అల్ తుసి: ప్రముఖ ఇస్లామిక్ తత్వవేత్త మరియు శాస్త్రవేత్త Al Tusi; a Distinct Muslim Scholar in the Field of Science and Philosophy

ముహమ్మద్ ఇబ్న్ ముహమ్మద్ ఇబ్న్ హసన్ అల్-తుసి (Muhammad ibn Muhammad ibn Hasan al-Tūsī) 1201 లో ఖోరాసన్ లోని తుస్  ( Tūs, Khorasan) లో జన్మించాడు. ఇతనిని  నసిర్ అల్-దాన్ అల్-తుసి (Nasīr al-Dīn al-Tūsī) అని కూడా పిలుస్తారు. అల్ తుసి ప్రముఖ పర్షియన్  ముస్లిం పండితుడు. ఇతను సైన్స్ మరియు ఫిలాసఫీ మొదలగు  వైవిధ్యభరితమైన రంగాలలో గొప్ప కృషి చేశాడు మరియు  అతను ఖగోళ శాస్త్రవేత్త, గణిత శాస్త్రజ్ఞుడు, భౌతిక శాస్త్రవేత్త, తత్వవేత్త మరియు వేదాంతవేత్త గా కూడా ప్రసిద్దుడు.

అల్-తుసి  పండిత  కుటుంబo లో జన్మించాడు  మరియు అతని తండ్రి మరియు మేనమామల ప్రభావం తో  హేతుబద్ధమైన శాస్త్రాలతో పాటు ఇస్లామిక్ మత శాస్త్రాల అద్యయనం చేసాడు. అతను తన స్వస్థలమైన తుస్ లో తత్వశాస్త్రం మరియు గణిత శాస్త్రాన్ని అధ్యయనం చేసాడు తరువాత విజ్ఞాన శాస్త్రాలు, ఔషధం మరియు తత్వశాస్త్ర రంగాలలో ఉన్నత విద్యను అబ్యసించేందుకు నిషాపూర్‌ (Nīshāpūr) కు వెళ్ళాడు.

తన అధ్యయన సమయంలో, అతను ఇబ్న్ సీనా రచనలచే ప్రభావితుడైనాడు.తరువాత అతను మోసుల్‌లో న్యాయ సిద్ధాంతం (legal theory) లో విద్యను అభ్యసించడానికి ఇరాక్‌కు వెళ్లాడు. ఖగోళ శాస్త్రానికి అతను చేసిన  ప్రధాన సేవ టుసి-జంట Tusi-couple గా గుర్తించబడిన రేఖాగణిత సాంకేతికత (geometrical technique) యొక్క ఆవిష్కరణ. నాసిరకం గ్రహాల (inferior planets) అక్షాంశ కదలికను అధ్యయనం చేయడానికి ఇది ఉపయోగపడింది.

అతని పుస్తకాలు His Books

అల్-తుసి  150 కి పైగా రచనలు చేసాడు. అరబిక్ మరియు పర్షియన్ భాషలలో గణిత శాస్త్రo, ముస్లిం పండితుల తత్వశాస్త్రం మరియు మత శాస్త్రo (religious sciences) పై రచనలు చేసాడు. ఇందులో ఫిఖ్, కలాం మరియు సూఫీయిజం కూడా ఉన్నాయి. వివిధ రంగాలలో తన ప్రభావవంతమైన రచనలతో, అతను ఖ్వాజా (గుర్తింపు పొందిన పండితుడు మరియు ఉపాధ్యాయుడు), ఉస్తాద్ అల్-బషర్ (మానవజాతి గురువు), మరియు అల్-ముఅల్లిమ్ అల్-థాలిత్ (అరిస్టాటిల్ మరియు అల్-ఫరబీ తర్వాత మూడవ గురువు) గా ప్రసిద్దుడు.  అతను ఉత్తర ఇరాన్‌లోని  మార్ఘా (Marāgha )ఇస్లామిక్ ప్రధాన ఖగోళ అబ్జర్వేటరీ నిర్వాహకుడిగా కూడా పనిచేశాడు.

అతని రచనలు ఒరిజినల్.  అతని ప్రసిద్ధ పునరావృత్తులు (recensions) తహారార్ (tahārīr). ఇది ముఖ్యమైన మరియు అసలు వ్యాఖ్యానాలతో ప్రారంభ ఇస్లామిక్ శాస్త్రీయ రచనలను హైలైట్ చేస్తుంది. దీనిలో  యూక్లిడ్ ఎలిమెంట్స్, టోలెమి ఆల్మాజెస్ట్ మరియు ముటావాసిటాట్ (mutawassitāt) ఉన్నాయి. అల్ తుసి యొక్క ఇతర ప్రముఖ రచనలలో తర్కం, నీతి, అలాగే ఇబ్న్ సినా యొక్క తాత్విక రచనపై ప్రసిద్ధ వ్యాఖ్యానం ఉన్నాయి.

అతను 1274 లో బాగ్దాద్‌లో 73 సంవత్సరాల వయసులో కన్నుమూశాడు. అతని ప్రభావవంతమైన కృషి  “గ్రహ వ్యవస్థకు అల్-తుసి యొక్క నమూనా“Al-Tusi’s model for the planetary system” శాస్త్రీయ ప్రపంచంలో ప్రముఖమైనది. హీలియోసెంట్రిక్ కోపర్నికన్ మోడల్ విస్తరించే వరకు ఇది చాలా ఉపయోగకరంగా ఉంది.

ఖగోళ శాస్త్రానికి అల్-తుసి యొక్క సహకారం అస్త్రోలోబ్ వంటి ఖగోళ పరికరాల నిర్మాణానికి కారణం అయ్యింది. కిబ్లా (Qibla) ను గుర్తించడానికి ఇస్లామిక్ ప్రపంచంలో ఈ పరికరం సమర్థవంతంగా ఉపయోగపడినది మరియు  ప్రార్థన చేయడానికి సరైన సమయాన్ని కనుగొనటానికి ఉపయోగపడినది.

పాలపుంత యొక్క కూర్పు గురించి ప్రస్తావించిన మొదటి ఖగోళ శాస్త్రవేత్త అల్-తుసి. మిల్కీవే పెద్ద మరియు చిన్న సమూహ నక్షత్రాలను కలిగి ఉందని ఆయన పేర్కొన్నారు. ఇది 1610 లో గెలీలియో గెలీలీ టెలిస్కోప్ ఉపయోగించి నిరూపించబడిన శాస్త్రీయ వాస్తవం.

సైన్స్ ప్రపంచంలో అల్ తుసి సాధించిన విజయాలు మరియు రచనలు కలకాలం  గుర్తుండిపోతాయి. అల్ తుసి ఒక ప్రముఖ ముస్లిం పండితుడు మరియు అతను  తన ఆవిష్కరణలతో ప్రజలను ప్రభావితం చేసాడు.