ ఖదర్‌ను అవధ్ రాజుగా ప్రకటించినది.. సర్ కోలిన్ క్యాంప్‌బెల్ ఆధ్వర్యంలోని  బ్రిటిష్ దళాలకు వ్యతిరేకంగా ఆక్రమణకు గురైన లక్నోను రక్షించడంలో బాగంగా బేగం హజ్రత్ మహల్ ఫిబ్రవరి 25, 1858న ఏనుగుపై ఎక్కి యుద్ధభూమిలో కనిపించింది.

రాణి లక్ష్మీ బాయి ఝాన్సీ నుండి బ్రిటీష్ వారిని తరిమికొట్టింది మరియు సర్ హ్యూ రోజ్ నేతృత్వంలోని బ్రిటిష్ దళాలకు వ్యతిరేకంగా ధైర్యంగా పోరాడింది. సర్ హ్యూ రోజ్,  రాణి లక్ష్మీ బాయి ను "నాయకులలో అత్యుత్తమ మరియు ధైర్యవంతురాలు"గా అభివర్ణించినాడు..

1900ల ప్రారంభంలో, మహిళలు ఆయుధాలను దాచిపెట్టారు, పారిపోయిన వ్యక్తులకు ఆశ్రయం కల్పించారు మరియు స్వాతంత్య కార్యకలాపాల కోసం  పురుషులను ప్రోత్సహించారు. జాతీయ ఉద్యమంలో మహిళల భాగస్వామ్యాన్ని పెంచడంలో గాంధేయ నాయకత్వం కీలక పాత్ర పోషించింది. మహిళల్లో జాతీయవాదాన్ని ప్రేరేపించడానికి గాంధీ భావోద్వేగ మరియు మతపరమైన భావాలను ఉపయోగించారు.

1920లో సహాయ నిరాకరణ ఉద్యమం సందర్భంగా మహిళలు తమ సొంత రాజకీయ సంస్థలను ఏర్పాటు చేసుకోవాలని నిర్ణయించుకున్నారు. గాంధీ1928లో  శాసనోల్లంఘన ఉద్యమాన్ని ప్రారంభించారు. 1928,ఏప్రిల్ 6న కమలాదేవి ఛటోపాధ్యాయ మరియు అవంతికాబాయి గోఖలే సముద్రతీరంలోకి అడుగుపెట్టి, ఉప్పును తయారు చేసారు..

ఈ యుగంలో విప్లవ సమూహాలలో పాల్గొనే మహిళా విద్యార్థుల సంఖ్య పెరిగినది. మహిళలలో ఎక్కువ మంది మహిళా సంస్థలు మరియు కాంగ్రెస్‌తో చేరిన తర్వాత రహస్య సంఘాల్లో సభ్యులుగా మారారు.

బీనా దాస్ గవర్నర్ జాక్సన్‌పై పిస్టల్‌తో కాల్చిన యువ కళాశాల విద్యార్థి మరియు బీనా దాస్ అత్యంత ప్రసిద్ధ విప్లవ మహిళల్లో ఒకరు. మొదట, బీనా, ఆమె సోదరి కళ్యాణి, సురమా మిత్ర మరియు కమలా దాస్ గుప్తా రాజకీయ విషయాల చర్చ కోసం ఒక విద్యార్థి సంస్థను ఏర్పాటు చేయాలని నిర్ణయించుకున్నారు. చత్రీ సంఘ Chattri Sangha (అసోసియేషన్ ఫర్ ఫిమేల్ స్టూడెంట్స్) స్టడీ క్లాసులు, అథ్లెటిక్ సెంటర్లు, స్విమ్మింగ్ క్లబ్‌లు, కోఆపరేటివ్ స్టోర్‌లు, లైబ్రరీలు మరియు యూత్ హాస్టల్‌ను నిర్వహించింది.

కొమిల్లాకు చెందిన శాంతి మరియు సునీతి అనే ఇద్దరు పాఠశాల బాలికలు డిసెంబర్ 14, 1931న మేజిస్ట్రేట్ స్టీవెన్స్‌ను కాల్చి చంపారు. ఈత పోటీకి అనుమతి ఇవ్వాలని వారు ఒక పిటిషన్‌ను మేజిస్ట్రేట్ స్టీవెన్స్‌ కు అందించారు మరియు మేజిస్ట్రేట్ స్టీవెన్స్‌ సంతకం చేయడానికి వచ్చినప్పుడు, వారిద్దరూ తమ శాలువాల క్రింద నుండి రివాల్వర్లతో   నేరుగా మేజిస్ట్రేట్ స్టీవెన్స్‌ శరీరంలోకి కాల్పులు జరిపారు.. స్టీవెన్స్ అక్కడికక్కడే మరణించారు మరియు శాంతి మరియు సునీతిని కొమిల్లా జిల్లా జైలుకు తరలించారు, అక్కడ వారు తమ నేరాన్ని అంగీకరిస్తూ ప్రకటనపై సంతకం చేశారు.

