యూసుఫ్ మెహరల్లీ Yusuf Meherally(1903 – 1950)

 

మెహర్ అలీ Meher Ali

 

యూసుఫ్ మెహర్ అలీ (23 సెప్టెంబర్ 1903 - 2 జూలై 1950) భారతీయ స్వాతంత్ర్య సమరయోధుడు మరియు సోషలిస్ట్ నాయకుడు.

1903 సెప్టెంబర్ 3 న బొంబాయిలో సంపన్న కుటుంబంలో జన్మించిన మెహరల్లీ భార్దా హైస్కూల్లో చదివాడు. ఆయన 1928 లో ఏర్పడిన బాంబే యూత్ లీగ్‌కు ప్రధాన వాస్తుశిల్పి. ఫిబ్రవరి 1928 లో, సైమన్ కమిషన్‌ను వ్యతిరేకిస్తూ యూత్ లీగ్ అద్భుతమైన వ్యతిరేకతను వ్యక్తం చేసింది. మెహరల్లీ యొక్క నినాదం 'సైమన్ గో బ్యాక్' నగరం మరియు దేశంలోని ప్రతి జాతీయవాది పెదవులపై ఉంది.

మెహర్ అలీ ఎల్ఫిన్‌స్టోన్ కళాశాల నుండి చరిత్ర మరియు ఆర్థిక శాస్త్రంలో బి.ఏ. పట్టబద్రుడు.ఎల్ఫిన్‌స్టోన్ కాలేజీలో అతను చమత్కారమైన నినాదాలు మరియు ఆకర్షణీయమైన పోస్టర్‌లను వ్రాసే కళను బాగా నేర్చుకున్నాడు - ప్రభుత్వ న్యాయ కళాశాలలో న్యాయ పట్టా బాచిలర్స్ ఇన్ లా చదివాడు. రెండు డిగ్రీల సాధన తరువాత  మెహరల్లీ స్వాతంత్ర్య ఉద్యమంలో మునిగిపోయాడు.

 

మెహరల్లీ బొంబాయి నగరం మరియు భారత దేశ యువతకు ఒక అయస్కాంతంలాంటి వాడూ.  అతను విద్యావంతులైన మంచి పురుషులు మరియు మహిళలకు హీరో. అతను ప్రేరేపించిన, పోషించిన మరియు అతనితో పనిచేసిన చాలా మంది ప్రజలు ప్రొఫెసర్లు, పండితులు మరియు సామాజిక కార్యకర్తలు మరియు  గ్రాడ్యుయేట్స్ . సివిక్స్ అండ్ పాలిటిక్స్ విభాగం మాజీ అధిపతి ఆలూ దస్తూర్, బొంబాయి విశ్వవిద్యాలయం అతనిని '24 క్యారెట్ల బంగారం అని అభివర్ణించినాడు  మరియు ఈ రోజుల్లో అతని లాంటి వ్యక్తి  దొరకటం చాలా కష్టం '1942 లో యూసుఫ్ మెహర్ అలీ యరవాడ సెంట్రల్ జైలులో ఖైదు చేయబడినప్పుడు  బొంబాయి మేయర్‌గా ఎన్నికయ్యాడు.

1938 లో న్యూయార్క్‌ లోని వరల్డ్ యూత్ కాంగ్రెస్‌కు భారత ప్రతినిధి బృందానికి నాయకత్వం వహించారు మరియు మెక్సికోలో జరిగిన ప్రపంచ సాంస్కృతిక సదస్సుకు కూడా హాజరయ్యారు. అతను 'లీడర్స్ ఆఫ్ ఇండియా' ను రచించాడు, ఇది అనేక ఎడిషన్లలోకి వచ్చింది. ఇది గుజరాతీ, ఉర్దూ మరియు హిందీ భాషలలో అనువదించబడింది.

 

అతను నేషనల్ మిలిటియా, బొంబాయి యూత్ లీగ్ మరియు కాంగ్రెస్ సోషలిస్ట్ పార్టీ స్థాపకుడు మరియు అనేక రైతు మరియు ట్రేడ్ యూనియన్ ఉద్యమాలలో పాత్ర పోషించాడు. అతను 'సైమన్ గో బ్యాక్' నినాదాన్ని ఇచ్చాడు.

