స్వామి సహజానంద సరస్వతి(1889-1950) Swami Sahajanand Saraswati(1889-1950)

 

స్వామి సహజానంద సరస్వతి (1889-1950) ఒక సన్యాసి, మేధావి, ప్రఖ్యాత జాతీయవాది, కిసాన్ ఆందోళన్ నాయకుడు. సామాజిక సంస్కర్త, చరిత్రకారుడు, తత్వవేత్త, రచయిత,  విప్లవకారుడు, రైతు హక్కుల కార్యకర్త మరియు రాజకీయవేత్త. స్వామి సహజానంద సరస్వతి భారతీయ ప్రజల రాజకీయ మరియు ఆర్థిక స్వాతంత్ర్యం కోసం తన జీవితాన్ని అంకితం చేశాడు. 

ఉత్తరప్రదేశ్‌లోని ఘాజీపూర్ జిల్లాలో1889లో  జన్మించిన సహజానంద సరస్వతి విద్యార్థిగా తెలివైనవాడు. సహజానంద సరస్వతి చిన్నతనం లోనే తన ఇంటిని మరియు కుటుంబాన్ని త్యజించి, సన్యాస మార్గాన్ని అవలంబిస్తూ, వారణాసికి వెళ్లాడు. అక్కడ సహజానంద సరస్వతి తొమ్మిది సంవత్సరాలు సంస్కృతం మరియు హిందూ తత్వశాస్త్రo  అధ్యయనo చేసాడు 

మహాత్మాగాంధీ రాకతో భారత దేశoలో  స్వాతంత్య్ర పోరాటం మరింత బలమైన రూపం దాల్చింది. గాంధీజీ ఉద్వేగభరితమైన ప్రసంగాలు, జాతీయ ఉద్యమం లోని సహాయ నిరాకరణ మరియు శాసనోల్లంఘన ఉద్యమాలు  దేశప్రజలకు స్ఫూర్తినిచ్చాయి మరియు స్వామి సహజానంద సరస్వతి మహాత్ముని పిలుపుతో తీవ్రంగా ప్రభావితమయ్యారు.

స్వామి సహజానంద సరస్వతి. బీహార్‌లోని షహాబాద్ జిల్లా మరియు ఉత్తరప్రదేశ్‌లోని ఘాజీపూర్‌ జిల్లా లో సహాయ నిరాకరణ ఉద్యమాన్ని నిర్వహించడంలో ప్రముఖ పాత్ర పోషించాడు. బహిరంగ సభలలో ప్రసంగించడం ద్వారా, జాతీయ ఉద్యమంలో చురుగ్గా పాల్గొనేలా ప్రజలను ప్రేరేపించడం ద్వారా మరియు తిలక్ స్వరాజ్ నిధిని సేకరించడం ద్వారా, స్వామి సహజానంద సరస్వతి జాతీయ ఉద్యమాన్ని వ్యాప్తి చేయడంలో గణనీయమైన కృషి చేసాడు. స్వామి సహజానంద సరస్వతి జాతీయ ఉద్యమం లో పాల్గొన్నందుకు అరెస్టు చేయబడ్డాడు మరియు ఒక సంవత్సరం పాటు కఠిన కారాగార శిక్ష అనుభవించాడు.

 1924 నుండి 1928 వరకు స్వామి సహజానంద సరస్వతి కార్యక్రమాలు ఖాదీ మరియు మద్య నిషేధం యొక్క ప్రచారంపై కేంద్రీకృతమై ఉన్నాయి. షహాబాద్ జిల్లాలోని సిమ్రి గ్రామం మరియు పాట్నా జిల్లాలోని బిహాటా స్వామి సహజానంద సరస్వతి కార్యకలాపాలకు రెండు ముఖ్యమైన కేంద్రాలుగా మారాయి. స్వామి సహజానంద సరస్వతి సిమ్రిలో ఖాదీ నేత కేంద్రాన్ని మరియు బిహాటాలో రాజకీయ మరియు సంస్కృత బోధన కోసం ఒక ఆశ్రమాన్ని స్థాపించాడు. కాంగ్రెస్ కోసం ఆయన చేసిన కృషికి గుర్తింపుగా, స్వామి సహజానంద సరస్వతి మొదట UPCC సభ్యునిగా మరియు తరువాత BPCC మరియు AICC సభ్యునిగా ఎన్నికయ్యాడు.