మరుసటి సంవత్సరం, ఫిబ్రవరిలో, ఒక రహస్య సంఘంలో సభ్యురాలు గా ఉన్న బీనా దాస్ తన సహచరులను అరెస్టు చేసినందుకు ప్రతిస్పందనగా కలకత్తా విశ్వవిద్యాలయ స్నాతకోత్సవ వేడుకలలో బెంగాల్ గవర్నర్‌ను కాల్చడానికి ప్రయత్నించారు. సెప్టెంబరులో, చిట్టగాంగ్‌లోని పాఠశాల ఉపాధ్యాయురాలు ప్రీతిలత వడ్డేదార్ చిట్టగాంగ్ క్లబ్‌పై దాడికి పదిహేను మంది వ్యక్తులకు నాయకత్వం వహించారు. విప్లవకారులు ప్రజలను గాయపరిచారు మరియు చంపారు. తప్పించుకునే సమయంలో, ప్రీతిలత క్లబ్ నుండి 100 గజాల దూరంలో విషం మింగి చనిపోయింది.

భారత జాతీయ ఉద్యమం యొక్క చివరి దశలో, 1940-1947లో  చాలా మంది మహిళా నాయకులు ఉద్భవించారు. ఖుర్షెద్ భెన్ 1930లో వాలంటీర్ ఆర్మీకి ప్రసిద్ధ ఆర్గనైజర్. ఖుర్షెద్ భెన్ 1940లో వాయువ్య ఫ్రాంటియర్ ప్రావిన్స్‌కి వెళ్లి అక్కడి ప్రజలలో అహింస వాదం ను వ్యాప్తి చేశారు. కాంగ్రెస్ రేడియో కుట్ర కేసులో ఉషా మెహతా ప్రముఖ కార్యకర్త. ఉషా మెహతా రహస్య రేడియో ద్వారా అన్ని ముఖ్యమైన వార్తలను ప్రసారం చేసింది. ఉషా మెహతా కు నాలుగేళ్ల జైలు శిక్ష పడింది.

ధార్వార్‌లో, అక్టోబర్ 23, 1942న, ఇద్దరు మహిళా విద్యార్థినులు హేమలతా షెనోలికర్ మరియు గుల్వాడి జిల్లా కోర్టులోకి ప్రవేశించి న్యాయమూర్తి సీటుపై త్రివర్ణ పతాకాన్ని ఎగురవేశారు. గుల్వాడి కోర్టులో ఉన్న బార్ సభ్యులను ఉద్దేశించి ప్రసంగించారు మరియు న్యాయమూర్తిని పిలిపించి, తన సీటుకు రాజీనామా చేయాలని మరియు ఎనిమిది రోజులలో తన కోర్టును రద్దు చేయాలని కోరారు,  లేకుంటే న్యాయమూర్తిని దేశద్రోహిగా విచారిస్తామన్నారు. పోలీసులు రావడంతో గుల్వాడి పరారయింది . అయితే, షెనోలికర్‌కు యాభై రూపాయల జరిమానా లేదా ఒక నెల జైలు శిక్ష విధించబడింది. షెనోలికర్‌ జరిమానా చెల్లించడానికి నిరాకరించింది మరియు జైలుకు వెళ్లడానికి ఇష్టపడింది.

ఇండియన్ నేషనల్ ఆర్మీలో మహిళలు కూడా ఉన్నారు. డా. లక్ష్మీ సెహగల్, రాణీ ఝాన్సీ రెజిమెంట్ కమాండర్‌గా, లెఫ్టినెంట్ కల్నల్‌గా నియమించబడ్డారు. ఇండియన్ నేషనల్ ఆర్మీ లోన్గినప్పుడు డా. లక్ష్మీ సెహగల్,బ్రిటీష్ వారికి లొంగిపోలేదు మరియు అరెస్టు చేయబడి ఇండియన్ నేషనల్ ఆర్మీలోని  ఇతర అమ్మాయిలతో కలసి రంగూన్ జైలుకు పంపబడింది.

భారత స్వాతంత్ర్య పోరాట సమయంలో అన్నీ బిసెంట్, సరోజినీ నాయుడు, కస్తూర్బా గాంధీ, అరుణా అసఫ్ అలీ, బీ అమ్మ వంటి ప్రముఖ స్త్రీ నాయుకలు పాల్గొన్నారు.  సహకారం గుర్తించబడని మహిళలు చాలా మంది ఉన్నారు. భారత జాతీయోద్యమంలో ఏ విధంగానైనా సహకరించిన ప్రతి మహిళకు నివాళి అర్హమైనది.

భారత జాతీయోద్యమంలో పాల్గొన్న మహిళలు తమ హక్కుల కోసం పోరాడారు మరియు స్వతంత్ర దేశం కోసం తమ జీవితాలను అంకితం చేశారు. భారత జాతీయోద్యమం లో గృహిణులు, వితంతువులు, కళాశాల బాలికలు, పాఠశాల బాలికలు, రాజవంశ  స్త్రీలు, ఉపాధ్యాయులు, వ్యాపారవేత్తలు అందరూ చేతులు కలిపి పనిచేశారు

భారత స్వాతంత్ర్య పోరాటానికి మహిళలు చేసిన కృషికి నివాళులర్పిస్తున్నప్పుడు, వారి త్యాగాలను మరియు సవాళ్లను మనం విస్మరించకూడదు.