కుష్యార్ ఇబ్న్ లబ్బాన్ (971-1029) Kushyar ibn Labban(971–1029)

 

అబూల్-హసన్ కుష్యార్  ఇబ్న్ లబ్బాన్ ఇబ్న్ బషహ్రీ గిలానీ (971-1029) ని  కుష్యార్  గిలానీ అని కూడా పిలుస్తారు, కుష్యార్  గిలానీ ఇరాన్లోని కాస్పియన్ సముద్రానికి దక్షిణంగా ఉన్న గిలాన్ కు చెందిన ప్రముఖ  గణిత శాస్త్రవేత్త, భూగోళ శాస్త్రవేత్త మరియు ఖగోళ శాస్త్రవేత్త.

కుష్యార్  గిలానీ ప్రధాన రచన బహుశా పదకొండవ శతాబ్దం ప్రారంభంలో జరిగి ఉండవచ్చు మరియు అది త్రికోణమితి యొక్క విస్తరణలో ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించినట్లు తెలుస్తోంది. అతను అబుల్ వఫా యొక్క పరిశోధనలను కొనసాగించాడు మరియు మెరుగైన విలువలను కలుపుకొని తన జిజ్ ( పట్టికల సేకరణ) “అజ్-జుజ్ అల్-జామి వాల్-బాలిగ్ az-Zīj al-Jamī wal-Baligh (“సమగ్ర మరియు పరిణతి చెందిన పట్టికల the comprehensive and mature tables”) లో వాటికి  ప్రముఖ స్థానం ఇచ్చాడు.

ఈ పట్టికలను  అల్-బటాని తన “గ్రహాల అపోజీ planetary apogees” లలో పరిశీలించినాడు.  ఈ పట్టికలు  11వశతాబ్దం ముగిసేలోపు పెర్షియన్లోకి అనువదించబడ్డాయి. కుష్యార్  గిలానీ “జ్యోతిషశాస్త్ర పరిచయం astrological introduction” మరియు “కితాబ్ ఫీ ఉసుల్ హిసాబ్ అల్-హింద్ Kitab fi usul hisab al-hind (హిందూ లెక్కింపు సూత్రాలు) అనే అంకగణిత గ్రంథాన్ని అరబిక్ మరియు హిబ్రూ భాషలలో వ్రాసాడు.

.

కుష్యార్  గిలానీ అహ్మద్ నసావి Ahmad Nasawi కి గురువు. కుష్యార్  గిలానీ బాగ్దాద్‌లో మరణించినట్లు భావిస్తున్నారు.

కుష్యార్  ప్రధానంగా ఖగోళ శాస్త్రవేత్త మరియు ఖగోళ శాస్త్రం మరియు భౌగోళికంపై గ్రంథాలు రాసినాడు.

కుష్యార్ ఖగోళ పట్టికలను తయారు చేశాడు మరియు ఆస్ట్రోలాబ్‌పై ఒక రచన కూడా చేశాడు. కుష్యర్ అరబిక్ అంకగణితం లో  హిందూ న్యూమరికల్స్  numerals ఉపయోగించి  మరియొక ప్రధాన     రచన చేసినాడు.  అయితే అంకగణితంపై అబూల్-వాఫా రాసిన మునుపటి పుస్తకం  హిందూ న్యూమరికల్స్ ను ఉపయోగించలేదు

కుష్యార్ “ప్రిన్సిపల్స్ ఆఫ్ హిందూ లెక్కింపు Principles of Hindu reckoning” క్రీ.శ 1000 లో వ్రాయబడింది.

దాని ప్రాముఖ్యత క్రింది విధంగా వివరించబడింది: -కుష్యార్ ఇబ్న్ లాబ్బాన్ యొక్క హిందూ లెక్కింపు సూత్రాలు Hindu reckoning గణిత చరిత్రలో మాత్రమే కాకుండా, వాటి  భాషా ఆసక్తికి మరియు అల్గోరిజమ్‌లతో వాటి సంబంధానికి కూడా ముఖ్యమైనవి. ఇది హిందూ న్యూమరికల్స్ ఉపయోగించిన  పురాతన అరబిక్ గణిత గ్రంథం కావచ్చు మరియు ఇబ్న్ లాబ్బాన్ యొక్క భావనలు గణనీయమైన వాస్తవికతను వెల్లడిస్తాయి …

 కుష్యార్ ఖచ్చితమైన చదరపు మూలాలను నిర్మించే పద్ధతులను, అలాగే చదరపు సంఖ్యల వర్గమూలాలను లెక్కించడానికి సుమారు పద్ధతులను కనుగొన్నాడు.. అదేవిధంగా అతను ఖచ్చితమైన క్యూబ్ మూలాలను నిర్మించే  పద్ధతులను కనుగొన్నాడు. చదరపు సంఖ్య యొక్క క్యూబ్ మూలాన్ని లెక్కించడానికి సుమారు పద్ధతి అనుసరించాడు. తన ఫలితాల యొక్క ఖచ్చితత్వాన్ని తనిఖీ చేయడానికి, కుష్యార్ “నైన్స్‌ ను బయటకు పంపడం” లేదా “నైన్‌లను తనిఖీ చేయడం casting out nines” or “checking the nines” పద్ధతిని ఉపయోగిస్తాడు, ఇది మొత్తాలు సరైన మాడ్యులో 9 అని ప్రాథమికంగా తనిఖీ చేస్తుంది.

“ఇబ్న్ లాబ్బన్ యొక్క అరబిక్ వచనం చాలా సంక్షిప్త శైలిలో వ్రాయబడింది, ఇది ఒంటరిగా అధ్యయనం చేసినప్పుడు అర్థం చేసుకోవడం కష్టంగా ఉంటుంది.  అల్-నసావి తన గురువు యొక్క పనిని వివరించడం విలువైనదిగా భావించారు అని లెవీ మరియు పెట్రక్ అభిప్రాయపడ్డారు. ”