మధ్య యుగాలలో 'ఇస్లామిక్ ప్రపంచం'
ఇస్లామిక్ ప్రపంచం – విస్తారమైనది
మరియు అధునాతన నాగరికతకు నిలయం.ఇది 7 మరియు 8 వ శతాబ్దాల అరబ్ ఆక్రమణలచే సృష్టించబడింది.11 నుండి 16 వ శతాబ్దాల వరకు అనేక
వేల మంది టర్కులు మరియు మంగోలులు మధ్య
ఆసియాలోని విస్తారమైన మైదానాల మీదుగా మధ్యప్రాచ్యంలోకి వలస వచ్చారు. వారు ఇస్లాంను
స్వీకరించారు. ఇస్లామిక్ ప్రపంచం భారతదేశం నుండి స్పెయిన్ వరకు
విస్తరించింది.ముస్లిం వ్యాపారులు/యాత్రికులు(travellers) సహారా, దక్షిణాఫ్రికా, చైనా, స్కాండినేవియా మరియు
రష్యా వంటి సూదూర ప్రాంతాలకు ప్రయాణించారు.
ముస్లిం వ్యాపారులు పట్టు, తివాచీలు, దంతాలు మరియు సుగంధ ద్రవ్యాలు వంటి అధిక-నాణ్యత గల వస్తువుల వర్తకం
చేశారు.పశ్చిమ ఐరోపాలో కంటే ఇస్లామిక్ ప్రపంచంలో సైన్స్ మరియు మెడిసిన్ బాగా అభివృద్ధి
చెందినవి. ముస్లిం స్పెయిన్లోని కార్డోబా వీధి దీపాలు మరియు మంచి నీటి సరఫరా
వ్యవస్థను కలిగి దాదాపు అర మిలియన్లకు పైగా నివాసితుల నగరం గా ఉంది. ముస్లింలు
బ్యూటీ పార్లర్లకు వెళుతున్నారు, దుర్గంధనాశని (beauty parlours, using deodorants) వాడటం మరియు గాజు
గ్లాసుల నుండి మంచి నీరు తాగడం చేసేవారు.
ఒట్టోమన్
సామ్రాజ్యం యొక్క వేగవంతమైన విస్తరణ:
ఇస్లాంను ముహమ్మద్ ప్రవక్త స్థాపించారు. AD632 లో ఆయన మరణించిన నాటికి, ఇస్లాం ధర్మం అరేబియా
అంతటా వ్యాపించినది. 732 నాటికి, ఇస్లామిక్ సామ్రాజ్యం భారతదేశం యొక్క సరిహద్దుల నుండి, పర్షియా మరియు మధ్యప్రాచ్యం ద్వారా, ఆఫ్రికా యొక్క ఉత్తర తీరం వెంబడి మరియు స్పెయిన్ వరకు విస్తరించింది.
11 వ శతాబ్దంలో, సెల్జుక్ టర్క్స్ మరింత ముందుకు సాగారు. వారు మన్జికెర్ట్ యుద్ధంలో (1071) బైజాంటైన్ సైన్యాన్ని ఓడించారు మరియు క్రమంగా ఆసియా మైనర్‌ (ఆధునిక టర్కీ) ను
జయించారు. 14 వ శతాబ్దంలో ఒస్మాన్ (1326) అనే టర్కిష్ అధిపతి ఒట్టోమన్ టర్కిష్ సామ్రాజ్యాన్ని
స్థాపించాడు. 1350లలో టర్కులు ఐరోపాపై దండెత్తి, కొసావో యుద్ధంలో
(1389) గెలిచారు మరియు క్రమంగా బాల్కన్లను మరియు హంగేరి
సరిహద్దుల వరకు జయించారు. 1453లో వారు బైజాంటైన్ సామ్రాజ్యం యొక్క రాజధాని కాన్స్టాంటినోపుల్ను స్వాధీనం
చేసుకున్నారు
ఒట్టోమన్ సామ్రాజ్యం అంత త్వరగా ఎందుకు విస్తరించింది?
