ఇస్లామిక్/ముస్లిం గొప్ప అన్వేషకులు (The Great Explorers of Islam)

ఇస్లాం స్వర్ణయుగం,  ముస్లిం భౌగోళక ప్రయాణాలు, అన్వేషణలు మరియు  భౌగోళిక సాహిత్యంతో నిండి తరువాత కాలం లో క్రైస్తవ పశ్చిమ అన్వేషణలు మరియు ఆవిష్కరణలకు మార్గం సుగమం చేసింది

 అరేబియా బంజరు ద్వీపకల్పం కావడంతో, దాని నివాసులు ఎల్లప్పుడూ జీవిత అవసరాలకు విదేశీ సామాగ్రిపై ఆధార పడవలసి వచ్చేది అందువల్ల వారు ఈజిప్ట్, అబ్బిసినియా, సిరియా, పర్షియా మరియు ఇరాక్ వంటి సుదూర దేశాలకు ప్రయాణాలను చేయాల్సి వచ్చింది.

ఒక అరబ్ వ్యాపార కారవాన్, హజ్రత్ యూసుఫ్ (జోసెఫ్ ప్రవక్త) ను ఈజిప్టుకు తీసుకువచ్చింది. అంతేకాకుండా, యెమెన్, యమమా, ఒమన్, బహ్రెయిన్ మరియు హడారి-మౌట్లతో సహా అరేబియాలోని సారవంతమైన ప్రాంతాలు సముద్ర తీరంలో ఉన్నాయి, అరబ్బులు ఈ ప్రదేశాలకు చేరుకోవడానికి మరియు వారి వాణిజ్య కార్యక్రమాలను నెరవేర్చడానికి సముద్ర మార్గాలను ఆశ్రయించారు.

ఇస్లాం పుట్టుక అరబ్  వాణిజ్య సంస్థలకు కొత్త దారులను తెరిచింది మరియు ఇస్లామిక్ చరిత్ర యొక్క ప్రారంభ దశాబ్దంలో అరబ్బులు సాధించిన విస్తారమైన విజయాలు వారి కి ప్రేరణ కలిగించినవి. ప్రసిద్ధ అరేబియన్  నైట్స్   కథలలోని  సింధ్బాద్ ది సెయిలర్ గురించిన  కథలు, అరబ్బుల సాహసాలను వివరిస్తాయి.  1 వ శతాబ్దంAH లో అరబ్ నావికులు చేపట్టిన గొప్ప సముద్రయానాల కథలు మరియు సముద్రాలలో భీకర తుఫానులను  ఎదుర్కొంటూ  సిలోన్, జాంజిబార్, మాల్దీవులు, మలయా, జావా, సుమత్రా వంటి సుదూర ప్రాంతాలకు చేరుకున్న విధానం వారికి ప్రేరణ కలిగించినవి.

హజ్ లేదా మక్కాకు పవిత్ర తీర్థయాత్ర ప్రతి సంవత్సరం మక్కాను సందర్శించే వివిధ దేశాల ముస్లింలలో సామాజిక సంబంధాలను కల్పించడానికి  వారి భౌగోళిక మరియు వాణిజ్య పరిజ్ఞానాన్ని పెంచేoదుకు తోడ్పడినది. ఈ తీర్థయాత్ర మత ఐక్యతను పెంపొందించడానికి మార్గాలను అందించడమే కాక, ముస్లిం దేశాల మధ్య వాణిజ్య సంబంధాలను బలోపేతం చేయడానికి దోహదపడింది మరియు సుదూర దేశాల ప్రజలతో  అభిప్రాయాలు మరియు సమాచార  మార్పిడికి దారితీసింది. వాస్తవానికి ప్రతి సంవత్సరం జరిగే హజ్  యాత్ర, ముస్లిం దేశాల వాణిజ్య మరియు భౌగోళిక సంస్థల కు మార్గం విస్తారణకు మార్గం సుగమం చేసింది.