1929లో బీహార్ ప్రావిన్షియల్ కిసాన్ సభ (BPKS)ని స్థాపించిన సరస్వతి నాయకత్వంలో బీహార్‌లో ప్రావిన్షియల్ కిసాన్ సభ ఉద్యమం ప్రారంభమైంది, వారి ఆక్రమిత హక్కులపై జమీందారీ దాడులకు వ్యతిరేకంగా రైతుల మనోవేదనలను సమీకరించడానికి మరియు తద్వారా భారతదేశంలో రైతుల ఉద్యమాలకు దారితీసింది

ఏప్రిల్ 1936లో జరిగిన ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్, లక్నో సెషన్‌లో ఆల్ ఇండియా కిసాన్ సభ ఏర్పాటుతో క్రమంగా భారతదేశంలో నలుమూలలా రైతుల ఉద్యమాలు విస్తరించాయి.క్రమక్రమంగా రైతాంగ ఉద్యమం తీవ్రరూపం దాల్చి మిగిలిన భారతదేశమంతటా వ్యాపించింది. రైతు అనుకూల ఈ సమూల పరిణామాలన్నీ ఏప్రిల్ 1936లో భారత జాతీయ కాంగ్రెస్ లక్నో సమావేశంలో అఖిల భారత కిసాన్ సభ (AIKS) ఏర్పాటుకు దారితీసింది, సరస్వతి దాని మొదటి అధ్యక్షురాలిగా ఎన్నికయ్యారు మరియు ఇందులో ప్రముఖ నాయకులు పాల్గొన్నారు. N. G. రంగా మరియు E. M. S. నంబూద్రిపాద్.

1936 ఆగస్టులో విడుదలైన కిసాన్ మ్యానిఫెస్టో జమీందారీ వ్యవస్థను రద్దు చేయాలని, గ్రామీణ రుణాలను రద్దు చేయాలని డిమాండ్ చేసింది. అక్టోబర్ 1937లో, AIKS ఎర్ర జెండాను తన బ్యానర్‌గా స్వీకరించింది.త్వరలో, దాని నాయకులు కాంగ్రెస్‌తో మరింత దూరమయ్యారు మరియు బీహార్ మరియు యునైటెడ్ ప్రావిన్స్‌లలోని కాంగ్రెస్ ప్రభుత్వాలతో పదే పదే ఘర్షణకు దిగారు

1936లో బీహార్ శాసనసభకు జరిగిన ఎన్నికలలో కాంగ్రెస్ విజయానికి మరియు  భూస్వాముల ఓటమికి స్వామి సహజానంద సరస్వతి ప్రారంభించిన కిసాన్ ఉద్యమం ఒక శక్తివంతమైన రాజకీయ శక్తిగా మారింది. 1936 ఎన్నికల ఫలితంగా బీహార్‌లో ఏర్పాటైన మొదటి కాంగ్రెస్ మంత్రివర్గం రైతులకు చాలా అవసరమైన ఉపశమనాన్ని అందించి అనేక కౌలు సంస్కరణలను చేపట్టినది..

స్వామి సహజానంద సరస్వతి 1937-1938లో బీహార్‌లో బకాష్ట్ ఉద్యమాన్ని నిర్వహించాడు. 'బకాష్ట్' అంటే స్వయంగా వ్యవసాయం చేయడం. ఈ ఉద్యమంలో  బీహార్ అద్దె చట్టం, బకాష్ట్ భూ ​​పన్నును ఆమోదించడానికి దారితీసింది. స్వామి సహజానంద సరస్వతి బిహతాలోని దాల్మియా షుగర్ మిల్‌లో విజయవంతమైన పోరాటానికి నాయకత్వం వహించాడు. ఇక్కడ రైతు-కార్మికుల ఐక్యత అత్యంత ముఖ్యమైన విషయం.

స్వామి సహజానంద సరస్వతి ఒక శక్తివంతమైన ఉద్యమకారుడు మరియు ప్రచారకర్త, మరియు అతని ప్రసంగాలు లక్షలాది మంది రైతుల హక్కుల రక్షణకు కృషి చేసాయి. స్వామి సహజానంద సరస్వతిని ఆయన కిసాన్ సభ అనుచరులు 'కిసాన్ ప్రాణ్' (రైతుల జీవితం) అని సంబోధించేవారు.