తుర్కులు ఉస్మాన్ కల అని పిలువబడే ఒక ప్రవచనాన్ని
విశ్వసించారు, ఒక చెట్టు ప్రపంచమంతా కప్పే వరకు పెరిగింది. ఈ కల ప్రపంచవ్యాప్త సామ్రాజ్యాన్ని తుర్కి గెలుచుకుంటుందనే
విశ్వాసం వారికి ఇచ్చింది.
ఒట్టోమన్ సైన్యoలో రెండు విభాగాలు ఉన్నాయి:
• ఘాజీలు - నైపుణ్యం కలిగిన గుర్రపు సైనికులు, తేలికపాటి ఆయుధాలు, నిర్భయ మరియు ధైర్యవంతులు.
• జనిసరీలు - జయించిన దేశాల నుండి బానిసలు, నమ్మకమైన, క్రమశిక్షణ గల మరియు బాగా శిక్షణ పొందినవారు.
ఒట్టోమన్ సామ్రాజ్యం భారీ వనరులను కలిగి ఉంది. ఇది
బ్లాక్ డెత్ (1347-1348) చేత బలహీనపడిన చిన్న రాజ్యాలపై దాడి
చేసింది. మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం తరువాత వరకు ఒట్టోమన్ సామ్రాజ్యం చాలా కాలం కొనసాగింది
మధ్యయుగ ఇస్లామిక్ ప్రపంచాన్ని ఒకే, స్థిరపడిన సామ్రాజ్యంగా భావించడం పొరపాటు. ఇది పెద్ద సంఖ్యలో వివిధ స్వతంత్ర దేశాలను కలిగి ఉంది, అవి తరచూ తమ మధ్య పోరాడాయి.ముస్లిం దేశాలు తరచూ తిరుగుబాటులతో బలహీనపడ్డాయి.
పాలకుడి మరణం తరచుగా అతని కొడుకుల మధ్య అధికారం కోసం యుద్ధం ప్రారంభమైంది. ముస్లిం దేశాలు షియా మరియు సున్నీ దేశాలుగా విభజించబడ్డాయి
ఒట్టోమన్
సామ్రాజ్యంలో ప్రభుత్వ నిర్మాణం :
సుల్తాన్ -
ప్రభుత్వ అధిపతి మరియు మంత్రి మండలిని 'దివాన్' అని పిలుస్తారు. ఒట్టోమన్ సుల్తాన్‌కు సంపూర్ణ అధికారం
ఉంది. అన్ని చట్టాలు మరియు నిర్ణయాలు సుల్తాన్ పేరిట జరిగేవి - అతనికి సంపూర్ణ పౌర అధికారాలు
ఉన్నాయి.
సుల్తాన్ ను ఖలీఫా అని అందురు అతను ముహమ్మద్ ప్రవక్త(స)
వారసుడు మరియు ముస్లింలందరికీ మత నాయకుడు. ఒట్టోమన్ సుల్తాన్ ముస్లింలందరికీ
అధిపతి. సమర్థవంతమైన సివిల్ సర్వీస్ కలిగి గ్రాండ్ విజియర్ అని పిలువబడే ప్రధాన మంత్రి నేతృత్వంలో
పరిపాలన సమర్ధవంతంగా నడిచినది. ఉలామా మత
పండితులు, వారు షరియా చట్టంలో నిపుణులు. ఒట్టోమన్ ప్రభుత్వంలో
మతం చాలా ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించింది - న్యాయవాదులు మత ఉపాధ్యాయులు, మరియు షరియా చట్టం అమలులో ఉంది.
ఒట్టోమన్
సామ్రాజ్యం లోపల వివిధ ముస్లిమేతర మత సంఘాలను 'మిల్లెట్లు' అని పిలిచేవారు. వారి స్వంత మతం మరియు నాయకులను కలిగి
ఉండటానికి మరియు వారి స్వంత పన్నులను వసూలు చేసే హక్కుతో సహా వారికి గొప్ప
స్వాతంత్ర్యం ఇవ్వబడింది. ఒట్టోమన్ సామ్రాజ్యంలో క్రైస్తవ మరియు యూదు ప్రజలు
హింసించబడలేదు. ఒట్టోమన్ సామ్రాజ్యం వివిధ మతాలను సహించింది.
