అల్-బెట్రుగి (అల్పెట్రాజియస్) Al-Betrugi (Alpetragius)?-1204

ts 

నూర్ అడ్-దిన్ అల్-బెట్రుగి (నూర్ అల్-దిన్ ఇబ్న్ ఇషాక్ అల్-బిట్రూజీ మరియు అబూ ఇషాక్ ఇబ్న్ అల్-బిట్రోగి లేదా అల్ బిద్రుసి) ఒక అరబ్ ఖగోళ శాస్త్రవేత్త మరియు ఇస్లామిక్ స్వర్ణయుగం యొక్క తత్వవేత్త. మొరాకోలో జన్మించిన అతను అండలూసియాలోని సెవిల్లెలో స్థిరపడ్డాడు. అతను ఇబ్న్ తుఫైల్ (అబూబేసర్) యొక్క శిష్యుడు మరియు అవెరోరోస్ యొక్క సమకాలీనుడు.

అల్ బెట్రుగి “కితాబ్-అల్-హయా Kitab-al-Hay’ah”ను అరబిక్ నుండి హిబ్రూలోకి అనువదించాడు, తరువాత లాటిన్లోకి మైఖేల్ స్కాట్ చేత డి మోటిబస్ సెలోరం De motibus celorum గా అనువదిoపబడినది.(1531 లో వియన్నాలో ముద్రించబడింది).

అతను గ్రహాల కదలికపై ఒక సిద్ధాంతాన్ని ముందుకు తెచ్చాడు, దీనిలో అతను ఎపిసైకిల్స్ మరియు ఎక్సెన్ట్రిక్స్ (epicycles and eccentrics) రెండింటినీ నివారించాలని మరియు హోమోసెంట్రిక్ గోళాల భ్రమణాలను (compounding rotations of homocentric spheres) కలపడం ద్వారా తిరుగుతున్న నక్షత్రాల (wandering stars) కు విలక్షణమైన దృగ్విషయాలను లెక్కించాలని కోరుకున్నాడు. ఇది అతని పూర్వీకులు ఇబ్న్ బజ్జా, అవెంపేస్ (Ibn Bajjah, Avempace) మరియు ఇబ్న్ తుఫైల్ (అబూబేసర్) ప్రతిపాదించిన గ్రహాల చలన వ్యవస్థ కు  మార్పు.

చంద్రునిపై ఉన్న బిలం ఆల్పెట్రాజియస్ (Alpetragius) అతని పేరు పెట్టబడింది.