ఆగష్టు 8, 1942 న ముంబైలోని గోవాలియా ట్యాంక్ మైదానంలో జరిగిన అఖిల భారత కాంగ్రెస్ కమిటీ సమావేశంలో గాంధీ క్విట్ ఇండియా ఉద్యమాన్ని ప్రారంభించారు. గాంధీ "డూ ఆర్ డై"అని పిలుపు నిచ్చారు. యూసుఫ్ మెహర్ అలీ  "క్విట్ ఇండియా" నినాదాన్ని ఇచ్చాడు మరియు మహాత్మా గాంధీతో కలిసి క్విట్ ఇండియా ఉద్యమంలో అగ్రభాన నిలిచాడు. " ఆ సమయంలో, 39 ఏళ్ల మెహరల్లీ బొంబాయి మేయర్ - ఈ పదవికి ఎన్నికైన మొదటి సోషలిస్ట్.

1942 లో బాంబే మేయర్ గా ఎన్నికైనాడు. బొంబాయి కార్పొరేషన్ చరిత్రలో అతి పిన్న వయస్కుడైన మేయర్‌గా హాయిగా గెలిచాడు.

భారత స్వాతంత్య్ర సంగ్రామంలో ఆయన ఎనిమిది సార్లు జైలు శిక్ష అనుభవించారు..

 

భారతదేశ స్వాతంత్ర్య ఉద్యమం యొక్క చివరి సంవత్సరాల్లో ఆధిపత్యం వహించే నినాదంగా "క్విట్ ఇండియా" ఎలా స్వీకరించబడిందో కె గోపాలస్వామి తన “గాంధీ మరియు బొంబాయి” పుస్తకంలో వివరించారు. బొంబాయి కాంగ్రెస్స్ సమావేశాల సందర్భంగా గాంధీ తన సన్నిహితులతో జరిపిన  సమావేశంలో స్వతంత్ర ఉద్యమం కోసం అనేక నినాదలపై చర్చజరిగింది. ఆ సమావేశంలో యూసుఫ్ మెహరాలి గాంధీని ‘క్విట్ ఇండియా’ అనే నినాదాన్ని  కలిగి ఉన్న విల్లును  బహుకరించారు. గాంధీ ఆమోదంతో, ‘ఆమేన్’ అన్నారు.

 

మెహరల్లీ జీవిత చరిత్ర రచయిత మధు దండవతే ప్రకారం, 1942 ఉద్యమం సందర్భంగా మెహరల్లీ “క్విట్ ఇండియా” అనే పుస్తకాన్ని ప్రచురించారు. ఇది వారాల వ్యవధిలో అమ్ముడైంది. ఆగస్టు 7 న అఖిల భారత కాంగ్రెస్ కమిటీ సమావేశం ప్రారంభమయ్యే ముందు ముద్రించిన వెయ్యికి పైగా 'క్విట్ ఇండియా' బ్యాడ్జ్‌ల” ద్వారా ఆయన నినాదo మరింత  ప్రాచుర్యం పొందినది. "

సైమన్ గో బ్యాక్’

ఆకర్షణీయమైన నినాదాలను రూపొందించడంలో మెహెరల్లీ యొక్క ప్రతిభ క్విట్ ఇండియా ఉద్యమానికి ముందే నిరూపించబడింది. 1928 లో సామ్రాజ్య ప్రభుత్వం నియమించిన ఆల్-బ్రిటిష్ సైమన్ కమిషన్‌కు నిరసనగా అతను “సైమన్ గో బ్యాక్” అనే నినాదం తో ముందుకు వచ్చాడు.

 

"ఫిబ్రవరి 1928 లో, సైమన్ కమిషన్ బొంబాయి వచ్చినప్పుడు, మెహరల్లీ అతని సహచరులు " సైమన్ గో బ్యాక్ "నినాదంతో కమిషన్ను పలకరించారు."