ఇస్లామిక్
ప్రపంచంలో ప్రజల కదలికలు మరియు వలసలు
ఇస్లామిక్
ప్రపంచం ప్రజల భారీ వలసలను అనుభవించింది:
11 మరియు 12 వ శతాబ్దాలలో మధ్య ఆసియా నుండి సెల్జుక్ దండయాత్రలు
ప్రారంభం అయినవి. 13 వ శతాబ్దంలో
మధ్య ఆసియా నుండి మంగోల్ దండయాత్రలు జరిగినవి. అలాగే, మధ్యయుగ ముస్లిం
వ్యాపారులు మరియు యోధులు ప్రపంచంలోని విస్తారమైన ప్రాంతంలో స్థిరపడ్డారు, వారి మతాన్ని వారితో తీసుకువెళ్లారు.ముస్లిం అరబ్
వ్యాపారులు మరియు యోధులు సహారా అంతటా, ఆఫ్రికా యొక్క తూర్పు
తీరంలో, భారతదేశంలోకి
మరియు ఆగ్నేయ ఆసియాలో కూడా వాణిజ్య పోస్టులు మరియు స్థావరాలను ఏర్పాటు చేశారు.
మంగోలు ఇస్లాం
మతంలోకి మారిన తరువాత, వారు ఇరాన్, మధ్య ఆసియా మరియు రష్యాలో అనేక ముస్లిం దేశాలను
స్థాపించారు. రష్యాలోని మంగోల్ రాష్ట్రాన్ని గోల్డెన్ హోర్డ్ అని పిలిచేవారు. 1350 తరువాత తూర్పు ఐరోపాను జయించిన ఘాజీ మిలటరీ కమాండర్లకు
బహుమతిగా అక్కడ భూమి ఇవ్వబడింది.
ఇస్లామిక్ ప్రపంచంలో ఆర్థిక వ్యవస్థ మరియు వాణిజ్యం
ముస్లిం
ఆర్థిక వ్యవస్థ చాలా దూరం విస్తరించింది మరియు పశ్చిమ ఐరోపా వాణిజ్యం కంటే
అధునాతనమైనది:ముస్లిం వ్యాపారులు దక్షిణాఫ్రికా, చైనా మరియు రష్యా వరకు ప్రయాణించారు.వారు పట్టు, పత్తి, తివాచీలు, కాగితం, దంతాలు మరియు సుగంధ ద్రవ్యాలు
వంటి నాణ్యమైన వస్తువులలో వర్తకం చేశారు.
మధ్యయుగ
అరబిక్ రచనలతో కూడిన ముస్లిం నాణేలను స్వీడన్‌లో
పురావస్తు శాస్త్రవేత్తలు కనుగొన్నారు స్వీడన్ ఆ సమయంలో ఇస్లామిక్ ప్రపంచం యొక్క సమీప
ప్రాంతాల నుండి వేల మైళ్ళ దూరంలో ఉంది.
ఇస్లామిక్ ప్రపంచంలో సైన్స్, మెడిసిన్ మరియు రోజువారీ జీవితం
ఇస్లామిక్ ప్రపంచం మధ్య యుగాలలోని
పాశ్చాత్య ప్రపంచం కంటే చాలా ముందుంది
సైన్స్
ముస్లిం
పండితులకు పురాతన గ్రీకు మరియు రోమన్ రచయితలు గురంచి మాత్రమే కాకుండా, పెర్షియన్, భారతీయ మరియు చైనీస్ రచయితలు రాసిన అనేక పుస్తకాల
గురించి తెలుసు. ప్రసిద్ధ ఖలీఫా ,అల్-మామున్, బాగ్దాద్‌లో ఒక అనువాద గృహాన్ని ఏర్పాటు చేశాడు, ఈ దేశాల గ్రంధాలు అన్ని అరబిక్‌లోకి
అనువదించాడు. తరువాత, 11 వ శతాబ్దంలో, స్పెయిన్లోని టోలెడోలో; ఈ అరబిక్ సంచికలు లాటిన్లోకి అనువదించబడ్డాయి మరియు
క్రిస్టియన్ యూరప్ అంతటా ప్రసారం చేయబడ్డాయి.
