ఉలుగ్ బేగ్1394-1449 Ulugh Beg 1394-1449

 

ఉలుగ్ బేగ్ (الغالغ as) (22 మార్చి 1394 - 27 అక్టోబర్ 1449) గా ప్రసిద్ది చెందిన  మీర్జా ముహమ్మద్ టెరాఘే బిన్ షారుఖ్ (చాగటే: میرزا محمد طارق  شاہ,  పెర్షియన్: میرزا محمد تراغای بن رخ رخ), తైమురిడ్ సుల్తాన్, ఖగోళ శాస్త్రవేత్త మరియు గణిత శాస్త్రవేత్త.

 

త్రికోణమితి మరియు గోళాకార జ్యామితిtrigonometry and spherical geometry వంటి ఖగోళ శాస్త్ర-సంబంధిత గణితంలో, అలాగే కళలు మరియు మేధోపరంగా ఉలుగ్ బేగ్ గుర్తించదగినవాడు. అతను అరబిక్, పెర్షియన్, టర్కిక్, మంగోలియన్ మరియు చైనీస్ మొదలగు  ఐదు భాషలను మాట్లాడినట్లు భావిస్తున్నారు. అతని పాలనలో (మొదట గవర్నర్‌గా, తరువాత పూర్తిగా) తైమురిడ్ సామ్రాజ్యం తైమురిడ్ పునరుజ్జీవనం యొక్క ఉన్నత సాంస్కృతిక శిఖరాన్ని సాధించింది. అతని తండ్రి షారుఖ్ సమర్కాండ్‌ను జయించి ఉలుగ్ బేగ్‌కు ఇచ్చారు.

 

ఉలుగ్ బేగ్ 1424 మరియు 1429 మధ్య సమర్కాండ్‌లో గొప్ప అబ్జర్వేటరీని నిర్మించాడు. ఆ సమయంలో దానిని ఇస్లామిక్ ప్రపంచంలో అత్యుత్తమ అబ్జర్వేటరీలలో ఒకటిగా మరియు మధ్య ఆసియాలో అతిపెద్దదిగా భావించారు. ఉలుగ్ బేగ్ 15 వ శతాబ్దపు అతి  ముఖ్యమైన పరిశీలనా ఖగోళ శాస్త్రవేత్తగా గుర్తించబడినాడు.అతను సమర్కాండ్ మరియు బుఖారాలో ఉలుగ్ బేగ్ మదర్సాల (1417–1420) ను నిర్మించాడు మరియు వాటిని మధ్య ఆసియాలో సాంస్కృతిక అభ్యాస కేంద్రాలుగా మార్చాడు.

 

ఉలుగ్ బేగ్ తాత గొప్ప విజేతగా పిలబడే  తైమూర్ (టామెర్లేన్) (1336-1405), మరియు అతను షారుఖ్ యొక్క పెద్ద కుమారుడు, వీరిద్దరూ టర్కోసైజ్డ్ ట్రాన్సోక్సియానా యొక్క బార్లాస్ తెగ (ఇప్పుడు ఉజ్బెకిస్తాన్) నుండి వచ్చారు. అతని తల్లి గవర్ షాద్ తుర్కిక్ గిరిజన కులినుడు గియాసుద్దీన్ తార్ఖాన్ కుమార్తె.

 

ఉలుగ్ బేగ్ తన తాత పర్షియాపై దాడి చేసిన సమయంలో సుల్తానియేSultaniyehలో జన్మించాడు. అతనికి మీర్జా ముహమ్మద్ టెరాఘే అనే పేరు పెట్టారు. కాని అతనిని అందరు ఉలుగ్ బేగ్  అని పిలుస్తారు,

 

చిన్నతనంలో అతను మధ్యప్రాచ్యం మరియు భారతదేశంలోని  గణనీయమైన భాగం లో తిరిగాడు. తైమూర్ మరణం తరువాత, అతని తండ్రి షారూఖ్, సామ్రాజ్యం యొక్క రాజధానిని హెరాత్ (ఆధునిక ఆఫ్ఘనిస్తాన్లో) కు తరలించారు. పదహారేళ్ళ ప్రాయం లో ఉలుగ్ బేగ్ 1409 లో సమర్కాండ్ గవర్నర్ అయ్యాడు. 1411 లో అతను మొత్తం మావరన్నహర్Mavarannahr. యొక్క సార్వభౌమ పాలకుడిగా పేరు పొందాడు.

