సమానత్వం ద్వారా ఇస్లాం వ్యాప్తి: మున్షి ప్రేమ్‌చంద్ Islam Spread Through Equality: Munshi Premchand

 

 

హిందీ మరియు ఉర్దూ సాహిత్యకారులలో అగ్రగామి అయిన మున్షి ప్రేమ్‌చంద్ 145వ జయంతి వేడుకలను దేశమంతా జరుపుకొంటున్నాము. మున్షి ప్రేమ్‌చంద్ జన్మదినోత్సవాన్ని భారతదేశం అంతటా ఉర్దూ మరియు హిందీ రచయితలు ఘనంగా జరుపుకుంటున్నారు. అనేక చిన్న కథలు మరియు నవలలకు ప్రసిద్ధి చెందిన మున్షి ప్రేమ్‌చంద్ మొదట నవాబ్ రాయ్ అనే కలం పేరును ఉపయోగించి ఉర్దూలో తన సాహిత్య ప్రయాణాన్ని ప్రారంభించారు, అయితే మున్షి ప్రేమ్‌చంద్ అసలు పేరు ధన్‌పత్ రాయ్ శ్రీవాస్తవ. మున్షి ప్రేమ్‌చంద్ జూలై 31, 1880న ప్రస్తుత వారణాసి జిల్లాలోని లాంహి గ్రామంలో జన్మించారు.

1910లో ప్రచురించబడిన ‘సోజ్-ఎ-వతన్’ మున్షి ప్రేమ్‌చంద్ మొదటి ఉర్దూ  ఐదు కథల సంకలనం. కానీ దానిని బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం జప్తు చేసి నిషేధించింది ‘సోజ్-ఎ-వతన్’ పుస్తకం దేశభక్తిని మరియు జాతీయవాదమును ప్రోత్సహించినది.  ఇది బ్రిటిష్ వలస పాలనకు ముప్పుగా పరిగణించబడింది. బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం అమ్ముడుపోని కాపీలను స్వాధీనం చేసుకుని వాటిని తగలబెట్టింది. బ్రిటిష్ ప్రభుత్వం కూడా మున్షి ప్రేమ్‌చంద్ చే  బలవంతంగా ఒక బాండ్‌పై సంతకం చేయించింది, ప్రభుత్వ ముందస్తు అనుమతి లేకుండా ఏదీ ప్రచురించనని ప్రతిజ్ఞ చేసింది.

క్రమంగా, ప్రేమ్‌చంద్ హిందీ వైపు మళ్లాడు, మరియు హిందీ సాహిత్యం అతన్ని మున్షి ప్రేమ్‌చంద్‌గా ప్రపంచానికి పరిచయం చేసింది. ప్రేమ్‌చంద్ తన ముందు చాలా మంది రచయితలు పట్టించుకోని సామాజిక సమస్యలను పరిష్కరించడానికి సాహిత్యం మరియు జర్నలిజాన్ని ఉపయోగించాడు. ప్రేమ్‌చంద్ కి ముందు, హిందీ సాహిత్యం మాయాజాలం, ఫాంటసీ మరియు పూర్తిగా ఊహాత్మక విషయాలకు ప్రాధాన్యత ఇచ్చేది, రచయితలు మధ్యయుగ రాజులు మరియు వారి రాజకీయ సంఘర్షణలపై దృష్టి సారించారు,.

అయితే, ప్రేమ్‌చంద్ సాహిత్య రంగంలోకి దిగినప్పుడు, మానవ బాధలు, పేదరికం, అన్యాయం మరియు సామాజిక వాస్తవాలను తన రచనల అంశాలుగా చేసుకున్నాడు, ఇరుకైన, మతపరమైన జాతీయవాదానికి బదులుగా లౌకిక మరియు సామాజిక ప్రశ్నలను హైలైట్ చేశాడు. ప్రేమ్‌చంద్ రచనలో గుర్తించదగిన లక్షణం సరళత, ప్రాప్యత మరియు హృదయపూర్వక భాష. ప్రేమ్‌చంద్ పర్షియన్, అరబిక్, సంస్కృతం, ఇంగ్లీష్ మరియు ఇతర భాషల నుండి ప్రసిద్ధ పదాలను తన శైలిలో చేర్చాడు కానీ తన రచనలను ఒక నిర్దిష్ట భాష, మతం లేదా సంస్కృతికి పరిమితం చేయలేదు.

ప్రేమ్‌చంద్ కాలంలో, మతపరమైన రాజకీయ నాయకులు తమ సొంత లాభం కోసం ఇస్లాంను హింసతో ముడిపెట్టారు, కానీ ప్రేమ్‌చంద్ అవగాహన ఇందుకు పూర్తిగా భిన్నంగా ఉంది. ఇస్లాం వ్యాప్తి గురించిన అపోహలను ప్రేమ్‌చంద్ తోసిపుచ్చారు, ఇస్లాం సహా ఏ మతాన్ని కూడా బలవంతంగా రుద్దలేమని లేదా ఏ మతo కూడా  బలవంతం ద్వారా తనను తాను నిలబెట్టుకోలేదని ప్రేమ్‌చంద్ అన్నారు.