అల్-ఖ్వరాజ్మి
సున్నా కనుగొన్నాడు. అరబ్ ప్రపంచంలో ఉపయోగించిన సంఖ్యలు (1, 2, 3, 4) రోమన్ అంకెల (I, II, III, IV) కంటే ఉపయోగించడం చాలా సులభం.
ముస్లింలు ఖగోళ
శాస్త్ర పరిజ్ఞానాన్ని అభివృద్ధి చేశారు. ఆకాశంలో వందకు పైగా నక్షత్రాలకు అరబిక్
పేర్లు ఉన్నాయి. అవి నావిగేషన్ యొక్క మెరుగైన సాధనాలుగా మారినవి ముఖ్యంగా ఆస్ట్రోలాబ్ ప్రార్ధించచటానికి మక్కాలోని కాబా
యొక్క దిశను కనుగోనటం లో తోడ్పడినది.
మెడిసిన్:
ఇస్లామిక్
ప్రపంచం 8 వ శతాబ్దం నుండి మొట్టమొదటి మరియు అధునాతన
ఆసుపత్రులను ముఖ్యంగా బాగ్దాద్ మరియు కైరోలలో కలిగి ఉంది. 805 లో నిర్మించిన బాగ్దాద్ ఆసుపత్రిలో మెడికల్ స్కూల్ మరియు లైబ్రరీ ఉన్నాయి.
రోగులకు చికిత్స మరియు రోగుల సంరక్షణ అందించబడేది. ముస్లిం వైద్యులు నైపుణ్యం
మరియు పరిజ్ఞానం కలిగి ఉన్నారు; వారు పరీక్షలో
ఉత్తీర్ణత సాధించాల్సి వచ్చింది. మహిళా వైద్యులు మరియు నర్సులు ఉన్నారు. గాయపడిన క్రూసేడర్లు క్రైస్తవుని కంటే ముస్లిం వైద్యుడి వద్దకు వెళ్లడానికి
ఇష్టపడతారు ఎందుకంటే వారు ఎక్కువ పరిజ్ఞానం కలిగి ఉన్నారు.
ముస్లిం వైద్యులు
గ్రీకు మరియు రోమన్ వైద్యుల గ్రంథాలను అనువదించారు. ఇబ్న్ సినా (అవిసెన్నా అని
కూడా పిలుస్తారు) "కానన్ ఆఫ్ మెడిసిన్" అని పిలువబడే వైద్య
ఎన్సైక్లోపీడియాను రాశారు. ఇది ప్రాచీన గ్రీకు మరియు ఇస్లామిక్ ప్రపంచం యొక్క
జ్ఞానాన్ని సేకరించింది మరియు పదిహేడవ శతాబ్దం వరకు యూరోపియన్ వైద్యులకు ప్రామాణిక
వైద్య పాఠ్యపుస్తకంగా ఉపయోగించబడింది.
ఇస్లామిక్
వైద్యులు కూడా ముఖ్యమైన కొత్త ఆలోచనలను చేర్చారు. ఉదాహరణకు, 800 ల చివరలో మరియు 900 ల ప్రారంభంలో బాగ్దాద్ ఆసుపత్రిని నడిపిన అల్-రాజి
(రేజెస్), పిల్లల వ్యాధుల గురించి ఒక పుస్తకం రాసిన మొదటి
రచయిత. మశూచి మరియు తట్టు మధ్య వ్యత్యాసాన్ని కూడా ఆయన వివరించారు: ఇది వ్యాధులను
నిర్ధారించడానికి వైద్యులకు సహాయపడింది. పశ్చిమ దేశాల వారికి శరీరం లో రక్తం ప్రసరణ గురించి తెలియడానికి 300 సంవత్సరాల ముందు ఇబ్న్ నాఫిస్ పదమూడవ శతాబ్దంలో శరీరం లో రక్తం ప్రసరణ
గురించి వ్రాసాడు
ముస్లింలు
శస్త్రచికిత్సలో ముఖ్యమైన పురోగతి సాధించారు. వారు గంజాయి మరియు నల్లమందు రోగులకు మత్తుమందు గా ఇచ్చారు, పాదరసం మరియు ఆల్కహాల్‌ను క్రిమినాశక(antiseptics) మందులుగా ఉపయోగించారు మరియు పరిశుభ్రత (hygiene) గురించి నియమాలను కలిగి
ఉన్నారు. అల్-జహార్వి (అల్బుకాసిస్) “అల్-తసిరిఫ్” అనే ఎన్సైక్లోపీడియాను రచించినాడు అందులో “ఆన్ సర్జరీ” అనే చాప్టర్ కలదు. ఇది శస్త్రచికిత్సా సాధనాల చిత్రాలను కలిగి ఉన్న మొదటి వైద్య పుస్తకం, మరియు అవి ఎలా ఉపయోగించాలో స్పష్టమైన సమాచారాన్ని అందిస్తాయి. ఆయన పుస్తకం ఆచరణాత్మక
మార్గదర్శకత్వం కూడా ఇచ్చింది. ఇది ఆధునిక కాలం వరకు ఐరోపా అంతటా విస్తృతంగా
అనువదించబడింది మరియు ఉపయోగించబడింది.