దిక్సూచి యొక్క ఆవిష్కరణ వారి నావికాదళం యొక్క ప్రయాణాలకు విస్తారమైన మహాసముద్రాల తలుపులు  తెరిచింది. చాలా మంది యూరోపియన్ రచయితలు నావిక దిక్సూచిని కనిపెట్టినందుకు చైనీయులకు ఘనత ఇచ్చారు, కాని ప్రసిద్ధ ఓరియంటలిస్ట్ జార్జ్ సార్టన్ ప్రకారం, దీనిని ప్రాక్టికల్గా ఉపయోగించిన మొదటివారు అరబ్బులు, ఈ విషయాన్ని చైనీయులు అంగీకరించారు. మరో ప్రసిద్ధ ఓరియంటలిస్ట్, ఫిలిప్ కె. హిట్టి, జార్జ్ సార్టన్ వ్యక్తం చేసిన అభిప్రాయాన్ని ఆమోదించారు. సర్ ఆర్. ఎఫ్. బర్టన్ యొక్క అభిప్రాయం  ప్రకారం, గత శతాబ్దంలో ఆఫ్రికన్ తీరంలో దిక్సూచి యొక్క ఆవిష్కర్తగా ఇబ్న్ మాజిద్ గౌరవించబడ్డాడు".

దిక్సూచి యొక్క ఆచరణాత్మక ఉపయోగం అరబ్ నావికులకు  సుదూర ప్రయాణాలకు ఎంతో దోహదపడింది. వారు ఇప్పుడు బహిరంగ (open)సముద్రంలోకి వచ్చి అట్లాంటిక్ మరియు పసిఫిక్ లో తిరుగుతూ, ఆఫ్రికన్ ఖండం చుట్టూ ప్రదక్షిణ చేసి, కొత్త ప్రపంచ(New World) తీరాలను తాకారు. దిక్సూచి మరియు ఇతర సముద్ర యాన పరికరాల సహాయంతో బలహీనమైన పడవలను పెద్ద   పెద్ద నౌకాయాన నౌకలు గా  అరబ్బులు మార్చారు.

ముస్లిం భౌగోళికం, ప్రయాణాలు మరియు అన్వేషణల యొక్క స్వర్ణ కాలం క్రీ.శ 9 నుండి 14 వ శతాబ్దం వరకు నడుస్తుంది, దీనిలో ఇస్లాం ప్రపంచంలో విస్తారమైన ప్రయాణ మరియు భౌగోళిక సాహిత్యం లిఖించబడి  చివరికి అది క్రిస్టియన్ అన్వేషణలు మరియు ఆవిష్కరణలకు మార్గం సుగమం చేసింది. ఇస్లాం యొక్క లెగసీలో జె. హెచ్. క్రామెర్స్ ఇలా అంటాడు, “యూరప్ వారిని (ముస్లింలను) సాంస్కృతిక పూర్వీకులుగా చూడాలి మరియు వారిని  ఆవిష్కరణ మరియు ప్రపంచ వాణిజ్యం యొక్క భౌగోళిక జ్ఞానం యొక్క పరిధిలో చూడాలి.  ఆధునిక నాగరికతపై ఇస్లాం చూపిన ప్రభావం వాణిజ్యం మరియు నావిగేషన్ మొదలైన అనేక రంగాలలో చూడవచ్చు,

 అన్వేషకులు, యాత్రికులు మరియు రచయితలు (Explorers, Travellers and Writers)

అబుల్ ఖాసిమ్ ఇబ్న్ హౌకల్ 943 A.D లో బాగ్దాద్ నుండి తన ప్రయాణాన్ని ప్రారంభించి అనేక ఇస్లామిక్ దేశాలలో విస్తృతమైన పర్యటన చేసాడు మరియు తిరిగి వచ్చినప్పుడు తన అనుభవాలను తన భౌగోళిక గ్రంథమైన కితాబ్ అల్-మసాలిక్-వాల్ మామాలో పొందుపరిచిన మొదటి ప్రయాణికుడు.