1931 నవంబర్‌లో రాసిన ఒక వ్యాసంలో, ఏ మతం కత్తితో వ్యాపించదని, అది తాత్కాలికంగా వ్యాపించినా, అది కొనసాగదని ప్రేమ్‌చంద్ రాశారు. బలవంతం అనే ఆలోచనను తిరస్కరిస్తూ, భారతదేశంలో ఇస్లాం వ్యాప్తికి అణచివేత కుల ఆధారిత సామాజిక వ్యవస్థ కారణమని ప్రేమ్‌చంద్ అన్నారు, ఇక్కడ దిగువ కులాల వ్యక్తులు దోపిడీని ఎదుర్కొన్నారు మరియు సామాజిక విముక్తి కోసం ఇస్లాంను స్వీకరించారు. ఇస్లాం వ్యాప్తికి ఒక కారణం ఉన్నత కులాల వారు దిగువ కులాలను అణచివేయడమేనని ప్రేమ్‌చంద్ పేర్కొన్నారు.

ఇస్లాం సమానత్వం యొక్క సందేశాన్ని ప్రేమ్‌చంద్ ప్రశంసించారు, ఇది ఉన్నత మరియు తక్కువ వర్గాల మధ్య వివక్షను తొలగిస్తుందని పేర్కొన్నారు. అన్ని నేపథ్యాల ముస్లింలు ఒకే వరుసలో కలిసి ప్రార్థన చేయవచ్చు మరియు ఒకే టేబుల్ వద్ద భోజనం చేయవచ్చు. ఇస్లాంను స్వీకరించిన తర్వాత, ఒక వ్యక్తి యొక్క మలినాలు మరియు వ్యత్యాసాలు కొట్టుకుపోతాయని, వారు ఇమామ్ వెనుక ప్రార్థన చేయడానికి లేదా అత్యంత గౌరవనీయమైన సయ్యద్‌లతో కలిసి భోజనం చేయడానికి వీలు కల్పిస్తుందని ప్రేమ్‌చంద్ అభిప్రాయపడ్డారు..

ప్రేమ్‌చంద్ దృష్టిలో, ఇస్లాం ఈ దేశానికి శత్రువు కాదు, ఇస్లాం అణగారిన మరియు వెనుకబడిన వర్గాలకు రక్షకుడు. భారతదేశంలో ఇస్లాం స్వీకరించబడినది దాని సమానత్వ సూత్రాల కారణంగానే అని ప్రేమ్‌చంద్ స్పష్టంగా పేర్కొన్నారు, ఇస్లాం లో మానవులందరికీ సమాన హక్కులు ఉన్నాయి. ఇస్లాం బలవంతంగా కాదు, దాని సూత్రాల సత్యం మరియు గొప్పతనం ద్వారా ఇస్లాం వ్యాపించిందని ప్రేమ్‌చంద్ వాదించారు.

హిందువులు మరియు ముస్లింలు ప్రత్యేక దేశాలుగా విభజించబడిన యుగంలో, ప్రేమ్‌చంద్ హిందూ-ముస్లిం ఉమ్మడి సంస్కృతిని నొక్కిచెప్పారు, హిందూ మరియు ముస్లిం నాగరికతల మధ్య ఎటువంటి ప్రాథమిక తేడాను తాను చూడలేదని పేర్కొన్నారు. ఉదాహరణకు, ముస్లింలు పైజామా ధరించినట్లు , పంజాబ్ మరియు సరిహద్దు ప్రాంతాలలో హిందూ పురుషులు మరియు మహిళలు కూడా ధరిస్తారు.. తన వాదనలను బలోపేతం చేయడానికి, చరిత్రకారుడు కె.ఎం. హబీబ్‌ను ఉటంకిస్తూ, మధ్యయుగ యుద్ధాలు హిందూ మరియు ముస్లిం వర్గాల మధ్య లేవని చెప్పడానికి ప్రేమ్‌చంద్ చారిత్రక పరిశోధనను ఉపయోగించారు.

రాయ్ పిథోరా కోసం ఆఫ్ఘన్లు పోరాడారని, పానిపట్ యుద్ధంలో మరాఠాలు ముస్లింలకు మద్దతు ఇచ్చారని చూపించే ఆధారాలను ప్రేమ్‌చంద్ గుర్తించారు. 1857 స్వాతంత్ర్య యుద్ధంలో, బహదూర్ షా జాఫర్ నాయకత్వంలో హిందువులు మరియు ముస్లింలు ఐక్యమయ్యారని, దానిని మరచిపోకూడదని ప్రేమ్‌చంద్ నొక్కి చెప్పారు.