రోజువారీ
జీవితంలో:
ప్రపంచంలోని
పురాతన విశ్వవిద్యాలయాలలో రెండు 9 వ శతాబ్దంలో
మొరాకోలోని ఫెజ్ మరియు 970 లో ఈజిప్టులో నిర్మించబడ్డాయి.
ముస్లిం
ప్రపంచంలో పరిశుబ్రత చాలా ముఖ్యమైనది, ఎందుకంటే ముస్లింలు వారి ఐదు రోజువారీ ప్రార్థనలకు
ముందు వజు (వాషింగ్) చేయవలసి ఉంటుంది. హదీసు (ముహమ్మద్ ప్రవక్త యొక్క సూక్తులు)
పరిశుభ్రత విశ్వాసంలో సగం అని పేర్కొంది. ముస్లింలు బహిరంగ స్నానాల రోమన్
సంప్రదాయాన్ని అనుసరించారు. ఉదాహరణకు, దాని అర మిలియన్ నివాసులకు మంచినీటి సరఫరా అందించడం తో బాటు స్పెయిన్లోని కార్డోబాలో 300 బహిరంగ స్నానశాలలు ఉన్నాయి. ఇప్పుడు యూరప్ అంతటా ప్రాచుర్యం పొందిన టర్కిష్
స్నానాలు ఈ సంప్రదాయాన్ని అనుసరించాయి.
ముస్లిం స్పానిష్
కార్డోబా నగరం వెలుపల మదీనాట్ అల్ జహ్రా
ప్యాలెస్ వంటి అద్భుతమైన రాజభవనాలు ఉన్నాయి.ముస్లింలు చాలా ధార్మికులు. ప్రతి
ముస్లిం పట్టణంలో ముయెజిన్‌తో కనీసం ఒక మసీదు ఉండేది, అతను రోజుకు ఐదుసార్లు ప్రజలను ప్రార్థనకు పిలిచేవాడు.
ముస్లిం వ్యవసాయం, విజ్ఞానం మరియు మతం స్పెయిన్ నుండి ఐరోపాకు తీసుకురాబడ్డాయి. ముస్లింలు
నీటిపారుదలని స్పెయిన్కు తీసుకువచ్చారు: నారింజ, ఆప్రికాట్లు మరియు వరి వంటి పంటలకు చాలా నీరు అవసరం.
800 ల చివరలో కార్డోబాలోని గాజు తయారీదారులు క్రిస్టల్‌ను ఎలా తయారు చేయాలో
కనుగొన్నారు. అందమైన ఆభరణాలు స్పెయిన్ సంపదను మరియు దాని హస్తకళాకారుల
నైపుణ్యాన్ని చూపించాయి. ముస్లిం కళాకారులు మసీదులలో
మరియు ఖురాన్ కాపీలలో అందమైన నమూనాలను మరియు కాలిగ్రఫీని ఉపయోగించారు. చాలా మంది ముస్లింలు బాగా చదువుకున్నారు. బాగ్దాద్‌లోని హౌస్ ఆఫ్ విజ్డమ్ 800 ల ప్రారంభంమయిన ప్రపంచంలోని అతిపెద్ద లైబ్రరీ మరియు పండితుల అధ్యయన కేంద్రం.