 

స్వాతంత్ర్య ఉద్యమంలో మెహరల్లీ పాత్ర కేవలం నినాదాలకు మాత్రమే పరిమితం కాలేదు. మధు దండావతే తన పుస్తకం “యూసుఫ్ మెహరల్లీ: క్వెస్ట్ ఫర్ న్యూ హారిజన్స్”లో , రాంమనోహర్ లోహియా, అరుణ అసఫ్ అలీ మరియు అచ్యుత్ పట్వర్ధన్లతో సహా తన సోషలిస్టు సహచరులను సమీకరించటానికి మెహరల్లీ కారణమని మరియు వారు కాంగ్రెస్ నాయకుల అరెస్ట్ తరువాత  క్విట్ ఇండియా ఉద్యమాన్ని ముందుకు తీసుకెళ్లారని పేర్కొన్నాడు. వాస్తవానికి మెహర్ అలీ ఆగస్టు 9, 1942 న గాంధీ పాటు అరెస్టు చేసిన సీనియర్ నాయకులలో ఒకరు.

 

అతను 1946 లో జైలు నుండి విడుదలయ్యాడు మరియు ఇండిపెండెంట్ ఇండియాలో ఎమ్మెల్యేగా మరియు కాంగ్రెస్ సోషలిస్ట్ పార్టీ వ్యవస్థాపకుడిగా ఎదిగాడు. అతను జూలై3,  1950 లో ముంబైలో మరణించాడు.

 

యూసుఫ్ మెహరల్లీ ఒక భయంలేని స్వాతంత్ర్య సమరయోధుడు, డైనమిక్ యువ నాయకుడు మరియు అంకితభావంతో ఉన్న సోషలిస్ట్, సున్నితమనస్కుడు, కవి, తత్వవేత్త మరియు అదృష్టవంతుడు. జాతి మరియు జాతీయతలతో బాటు  సార్వత్రిక సోదర భావం పై మెహరల్లీ కు నమ్మకం కలదు.. అతను అరుదైన జాతి నాయకులలో ఒకడు. అతనికి వ్యక్తిగత సంతృప్తి అంటే తోటి దేశవాసుల శ్రేయస్సు.

 

అతడు అనేక పుస్తకాలను రచించినాడు.

1.   What to Read: A Study Syllabus (1937)

2.  Leaders of India (1942)

3.  A Trip to Pakistan (1944)

4.  The Modern World: A Political Study Syllabus, Part 1 (1945)

5.  The Price of Liberty (1948)

6.  Underground Movement(1942)

మరియు ఒక జర్నల్ ను స్థాపించాడు. 

జూలై 3, 1950 న, గడియారం మధ్యాహ్నం తాకినప్పుడు బొంబాయిలో ఉన్న బస్సు మరియు ట్రామ్ సేవలు కొన్ని నిమిషాలు ఆగిపోయాయి. నగరం దిగ్భ్రాంతికి గురైంది. ఎప్పుడూ ఆగని నగరం ఆగి పోయింది.. అనేక విద్యాసంస్థలు, కర్మాగారాలు మరియు మిల్లులు మూసివేయబడ్డాయి. బొంబాయి స్టాక్ ఎక్స్ఛేంజ్ అధికారికంగా ప్రారంభమైనప్పటికీ, వర్తకం జరగలేదు. ఇది సమిష్టి సంతాపం

ఒక రోజు ముందు, యూసుఫ్ మెహరల్లీ, ప్రజల నిస్వార్థ నాయకుడు కన్నుమూశారు. స్వాతంత్య్ర సంగ్రామమైన 'సైమన్ గో బ్యాక్' మరియు 'క్విట్ ఇండియా'తో సంబంధం ఉన్న రెండు అత్యంత ప్రజాదరణ పొందిన నినాదాలను రూపొందించిన వ్యక్తి  మరణించారు. తన నినాదాల మాదిరిగానే అతని మరణంలో కూడా అదే అభిరుచిని రేకెత్తించారు. 1942 క్విట్ ఇండియా ఆందోళనలో  జైలులో ఉన్నప్పుడు ఆరోగ్యం దెబ్బతిన్నది. ఆయన మరణించిన కొద్ది రోజులకే ఆయన మద్రాసులో ఒక సమావేశానికి అధ్యక్షత వహించాల్సి ఉంది. అతను చనిపోయినప్పుడు మెహరల్లీ వయసు 47 మాత్రమే.