ప్రేమ్‌చంద్ తన రచనల ద్వారా ఉర్దూ ఒక నిర్దిష్ట మతానికి చెందినదనే భావనను కూడా తిరస్కరించాడు, హిందూ మరియు ముస్లిం రచయితలు ఇద్దరూ దాని అభివృద్ధికి చేసిన కృషిని హైలైట్ చేశాడు. గోవధ పేరుతో ముస్లిం వ్యతిరేక రాజకీయాలను ప్రేమ్‌చంద్ ఖండించారు, గోవులను పూజించే హక్కు ఒకరికి ఉన్నప్పటికీ, ఇతరులను అలా చేయమని బలవంతం చేసే హక్కు ఎవరికీ లేదని ప్రేమ్‌చంద్ పేర్కొన్నారు.

మత సహనాన్ని సమర్థిస్తూ, ఇతర మతాల పవిత్ర వ్యక్తులను గౌరవించాలని ప్రేమ్‌చంద్ కోరారు. ఇస్లాం గురించి ప్రేమ్‌చంద్ అభిప్రాయాలు ముఖ్యంగా ముఖ్యమైనవి ఎందుకంటే, ఆయన కాలంలో, హిందువులు మరియు ముస్లింల మధ్య మతపరమైన ఉద్రిక్తతలు చెలరేగాయి. బ్రిటిష్ పాఠశాలలు మరియు కళాశాలల్లో బోధించిన చరిత్ర రెండు వర్గాలకు చెందిన అనేక మంది అగ్ర కుల నాయకులలో మతపరమైన పక్షపాతం మరియు ద్వేషాన్ని కలిగించింది. హిందూ మత నాయకులు భారతదేశ ప్రాచీన గతాన్ని హిందూ మతంతో ముడిపడి ఉన్న "స్వర్ణయుగం"గా కీర్తించారు, ముస్లిం యుగాన్ని చీకటి కాలంగా చూశారు, తరచుగా ముస్లిం అణచివేత నుండి వారిని "రక్షించినందుకు" బ్రిటిష్ వారితో పొత్తు పెట్టుకున్నారు.

దీనికి విరుద్ధంగా, కొంతమంది ముస్లిం మత నాయకులు తమను ముస్లిం సామ్రాజ్యంతో ముడిపడి ఉన్న పాలక వర్గంగా భావించారు. అయితే, వాస్తవికత ఈ కథనాల నుండి భిన్నంగా ఉంది. భారతదేశం హిందువులు మరియు ముస్లింల భూమి మాత్రమే కాదు, జైనులు, బౌద్ధులు, క్రైస్తవులు, పార్సీలు మరియు వేల సంవత్సరాలుగా ఇక్కడ నివసించిన ఇతరుల భూమి కూడా. భారతదేశ చరిత్ర తమిళ, ద్రావిడ మరియు గిరిజనుల మాదిరిగానే ఆర్యులు మరియు ఇస్లామిక్ చరిత్ర కూడా అంతే ముఖ్యమైనది. ప్రేమ్‌చంద్ ఇలా అన్నారు, "దేశంలోని స్థానిక ప్రజలు, వారి ప్రత్యేక సంస్కృతులు, చరిత్రలు మరియు గుర్తింపులతో, వారి ప్రత్యేకతను తిరస్కరించే ప్రధాన మతాల అనుచరులచే తరచుగా నిర్లక్ష్యం చేయబడతారు."

సామాజిక మరియు ఆర్థిక చరిత్రను విస్మరిస్తూ, మత రచయితలు మరియు నాయకులు తరచుగా రాజకీయ చరిత్రను అతిగా నొక్కి చెబుతారు. ఇక్కడే ప్రేమ్‌చంద్ తన సమకాలీనుల నుండి ప్రత్యేకంగా నిలుస్తారు. ప్రేమ్‌చంద్ సమాజాన్ని రాజకీయ లేదా మతపరమైన దృష్టికోణం నుండి కాకుండా చారిత్రక, సామాజిక మరియు ఆర్థిక దృక్పథం నుండి చూశారు, హిందీ సాహిత్యంలో ప్రగతిశీల ఆలోచనకు పునాది వేశారు.

 

మూలం: ఇండియా టుమారో లో  Abhay Kumar రాసిన వ్యాసం

(ఈ వ్యాసం మొదట ఉర్దూ దినపత్రిక - ది ఇంక్విలాబ్ - లో ప్రచురించబడింది మరియు దీనిని సామి అహ్మద్ కొంత సవరణతో ఆంగ్లంలోకి అనువదించారు.)

తెలుగు సేత: సల్మాన్ హైదర్