బాగ్దాద్ నుండి
జిరియాబ్ అనే ముస్లిం గాయకుడు కార్డోబాకు తూర్పు నుండి అన్ని రకాల అధునాతన
ఫ్యాషన్లను తీసుకువచ్చాడు. అతను బ్యూటీ పార్లర్‌లను మరియు జనాదరణ పొందిన కేశాలంకరణ, దుర్గంధనాశని, టూత్‌పేస్ట్, మూడు-కోర్సు భోజనం, అద్దాలు మరియు టేబుల్ మర్యాదలను తెచ్చాడు.
పశ్చిమ ఐరోపాపై
ఇస్లామిక్ ప్రభావం
ఇస్లామిక్ సామ్రాజ్యం
మధ్యయుగ పశ్చిమ ఐరోపా అభివృద్ధిపై విశేష ప్రభావాన్ని చూపింది. ఇస్లామిక్ ప్రపంచం
పాశ్చాత్య నాగరికత కు పునాదులు ఇచ్చిందని చెప్పవచ్చు,
నాలెడ్జ్
పాశ్చాత్య యూరోపియన్లు
గణితం, విజ్ఞానం, ఔషధం మరియు
ఖగోళశాస్త్రంపై ముస్లిం ఆలోచనలను వారి స్వంత ఆలోచన మరియు అభ్యాసాలలో చేర్చారు. పారిస్‌లోని
మొట్టమొదటి ఆసుపత్రిని లూయిస్ IX 1260 లో క్రూసేడ్ నుండి తిరిగి వచ్చిన తరువాత స్థాపించాడు.
సంస్కృతి
ముస్లిం వాయిద్యాల నుండి
వీణ, గిటార్ మరియు
వయోలిన్ సహా అనేక పాశ్చాత్య సంగీత వాయిద్యాలు కాపీ చేయబడ్డాయి. అరబ్ సంగీతం యొక్క
లయల ద్వారా స్పానిష్ ఫ్లేమెన్కో డ్యాన్స్ ప్రభావితమైందని చెబుతారు.
ట్రేడ్
యూరోపియన్ ప్రభువులు
ముస్లింలు వర్తకం చేసిన వస్తువులను - పట్టు, సుగంధ ద్రవ్యాలు మొదలైనవి - కొనుగోలు చేశారు.
పాశ్చాత్య నావికులు అరబ్బులు తయారు చేసిన పరికరాలను స్వీకరించారు, ఉదా. నావిగేషన్‌కు
సహాయపడే ఆస్ట్రోలాబ్ మరియు త్రిభుజాకార నౌక, ఇది నావికా కదలికలను పెంచింది. వీటి సహాయం తో కొలంబస్
అమెరికాకు చేరుకొన్నాడు.
ఆర్కిటెక్చర్
ముస్లిం మసీదుల వంపు
నిర్మాణం పశ్చిమ గోతిక్ నిర్మాణంలో కాపీ
చేయబడినది. పాశ్చాత్య కోట-డిజైనర్లు క్రూసేడ్‌లో చూసిన ముస్లిం కోటల నుండి గోడల
పొరలతో కూడిన కేంద్రీకృత కోటల నిర్మాణం ను స్వీకరించారు
యూరప్‌లోని పెద్ద
ప్రాంతాలను ముస్లింలు స్వాధీనం చేసుకున్నారు. దక్షిణ స్పెయిన్ వంటి ప్రాంతాలను క్రైస్తవులు
తిరిగి స్వాధీనప్పుడు ముస్లిం ఆచారాలు మరియు వాస్తుశిల్పం అలాగే ఉన్నాయి.
ముస్లింల నుండి
జెరూసలేంను తిరిగి స్వాధీనం చేసుకోవడానికి క్రైస్తవులు క్రూసేడ్‌కు వెళ్ళమని
ప్రోత్సహించారు. క్రైస్తవులు తమ ప్రయాణాల తరువాత జ్ఞానం మరియు సంస్కృతి ఐరోపాకు తిరిగి తీసుకువచ్చారు.1453 లో
కాన్స్టాంటినోపుల్ పతనం మరియు బైజాంటైన్ సామ్రాజ్యం ముగింపు ను కొంతమంది చరిత్రకారులు 1453 సంవత్సరం మధ్య యుగాల ముగింపును సూచిస్తుందని నమ్ముతారు.