 

1417 మరియు 1420 మధ్య, ఉలుగ్ బేగ్ సమర్కాండ్ (ప్రస్తుతం ఉజ్బెకిస్తాన్లో) లోని రెజిస్తాన్ స్క్వేర్లో ఒక మదర్సా ("విశ్వవిద్యాలయం" లేదా "ఇన్స్టిట్యూట్") ను నిర్మించాడు మరియు అక్కడ అనేక ఇస్లామిక్ ఖగోళ శాస్త్రవేత్తలను మరియు గణిత శాస్త్రవేత్తలను అధ్యయనం చేయమని ఆహ్వానించాడు. ఖగోళ శాస్త్రంలో ఉలుగ్ బేగ్ యొక్క అత్యంత ప్రసిద్ధ విద్యార్థి అలీ కుష్చి (1474 లో మరణించాడు). ఖాదీ జాడా అల్-రూమి ఉలుగ్ బేగ్ యొక్క మదర్సాలో అత్యంత ప్రసిద్ధ ఉపాధ్యాయుడు మరియు ఖగోళ శాస్త్రవేత్త జంషీద్ అల్-కాషి తరువాత అతని ఆస్థాన శాస్త్రవేత్తల బృందం లో చేరడానికి వచ్చారు.

 

ఉలుగ్ బేగ్ మధ్య యుగాలలో ఇస్లాం యొక్క గొప్ప ఖగోళ శాస్త్రవేత్తలలో ఒకడు.ఉలుగ్ బేగ్ చిన్న వయసులో ఇరాన్ లోని మరాఘే అబ్జర్వేటరీని సందర్శించినప్పుడు అతనికి  ఖగోళ శాస్త్రం పట్ల ఆసక్తి రేకెత్తింది. ఇరాన్ లోని మరఘేలో ఉన్న అబ్జర్వేటరీ లో  ప్రసిద్ధ ఖగోళ శాస్త్రవేత్త నాసిర్ అల్-దిన్ అల్-తుసి పని చేసారు.

 

సమర్కాండ్‌లోని అబ్జర్వేటరీ లో ఫఖ్రీ సెక్స్టాంట్ అతిపెద్ద పరికరం మరియు అనేక ఇతర ఖగోళ పరికరాలు ఉన్నాయి ఫఖ్రీ సెక్స్టాంట్ యొక్క ఉద్దేశ్యం నక్షత్రాల కక్ష  ఎత్తులను కొలవడం transit altitudes of the stars. ఇది నక్షత్రాల హోరిజోన్ పైన ఉన్న గరిష్ట ఎత్తు యొక్క కొలత. ఖగోళ వస్తువుల క్షీణత declination of celestial objects ను కొలవడానికి ఈ పరికరాన్ని ఉపయోగించడం జరిగింది.

 

ఉలుగ్ బేగ్ నిర్మించిన అబ్జర్వేటరీ ఇస్లామిక్ ప్రపంచం అంతటా అత్యంత విస్తృతమైన మరియు ప్రసిద్ధ అబ్జర్వేటరీ.

 

ఉలుగ్ బేగ్ కృషి :

ఖగోళ శాస్త్రం:  

సమర్కాండ్‌లోని అబ్జర్వేటరీలో ఉన్న పరికరాల తో, ఉలుగ్ బేగ్ 1018 నక్షత్రాలతో కూడిన స్టార్ కేటలాగ్‌ను రూపొందించాడు. ఇది టోలెమి యొక్క స్టార్ కేటలాగ్‌లో ఉన్నదానికంటే పదకొండు తక్కువ నక్షత్రాలు కలిగి ఉంది. అల్-సూఫీ నుండి ఉలుగ్ బేగ్  కొలతలు తీసుకొన్నాడు ఉపయోగించుకున్నాడు మరియు టోలెమి ఉపయోగించిన డేటా నుండి ఉలుగ్ బేగ్  స్వయంప్రతిపత్తి కలిగిన కొత్త విశ్లేషణ ఆధారంగా స్టార్ కేటలాగ్ రూపొందించాడు.

 

ఉలుగ్ బేగ్  994 నక్షత్రాల యొక్క 1437 జిజ్-ఇ-సుల్తానీని సంకలనం చేశాడు, ఇది టోలెమి మరియు టైకో బ్రహేల మధ్య గొప్ప నక్షత్రాల కేటలాగ్‌గా పరిగణించబడుతుంది, ఉలుగ్ బేగ్ రచన అబ్దుల్-రహమాన్ అల్-సూఫీ యొక్క స్థిర నక్షత్రాలBook of Fixed Stars. పుస్తకంతో పాటు ఉంది.  992 స్థిర నక్షత్రాల fixed stars స్థానాలను తిరిగి నిర్ణయించడానికి అతన్ని ప్రేరేపించాయి, దీనికి అతను అబ్దుల్-రహమాన్ అల్-సూఫీ నుండి 27 నక్షత్రాలను జోడించాడు ఈ కేటలాగ్, మధ్య యుగాలలో చాలా అసలైనది original. దీనిని థామస్ హైడ్ చేత మొదటిసారిగా 1665 లో ఆక్స్ఫర్డ్లో టాబులే లాంగిట్యూడినిస్ మరియు లాటిట్యూడినిస్ స్టెల్లారమ్ ఫిక్సారమ్ ఎక్స్ అబ్జర్వేషన్ ఉలుగ్బీగీ పేరుతో సవరించబడింది