జూలై 3 సాయంత్రం 4 గంటలకు, తిరంగాలో కప్పబడిన అతని శవపేటిక కాంగ్రెస్ హౌస్ నుండి డోంగ్రీ కబ్రాస్తాన్ వరకు చివరి ప్రయాణాన్ని ప్రారంభించింది. నాలుగు-మైళ్ల ప్రయాణం ప్రేమ, జనాదరణ, గౌరవం మరియు భక్తి తో కూడిన ఒక అపురూప దృశ్యం,

కేరళలోని దూరప్రాంతంలో ఉన్న బీడీ కార్మికులు బ్లాక్ బ్యాడ్జ్‌లు వేసి తమ ప్రియమైన నాయకుడి కోసం హర్తాల్‌ను పాటించారు..

కాంగ్రెస్‌లో చురుకుగా ఉన్న జయప్రకాష్ నారాయణ్, అచ్యుత్ పట్వర్ధన్, మినూ మసానిలతో పాటు కాంగ్రెస్ సోషలిస్ట్ పార్టీని స్థాపించి బలోపేతం చేసిన ముఖ్య వ్యక్తులలో మెహరల్లీ కూడా ఉన్నారు. ఇది బ్రిటీష్ పాలనపై బలవంతపు వ్యతిరేకతను చూపడం మరియు అదే సమయంలో కార్మికవర్గం యొక్క అవసరాలు మరియు ఆందోళనలను పరిష్కరించడానికి పనిచేస్తుంది.

వాణిజ్య సంస్థలలో శ్రమించే  హాకర్లు, చిన్న- వ్యాపారులు మరియు క్లరికల్ సిబ్బంది పాలిటి అతను దేవుడు.. కార్మికవర్గ హక్కుల కోసం పోరాడిన గుమాస్థ మండలాన్ని ఆయన స్థాపించారు.

భారతదేశం యొక్క వైవిధ్యం మరియు వారసత్వం, సంస్కృతిపై మెహరల్లీ మంచి అభిరుచిని కలిగి ఉన్నారు. అతను బెంగళూరులో అక్టోబర్ 1949 లో, 1857 నుండి భారతదేశ స్వాతంత్ర్య పోరాటాన్ని గుర్తించే చిత్రాలు మరియు చిత్రాల ప్రదర్శనను నిర్వహించాడు. ఇది 200 కంటే ఎక్కువ చిత్రాలను కలిగి ఉంది మరియు ప్రదర్సన బాగా విజయవంతం అయ్యింది.

మెహరల్లీ యొక్క నినాదం ‘ప్రమాదకరంగా జీవించండి’, ఇది అతను తన స్నేహితులు మరియు సహోద్యోగులతో పంచుకొనేవాడు.. 1940 డిసెంబర్ 17 ఉదయం బ్రిటిషర్లు అతన్ని అరెస్టు చేసినప్పుడు, పత్తి మార్కెట్లు, బులియన్ ఎక్స్ఛేంజ్, స్టాక్ మార్కెట్ ‘ఏ వ్యాపార లావాదేవీలు చేయలేదు’. వారు వ్యాపారం కోసం తెరిచి ఉన్నారు, కానీ ఏమీ చేయకూడదని ఎంచుకున్నారు!

మెహెరల్లీ కోసం ‘ప్రమాదకరంగా జీవించండి’ అనగా  తోటి పౌరుల సురక్షితమైన, సంపన్నమైన మరియు ఆరోగ్యకరమైన జీవితాన్ని నిర్ధారించడానికి పనిచేయడం మరియు తన జీవితాన్ని ప్రమాదంలో పడేలా చేయడం.