ఈ కాలానికి చెందిన మరో ప్రసిద్ధ యాత్రికుడు షంసుద్దీన్ అబూ అబ్దుల్లా అల్-మొకాదాసి. స్పెయిన్ మరియు సింధ్ మినహా, మొకాదాసి ఇస్లామిక్ ప్రపంచంను పూర్తిగా  పర్యటించారు. అతను తన ప్రయాణ అనుభవాలను తన ప్రసిద్ధ భౌగోళిక రచన అహ్సాన్-అల్-తకాసిమ్ ఫి మారిఫత్ అల్-అఖైమ్ Ahsan-al-Taqasim fi Marifat al-Aqaeim అనే అరుదైన పుస్తకంలో  లిఖించాడు. స్ప్రేంజర్ అతన్ని గొప్ప భౌగోళిక శాస్త్రవేత్తగా ప్రశంసించాడు. ఆసియాటిక్ సొసైటీ ఆఫ్ బెంగాల్ అతని  ప్రసిద్ధ రచన యొక్క ఆంగ్ల అనువాదాన్ని 1897 మరియు 1910 మధ్య 4 సంపుటాలలో ప్రచురించింది.

అబుల్ హసన్ అలీ ఇబ్న్ అల్-హుస్సేన్ అల్-మసూడీ ఇస్లామిక్ ప్రపంచంలో బహుముఖ ప్రజ్ఞాశాలి. అల్-మసూది తూర్పు  యొక్క ప్రసిద్ధ రచయిత మరియు అన్వేషకుడు. అతను పర్షియా గుండా ప్రయాణించి 915 A.D లో ఇస్తఖర్‌లో ఒక సంవత్సరం పాటు ఉన్నాడు. అతను బాగ్దాద్ నుండి తన పర్యటన ప్రారంభించి, భారతదేశానికి వెళ్లి, ముల్తాన్ మరియు మన్సురా(Mansura)ను సందర్శించి, పర్షియాకు తిరిగి వచ్చాడు మరియు కర్మన్ (Kerman) పర్యటన తర్వాత మళ్ళీ భారతదేశానికి వెళ్ళాడు. కాంబే, దక్కన్ మరియు సిలోన్ పర్యటించి అతను కొంతమంది వ్యాపారులతో కలిసి ఇండో-చైనా మరియు చైనాకు ప్రయాణించాడు. తిరిగి వచ్చే పర్యటనలో అతను మడగాస్కర్, జాంజిబార్, ఒమన్లను సందర్శించాడు మరియు బస్రాకు చేరుకున్నాడు, అక్కడ అతను స్థిరపడ్డాడు మరియు తన గొప్ప రచన అయిన మురుజ్-అల్-ధహాబ్ (గోల్డెన్ పచ్చికభూములు(Golden meadows)) రాశాడు, దీనిలో అతను తన గొప్ప అనుభవాలను వివరించాడు.  

మసూడి కాస్పియన్ సముద్రం యొక్క దక్షిణ తీరాన్ని కూడా సందర్శించి మధ్య ఆసియా మరియు తుర్కిస్తాన్ గుండా ప్రయాణించారు. ఫుస్టాట్ Fustat (పాత కైరో) వచ్చి అతను మిరాట్-ఉజ్-జమాన్ (మిర్రర్ ఆఫ్ ది టైమ్స్ Mirat-uz-zaman (Mirror of the Times)) అనే 30 సంపుటాలతో కూడిన రచన చేశాడు, దీనిలో అతను సందర్శించిన దేశాల ప్రజల భౌగోళికం, చరిత్ర మరియు జీవితాన్ని వివరించాడు. అతను 303 A.H లో గుజరాత్‌లో పర్యటించాడు. అతని ప్రకారం, చెమూర్ (గుజరాత్ నౌకాశ్రయం) లో 10 వేలకు పైగా అరబ్బులు మరియు వారి సంతతి నివసించారు.

