మసకబారుతున్న ఢిల్లీలోని ఉర్దూ బజార్ The Fading Delhi’s Urdu Bazaar

 

పాత ఢిల్లీ నగరం  యొక్క ఇరుకైన సందులలో ఉన్న ఉర్దూ బజార్ ఒకప్పుడు నగరం యొక్క మేధో మరియు సాంస్కృతిక జీవితానికి గుండెకాయ. మొఘల్ యుగంలో స్థాపించబడిన ఉర్దూ బజార్ కేవలం దుకాణాల సముదాయం  మాత్రమే కాదు; ఉర్దూ భాషా పండితులు, కవులు మరియు ప్రేమికులు ఆలోచనలను పంచుకోవడానికి, పుస్తకాలను కొనుగోలు చేయడానికి మరియు గొప్ప సాహిత్య సంప్రదాయాలలో మునిగిపోయేందుకు ఒక శక్తివంతమైన కేంద్రం.

ఉర్దూ బజార్ 19వ శతాబ్దపు చివరిలో మరియు 20వ శతాబ్దపు ప్రారంభంలో, ముఖ్యంగా బ్రిటీష్ రాజ్ పాలనలో ప్రాముఖ్యతను సంతరించుకుంది. ఉర్దూ బజార్ అరుదైన మాన్యుస్క్రిప్ట్‌లు, కవితా సంకలనాలు మరియు విద్యా గ్రంథాలను కలిగి ఉన్న దుకాణాలతో ఉర్దూ సాహిత్యం మరియు సంస్కృతికి పర్యాయపదంగా మారింది. అబ్దుల్ కలాం ఆజాద్ వంటి ప్రముఖులు తరచుగా ఉర్దూ బజార్‌కు వెళ్లి ముషాయిరాలలో కాలం గడిపే వారు.  ఉర్దూ బజార్ మేధో నిలయం  మరియు ఉర్దూ భాష సంరక్షించబడిన ప్రదేశం.

"జామా మసీదు యొక్క గేట్ నంబర్ 1 సమీపంలోని ఉర్దూ బజార్‌ ఉర్దూ పుస్తక దుకాణాలతో నిండి ఉందేది. అయితే, ఇటీవలి దశాబ్దాలలో, ఉర్దూ బజార్ క్షీణతను చవిచూస్తోంది, కేవలం 8-10 దుకాణాలు మాత్రమే మిగిలి ఉన్నాయి. ఉర్దూ సాహిత్యం పట్ల ఆదరణ తగ్గడం నుండి సాంకేతిక పరిజ్ఞానం పెరగడం వరకు కారణాలు అనేకం. ఢిల్లీలో హిందీ మరియు ఆంగ్ల భాషల ఆధిపత్యం పెరగడం వల్ల ఉర్దూ ప్రచురణలకు డిమాండ్ తగ్గింది.

దిన్ దునియా పబ్లిషింగ్ హౌస్ ఉర్దూ బజార్ లోని పురాతన ఉర్దూ పబ్లిషర్‌ సంస్థ. దిన్ దునియా పబ్లిషింగ్ హౌస్ 1921 నుండి ఉంది.

డిజిటల్ మీడియా మరియు ఇ-బుక్స్ యొక్క ఆగమనం ఉర్దూ బజార్ యొక్క ఆకర్షణను మరింత తగ్గించింది. ఒకప్పుడు ఉర్దూ బజార్ కస్టమర్లతో కళకళలాడే చోట, నేడు చాలా దుకాణాలు మూతబడ్డాయి, వాటి స్థానంలో తినుబండారాల దుకాణాలు వెలుస్తున్నాయి.  కొన్ని బుక్‌షాప్‌లు మనుగడ కోసం కష్టపడుతున్నాయి.

“ఒకప్పుడు ఉర్దూ బజార్ వీధుల్లో ముషాయిరాలతో సజీవంగా ఉండేది, కానీ ఇప్పుడు అది కేవలం ఖానా బజార్ గా మరిది. . ఉర్దూ పాఠకుల సంఖ్య తగ్గుతోంది; ప్రతి ఒక్కరూ ఇప్పుడు ఇంగ్లీష్ చదవాలనుకుంటున్నారు మరియు డిజిటలైజేషన్ ల్యాండ్‌స్కేప్‌ను చాలా మార్చింది,.

1947లో భారతదేశ విభజన ఉర్దూ బజార్ కస్టమర్ సంఖ్యను గణనీయంగా ప్రభావితం చేసింది. ఉర్దూ బజార్ యొక్క క్షీణత భారతదేశంలో ఉర్దూ భాష యొక్క క్షీణతకు ప్రతీక. ఒకప్పుడు ఉత్తర భారతదేశంలో ప్రధాన భాషగా ఉన్న ఉర్దూ ఇప్పుడు హిందీ మరియు ఆంగ్ల భాషల ఆధిపత్యం మధ్య మనుగడ కోసం పోరాడుతోంది. ఈ ప్రాంతం యొక్క సాంస్కృతిక మరియు రాజకీయ జీవితంలో కీలక పాత్ర పోషించిన భాష, పాఠశాలలు, మీడియా మరియు ప్రజా జీవితంలో చాలా తక్కువగా ఉంది.

ఇంతకుముందు, ఉర్దూ బజార్ పుస్తక విక్రేతలు మాన్యుస్క్రిప్ట్‌లను విక్రయించేవారు, తరువాత నెమ్మదిగా పుస్తకాలకు మారారు. ఉర్దూ బజార్‌లో ఒకప్పటి పుస్తకాలు అమ్మేవారు. కాలిగ్రాఫర్లు కూడా జీవనోపాధి కోల్పోయారు. ఉర్దూ బజార్ అంటే మేధావులందరూ కూర్చునే ప్రదేశం. కానీ. ప్రజలు ఇప్పుడు ఇక్కడ రెస్టారెంట్లు తెరవాలని ఆలోచిస్తున్నారు, .

చాలా మందికి, ఉర్దూ క్షీణత కేవలం భాషా సమస్య మాత్రమే కాదు, సాంస్కృతిక సమస్య కూడా. సమస్యలు ఉన్నప్పటికీ, ఉర్దూ బజార్‌లోని కొంతమంది దుకాణదారులు మరియు ప్రచురణకర్తలు ఉర్దూ భాష మరియు సాహిత్యాన్ని పరిరక్షించడంలో అంకితభావంలో స్థిరంగా ఉన్నారు. యువ తరంలో ఆసక్తిని రేకెత్తించాలని ఆశిస్తూ ఉర్దూ పుస్తకాలను కూడా ఉచితంగా పంపిణీ చేస్తున్నారు.

ఉర్దూ బజార్ కథ ఢిల్లీ యొక్క గొప్ప చరిత్రకు మరియు దాని ప్రజల శాశ్వత స్ఫూర్తికి నిదర్శనంగా నిలుస్తోంది.. ఉర్దూ బజార్ మరచిపోకూడని వారసత్వాన్ని గుర్తు చేస్తుంది.

ఉర్దూ చనిపోదు - ఏ భాషా చనిపోదు. మన స్వాతంత్ర్య నినాదం, ‘ఇంక్విలాబ్ జిందాబాద్’, అనేది కూడా  ఉర్దూ నినాదమే. ఉర్దూ ఎలా చచ్చిపోతుంది?”