 

1437లో, ఉలుగ్ బేగ్ సైడ్రియల్ సంవత్సరంsidereal year  sidereal year  పొడవును 365.2570370... d = 365d 6h 10m 8s (+58 సెకన్ల లోపం) గా నిర్ణయించారు. ఉలుగ్ బేగ్ తరువాత ఉష్ణమండల సంవత్సర ఖచ్చితమైన విలువ precise value of the tropical yearను 365d 5h 49m 15s గా కొలిచారు, ఇది +25 సెకన్ల లోపం కలిగి ఉంది, ఇది కోపర్నికస్ అంచనా కంటే +30 సెకన్ల లోపం కలిగి ఉంది. డిగ్రీలు, నిమిషాలు మరియు సెకన్ల ఆర్క్ యొక్క సెక్సేజీమల్ వ్యవస్థలో భూమి యొక్క అక్షసంబంధ వంపును 23 ° 30'17 గా ఉలుగ్ బేగ్ నిర్ణయించారు, ఇది దశాంశ సంజ్ఞామానం 23.5047 గా మారుతుంది.

గణితం:

గణితంలో, ఉలుగ్ బేగ్ కనీసం ఎనిమిది దశాంశ స్థానాలకు సరైన సైన్ మరియు టాంజెంట్ విలువల యొక్క త్రికోణమితి పట్టికలను వ్రాసాడు.

కాని ఉలుగ్ బేగ్ పాలనాపరంగా విఫలమయ్యాడు ఉలుగ్ బేగ్ 27 అక్టోబర్ 1449 (వయస్సు 55) న మరణించారు. అతని సమాధి తైమూర్ సమాధి గుర్-ఎ-అమీర్ సమర్కాండ్ లో ఉంది.

ఉలుగ్ బేగ్ జీవిత భాగస్వామి • అకా బేగి బేగం. ఉలుగ్ బేగ్‌కు పదమూడు భార్యలు ఉన్నారు:

వారసత్వం:  

·       ఉలుగ్ బేగ్ మరియు అతని ఖగోళ పరిశీలనా కేంద్రం 1987 USSR స్టాంప్‌లో చిత్రీకరించబడింది. ఆ స్టాంప్ రష్యన్ భాషలో ఉలుగ్ బేగ్ ను "ఉజ్బెక్ ఖగోళ శాస్త్రవేత్త మరియు గణిత శాస్త్రవేత్త ఉలుగ్బెక్" అని వర్ణించినది.

 

·       1420 లలో ఉలుగ్ బేగ్ నిర్మించిన అబ్జర్వేటరీ ని  1908 లో రష్యన్ పురావస్తు శాస్త్రవేత్తలు తిరిగి కనుగొన్నారు

·       చంద్రునిపై ఒక బిలం కు ఉలుగ్ బీ బిలం అని పేరు పెట్టబడింది.

·       చంద్రునిపై ఉలుగ్ బీ అనే బిలం అతని 1830 చంద్రుని మ్యాప్‌లో జర్మన్ ఖగోళ శాస్త్రవేత్త జోహాన్ హెన్రిచ్ వాన్ ముడ్లెర్ చేత అతని పేరు పెట్టబడింది.

·       ఒక ప్రధాన-బెల్ట్ గ్రహశకలంmain-belt asteroid  కు 2439 ఉలుగ్బెక్ అని పేరు పెట్టబడినది.  దీనిని ఆగస్టు 21, 1977 న ఎన్. చెర్నిఖ్ నౌచ్నిజ్ వద్ద కనుగొన్నారు.

·       ఉలుగ్ బేగ్ సమాధి అవశేషాలను సమర్కాండ్ లోని గుర్-ఎ-అమీర్లో తైమూర్ సమాధి వద్ద 1941 లో సోవియట్ పురావస్తు శాస్త్రవేత్తలు కనుగొన్నారు.

·       సోవియట్ మానవ శాస్త్రవేత్త మిఖాయిల్ ఎం. గెరాసిమోవ్ ఉలుగ్ బేగ్ ముఖాన్ని పునర్నిర్మించారు. తన తాత టిముర్లేన్ మాదిరిగానే, ఉలుగ్ బేగ్ కొద్దిగా యూరోపోయిడ్ లక్షణాలతో మంగోలాయిడ్ రకానికి దగ్గరగా ఉన్నాడు. అతని తండ్రి షారుఖ్ ప్రధానంగా కాకసాయిడ్ లక్షణాలను కలిగి ఉన్నాడు, స్పష్టమైన మంగోలాయిడ్ లక్షణం లేదు.