10 మరియు 11 వ శతాబ్దాల గొప్ప నావికులలో సులైమాన్ అల్-మహిరి మరియు షాహబుద్దీన్ ఇబ్న్ మాజిద్ అత్యుత్తమ స్థానాలను ఆక్రమించారు. వారు భారతీయ, పసిఫిక్ మరియు అట్లాంటిక్ మహాసముద్రాలలో తిరుగుతూ ఉండటమే కాకుండా, ఆఫ్రికన్ ఖండం చుట్టూ శ్రమించి, కొత్త ప్రపంచ తీరాలను కూడా తాకినట్లు తెలుస్తుంది. సులైమాన్ బెహ్రింగ్ జలసంధి వరకు చేరుకున్నాడు మరియు అనేక పుస్తకాలలో తన విలువైన అనుభవాలను రాశాడు, వాటిలో అల్-ఉమ్దత్ ఏ-మహరియా జి జాబ్ట్- ఉలుమ్-ఇల్-బహ్రియా Al-Umdat ae-Mahriya Ji Zabt-ieUlum-il-Bahriya ప్రసిద్దమైనది.

ఇంకొక  నావికుడు ఇబ్న్ మజీద్. అతను సముద్ర సింహం గా పిలవబదినాడు.  అల్లామా సయ్యద్ సులైమాన్ నద్వి తన  “ది నావిగేషన్ ఆఫ్ అరబ్స్” గ్రంధంలో  ఇబ్న్ మజీద్ నావిగేషన్ పై రాసిన పదిహేను పుస్తకాలను వివరించారు. పాశ్చాత్య విమర్శకుడి ప్రకారం, నాటికల్ గైడ్‌ల గురించి రాసిన  తొలి రచయితలలో ఇబ్న్ మాజిద్ ఒకడు మరియు ఎర్ర సముద్రం గురించి అతని విస్తృతమైన భౌగోళిక వృత్తాంతం నేటి వరకు కూడా ప్రామాణికం.

ఇబ్న్ ఫల్దాన్ 10 వ శతాబ్దం A.D. యొక్క యాత్రికుడు, అతను 921 A.D లో అబ్బాసిద్ ఖలీఫా  అల్-ముక్తాదిర్ బిల్లా తరుపున పంపిన బల్గేరియన్ చక్రవర్తికి పంపిన రాయబార వర్గానికి నాయకత్వం వహించాడు మరియు రిసాలా అనే గ్రంధం లో తన అనుభవాలను పొందుపరిచాడు, ఇది రష్యా గురించి రాసిన తొలి గ్రంధాలలో ఒకటి

పదకొండవ శతాబ్దం సమయంలో, ఇస్లాం యొక్క ప్రసిద్ధ ఆలోచనాపరుడు అబూ రెహన్ బెరుని భారతదేశాన్ని సందర్శించారు, అక్కడ చాలా సంవత్సరాలు అక్కడే ఉన్నారు, సంస్కృత భాష నేర్చుకున్నారు మరియు భౌగోళికం మరియు భారతదేశo జన జీవితం  పై  తన చిరస్మరణీయ రచన అయిన కితాబ్-అల్-హిప్లెల్ Kitab-al-Hiplel లో వివరించారు. ఈ కాలంలో ప్రాంతీయ భౌగోళిక శాస్త్రాలు కూడా వ్రాయబడ్డాయి. అరేబియా ద్వీపకల్పం గురించి అల్-హమ్దానీ మరియు భారతదేశం అల్-బెరుని వర్ణించిన వాటిలో ప్రసిద్ధి చెందినవి. ఇబ్న్ జుబైర్, అల్-మజిని మరియు ఇబ్న్ బటుటా వంటి ప్రయాణికుల రచనలు భౌగోళిక జ్ఞానం యొక్క అమూల్య గ్రంధాలూ.. రష్యాను సందర్శించిన అల్-మజిని (1080–1170 A.D.) తుహ్ఫత్-అల్-బలాద్ (Tuhfat-al-balad) రాశారు.