ఫార్వర్డ్ బ్లాక్ నాయకుడు సుభాష్ చంద్రబోస్, స్వామి సహజానంద సరస్వతి గురుంచి మాట్లాడుతూ: “స్వామి సహజానంద సరస్వతి, మన దేశంలో యువతను ప్రొత్సాహింప జేయువారిలో ప్రముఖులు. భారతదేశంలోని రైతు ఉద్యమానికి తిరుగులేని నాయకుడు, అతను నేడు బహుజనుల ఆరాధ్యదైవం మరియు కోట్లాది మందికి  వీరుడు. రామ్‌గఢ్‌లో జరిగిన అఖిల భారత రాజీ వ్యతిరేక సదస్సు Anti-Compromise Conference రిసెప్షన్ కమిటీ చైర్మన్‌గా స్వామి సహజానంద సరస్వతి పని చేయడం నిజంగా అరుదైన అదృష్టం. స్వామి సహజానంద సరస్వతి వామపక్ష ఉద్యమానికి అగ్రగామి నాయకుడు మరియు ఆయన ఫార్వర్డ్ బ్లాక్‌కు స్నేహితుడిగా, తత్వవేత్తగా మరియు మార్గదర్శిగా ఉండటం ఒక విశేషం మరియు గౌరవం. స్వామీజీ నాయకత్వాన్ని అనుసరించి, రైతు ఉద్యమానికి చెందిన ఫ్రంట్-ర్యాంక్ నాయకులు పెద్ద సంఖ్యలో ఫార్వర్డ్ బ్లాక్‌తో సన్నిహితంగా ఉన్నారు 

స్వామి సహజానంద సరస్వతి అరెస్టుకు నిరసనగా 19 ఏప్రిల్ 1940న బీహార్ అంతటా సహజానంద దినోత్సవాన్ని జరుపుకున్నారు. క్విట్ ఇండియా ఉద్యమంలో స్వామి సహజానంద సరస్వతి అరెస్ట్ గురించి విన్నప్పుడు, సుభాష్ చంద్రబోస్ మరియు ఆల్ ఇండియా ఫార్వర్డ్ బ్లాక్  అందుకు  నిరసనగా ఏప్రిల్ 28న అఖిల భారత స్వామి సహజానంద సరస్వతి దినంగా పాటించాలని నిర్ణయించారు

 

1949లో, స్వామి సహజానంద సరస్వతి మరణానికి ఒక సంవత్సరం ముందు, భారత దేశం స్వామి సహజానంద సరస్వతిని గౌరవించింది, స్వామి సహజానంద సరస్వతి వజ్రోత్సవాన్ని పురస్కరించుకుని, స్వామి సహజానంద సరస్వతి కు రూ. 60,000/- నగదు కానుకగా ఇవ్వబడినది.

స్వామి సహజానంద సరస్వతి రచయిత మరియు పాట్నా నుండి హిందీ వారపత్రిక “హుంకార్‌”ను నడిపాడు.

రైతు సమస్యలు మరియు పోరాటాలపై స్వామి సహజానంద సరస్వతి చేసిన ప్రముఖ రచనలు:

'ది అదర్ సైడ్ ఆఫ్ ది షీల్డ్', 'రెంట్ రిడక్షన్ ఇన్ బీహార్: హౌ ఇట్ వర్క్స్', 'గయా కే కిసానో కి కరుణ్ కహానీ' (గయాలోని కిసాన్‌ల దయనీయ కథలు), 'హౌ ది కిసాన్స్ ఫైట్  ' మరియు 'కిసాన్ సభ కే సంస్మరణ' (కిసాన్ సభ జ్ఞాపకాలు).

స్వామి సహజానంద సరస్వతి,  61ఏళ్ళ వయస్సు లో  1950 జూన్ 26న  పాట్నా, బీహార్, లో మరణించాడు.

ప్రభుత్వ గుర్తింపు:

·         భారత ప్రభుత్వం అప్పటి కేంద్ర మంత్రి రామ్ విలాస్ పాశ్వాన్ ద్వారా స్వామి సహజానంద సరస్వతి స్మారక పోస్టల్ స్టాంప్ విడుదల చేసింది.

·         ఇండియన్ కౌన్సిల్ ఆఫ్ అగ్రికల్చరల్ రీసెర్చ్ స్వామి సహజానంద సరస్వతి ఎక్స్‌టెన్షన్ సైoట్రిస్ట్/వర్కర్ అవార్డు ఇస్తుంది.

·          2001 లో  స్వామి సహజానంద సరస్వతి  112 జయంతి సందర్భంగా రెండు రోజుల కిసాన్ మహాపంచాయత్ నిర్వహించబడింది.

·         బీహార్ గవర్నర్ RS గవాయి స్వామి సహజానంద సరస్వతి 57వ వర్ధంతి సందర్భంగా ఒక పుస్తకం విడుదల చేసారు.

·         స్వామి సహజానంద సరస్వతి జ్ఞాపకార్థం స్వామి సహజానంద సరస్వతి పోస్ట్ గ్రాడ్యుయేట్ కళాశాల  ఘాజీపూర్(UP) లో స్థాపించబడినది.