ఈ కాలంలో అత్యంత తెలివైన రచయిత అల్-ఇద్రిసి (1101–54 A.D.), అతను సిసిలీలోని క్రైస్తవ రాజు ఆస్థానంలో ఉద్యోగం పొందాడు. అతని పుస్తకం నుజత్-ఉల్-ముష్‌ట్యాగ్‌లో Nuzhat-ul-Mushtag 70 పటాలు ఉన్నాయి. ఇద్రిసి పుస్తకం యొక్క రెండవ సంక్షిప్త సంచికలో భూమధ్యరేఖకు దక్షిణంగా కనిపించే ఏడు వాతావరణాలకు బదులుగా ఎనిమిది గురించిన ప్రస్తావన ఉంది.  ఇద్రిసి గీసిన ప్రపంచ పటం సాంప్రదాయ గుండ్రపు రకానికి చెందినది మరియు అతని పుస్తకం యొక్క మొదటి అనువాదం రోమ్‌లో 1619 A.D. ప్రచురించబడినది.

యాకుత్-అల్-హమావి (Yaqut-al-Hamavi 1179–1229A.D.) “ముజమ్-అల్-బుల్దాన్ Mujam-al-Buldan” అనే పెద్ద భౌగోళిక నిఘంటువును సంకలనం చేసినాడు, ఇందులో అన్ని భౌగోళిక పేర్లు అక్షర క్రమంలో ఉన్నాయి. ఇది 1666–73 మధ్య లీప్జిగ్ (జర్మనీ) లో 6 సంపుటాలలో ప్రచురించబడింది. ‘ఇంట్రడక్షన్ టు ది హిస్టరీ ఆఫ్ సైన్స్; రాసిన జార్జ్ సార్టన్ ఇలా వ్యాఖ్యానించాడు, “అరబిక్ సాహిత్యంలో ముజమ్ అల్ బుల్దాన్ చాలా ముఖ్యమైన రచనలలో ఒకటి. ఇది కేవలం భౌగోళికంపై మాత్రమే కాకుండా, చరిత్ర, ఎథ్నోగ్రఫీ మరియు సహజ చరిత్రపై కూడా సమాచార గ్రంథం. దీనికి ముందు గణిత, భౌతిక మరియు రాజకీయ భౌగోళికం, భూమి యొక్క పరిమాణం, ఏడు వాతావరణం మొదలైన వాటితో వ్యవహరించే పరిచయం ఉంది. ”‘

స్పానిష్ యాత్రికుడు, ఇబ్న్ జుబైర్ 1192. లో మక్కా మరియు ఇరాక్లను సందర్శించాడు. అతను తన ప్రసిద్ధ పర్యాటక పుస్తకాన్ని రిహ్లాత్-ఉల్-కినాని (Rihlat-ul-Kinani) పేరుతో రాశాడు, ఇది అరబిక్ సాహిత్యంలో ఒక ప్రత్యేకమైన పుస్తకం.

అబూ అబ్దుల్లా ముహమ్మద్ (1304–78 A.D.), ని ఇబ్న్ బటుటా అని పిలుస్తారు, గొప్ప ముస్లిం యాత్రికుడు. టాన్జియర్స్లో జన్మించిన అతను 20 సంవత్సరాల వయస్సులో తన ప్రయాణాలను ప్రారంభించాడు మరియు 51 సంవత్సరాల వయస్సులో ఇంటికి తిరిగి వచ్చాడు. ఈ 31 సంవత్సరాలలో అతను 75,000 మైళ్ళ దూరం ప్రయాణించాడు, ఇది భూమి చుట్టూ  మూడు ప్రయాణాలకు సమానం. మధ్యయుగ కాలంలోని  ఏ అన్వేషకుడు లేదా ప్రయాణికుడు తన జీవితకాలంలో ఇన్ని మైళ్ళు ప్రయాణించలేదు. టాన్జియర్స్ నుండి ప్రారంభించి అతను మొంబాస్సాతో సహా ఈజిప్ట్, అబ్బిసినియా, ఉత్తర మరియు తూర్పు ఆఫ్రికాలో పర్యటించాడు.

 అతను గొప్ప సహారా (ఎడారి) ను దాటి టింబక్టు చేరుకున్నాడు. అతను సహారా (ఎడారి) లోని ఒయాసిస్ గురించి వివరించాడు, అక్కడ ప్రజలు ఒంటె చర్మాల పైకప్పుతో రాక్-ఉప్పు ఇళ్ళు నిర్మించారు. ఐరోపాలో అతను స్పెయిన్, తూర్పు రోమన్ సామ్రాజ్యం మరియు దక్షిణ రష్యాను సందర్శించి మధ్యధరా మరియు నల్ల సముద్రాలలో ప్రయాణించాడు. ఆసియాలో అతడు పర్యతించని ఒక ముస్లిం దేశం కూడా  లేదు. అతను అరబ్ దేశాలలో అనేక పర్యటనలు చేశాడు మరియు నాలుగుసార్లు హజ్ (మక్కాకు పవిత్ర తీర్థయాత్ర) చేసాడు.

అతను పర్షియా, తుర్కిస్తాన్, ఆఫ్ఘనిస్తాన్, ఇండియా, మాల్దీవులు, సిలోన్, ఈస్ట్ ఇండియా, ఇండో-చైనా మరియు చైనాలలో పర్యటించాడు. అతని ప్రకారం అడెన్ ఆ రోజుల్లో ఒక గొప్ప వాణిజ్య కేంద్రం మరియు మంచి నీటి సరఫరా వ్యవస్థను కలిగి ఉంది. తక్కువ వేసవి రాత్రులను చూడటానికి అతను సైబీరియాలోని బోల్ఘర్ (54 డిగ్రీల N) వరకు ఉత్తరాన ప్రయాణించాడు మరియు చీకటి భూమి (రష్యా యొక్క  ఉత్తర అంచులు) లో ప్రయాణించాలనుకున్నాడు, కాని కొన్ని కారణాల వల్ల తన పర్యటనను విరమించుకున్నాడు. డిల్లి లో ముహమ్మద్ తుగ్లక్ సామ్రాజ్య ఖాజీగా అతను భారతదేశంలో ఎనిమిది సంవత్సరాలు ఉండిపోయాడు, కానీ చక్రవర్తి కోపం నుండి తనను తాను రక్షించుకోవడానికి దక్కన్కు పారిపోవలసి వచ్చింది.

అతను గోవా ఆక్రమణలో పాల్గొన్నాడు మరియు మాల్డివులను సందర్శించాడు, అక్కడ ఖాజీగా పని చేసి నలుగురు భార్యలను వివాహం చేసుకున్నాడు. అతను భారతదేశం గురించి ఆసక్తికరమైన కథలను వివరించాడు. ఆ రోజుల్లో హిందువులు బైకుంత్ (స్వర్గం) పొందటానికి గంగానది పవిత్ర జలాల్లో మునిగిపోయారు. సతిని మొదటిసారి చూసినప్పుడు అతను ఉద్వేగానికి లోనయ్యి అతను తన గుర్రం నుండి పడిపోయాడు. అతను హిందూకుష్ పర్వతాలలో 358 సంవత్సరాల వయస్సు గల వృద్దుడిని  కలుసుకున్నాడు. వృద్దుడు  ప్రతి 180 సంవత్సరాల తరువాత కొత్త దంతాలను పొందేవాడు.