మూర్స్Moors

 

.

 

మూర్ అనే పదం పురాతన మౌరీ అనే పదం నుండి ఉద్భవించింది. మధ్య యుగాలలో క్రైస్తవ యూరోపియన్లు మాగ్రెబ్- ఐబీరియన్ ద్వీపకల్పం, సిసిలీ మరియు మాల్టాలోని ముస్లిం నివాసులను మూర్స్ అని పిలిచేవారు. మధ్య యుగo మరియు  ఆధునిక కాలం ప్రారంభంలో యూరోపియన్లు, అరబ్బులు మరియు ఉత్తర ఆఫ్రికా బెర్బర్‌లు, మరియు ముస్లిం యూరోపియన్‌లను మూర్స్ అని పిలిచేవారు.

 

మూర్స్ అనే  పదం యూరోప్‌లో ముఖ్యంగా అరబ్ లేదా బెర్బర్ సంతతికి చెంది స్పెయిన్ లేదా ఉత్తర ఆఫ్రికాలో నివసిస్తున్న ముస్లింలను సూచించడానికి ఉపయోగించబడింది.

వలసరాజ్యాల కాలంలో, పోర్చుగీస్ వారు దక్షిణ ఆసియా మరియు శ్రీలంకలో "సిలోన్ మూర్స్" మరియు "ఇండియన్ మూర్స్" పేర్లను ప్రవేశపెట్టారు మరియు బెంగాలీ ముస్లింలను మూర్స్ అని కూడా పిలుస్తారు.ఫిలిప్పీన్స్‌లో, స్పానిష్ రాకకు పూర్వం ఉన్న దీర్ఘకాల ముస్లిం సమాజం, "మోరో పీపుల్"గా స్వీయ-గుర్తింపు పొందింది, ఇది స్పానిష్ వలసవాదులు ప్రవేశపెట్టిన ప్రత్యేక పదం

 

711లో, ఉత్తర ఆఫ్రికా కు చెందిన మూర్స్ దళాలు హిస్పానియాపై  ఉమయ్యద్ ఆక్రమణకు తోడ్పడాయి. ఐబీరియన్ ద్వీపకల్పం తర్వాత క్లాసికల్ అరబిక్‌లో అల్-అండలస్ అని పిలువబడింది. అల్-అండలస్ లో సెప్టిమానియా మరియు ఆధునిక స్పెయిన్ మరియు పోర్చుగల్‌లు ఉన్నాయి.

 

827లో, మూర్స్ సిసిలీలోని మజారాను ఆక్రమించి, దానిని ఓడరేవుగా అభివృద్ధి చేశారు. మూర్స్ మిగిలిన ద్వీపాన్ని ఏకీకృతం చేశారు. మతం మరియు సంస్కృతిలో తేడాలు ముస్లిములు ఆక్రమించిన  ప్రాంతాలపై తిరిగి నియంత్రణను పొందేందుకు ప్రయత్నించిన యూరప్‌లోని క్రైస్తవ రాజ్యాలతో శతాబ్దాల సుదీర్ఘ సంఘర్షణకు దారితీశాయి; ఈ సంఘర్షణను రికాంక్వెస్ట Reconquista అని పిలుస్తారు.

 

1224లో, ముస్లింలు సిసిలీ నుండి లూసెరా సెటిల్మెంట్ కు బహిష్కరించబడ్డారు, దీనిని 1300లో యూరోపియన్ క్రైస్తవులు నాశనం చేశారు.

1492లో గ్రెనడా పతనం స్పెయిన్‌లో ముస్లిం పాలనకు ముగింపు పలికింది, అయినప్పటికీ 1609లో స్పెయిన్ నుండి ముస్లిములను పూర్తిగా బహిష్కరించే వరకు స్పెయిన్ లో  ముస్లిం మైనారిటీ కొనసాగింది.

 

మూర్స్ –విశిష్టత- ప్రముఖ లక్షణాలు :

1. మూర్స్ ఐరోపాకు అనేక కొత్త పండ్లు మరియు కూరగాయలను పరిచయం చేసారు:

మూర్స్, స్పెయిన్ మరియు ఐరోపాలో ఇంతకు ముందు తెలియని అనేక రకాల పండ్లు మరియు కూరగాయలు-పీచెస్, నిమ్మకాయలు, నారింజ, కుంకుమపువ్వు, పత్తి, బియ్యం, పట్టు, చెరకు, ఆప్రికాట్లు, అత్తి పండ్లు, ఖర్జూరాలు, దానిమ్మపండ్లు మరియు అనేక ఇతర రకాలు  ప్రవేశపెట్టారు. నేడు సర్వసాధారణమైనప్పటికీ, మధ్య యుగాలలో పండ్లు మరియు కూరగాయలు స్పానిష్‌కు దాదాపు పరాయివి. నేడు, శతాబ్దాల తరువాత, అవి స్పానిష్ ఉత్పత్తి మరియు ఆహారంలో ప్రధానమైనవి.

 

2. నిర్మాణం లో మూర్స్ మధ్యయుగ ఐరోపా కంటే అనేక దశలు ముందు ఉన్నారు :

ఐబీరియన్ ద్వీపకల్పాన్ని మూర్స్ స్వాధీనం చేసుకున్న సమయంలో, అరబ్బుల అధునాతన నాగరికత, వాస్తుశిల్పం, సైన్స్, గణితశాస్త్రం మరియు అన్వేషణకు ప్రసిద్ధి చెందింది. మూర్స్ స్పెయిన్‌కు ఆక్రమించిన తరువాత తర్వాత, మూర్స్ యూరోపియన్ భవన శిల్పులను ఆశ్చర్యపరిచే నిర్మాణ పద్ధతులను ప్రవేశపెట్టారు. మూరిష్ ఆర్కిటెక్చర్ యొక్క అత్యంత ఆకర్షణీయమైన ఉదాహరణలలో ఒకటి స్పెయిన్‌లోని గ్రెనడాలో ఉన్న అల్హంబ్రా ప్యాలెస్ కాంప్లెక్స్ మరియు కోట. 1238లో ప్రారంభమైన అల్హంబ్రా ప్యాలెస్ కాంప్లెక్స్ మరియు కోట నిర్మాణం ఇస్లామిక్ ప్రపంచంలో అత్యుత్తమంగా సంరక్షించబడిన ప్యాలెస్‌లలో ఒకటి.

 

3. మూర్స్‌ ద్వారా చెస్ యూరోప్ అంతటా వ్యాపించింది:

చదరంగం 1,500 సంవత్సరాలకు పైగా పురాతనమైనప్పటికీ, దీనిని యూరప్‌లో ప్రస్తుత రూపంలో మూర్స్ మొదట పరిచయం చేశారు. చదరంగం భారతదేశం నుండి అరబిక్ ప్రపంచానికి వ్యాపించింది మరియు మూర్స్ ద్వారా స్పెయిన్‌కు పరిచయం చేయబడింది. ఇది త్వరగా జనాదరణ పొంది ఐరోపా న్యాయస్థానాలు మరియు సమాజం అంతటా వ్యాపించింది. మధ్యయుగ స్పెయిన్‌లో, చదరంగం ప్రసిద్ధ గేమ్. స్పెయిన్‌లో చదరంగం గురించి మొదటి వ్రాతపూర్వక ప్రస్తావన 1010 AD నాటి కాటలోనియన్ టేస్టిమెంట్ లో ఉన్నది.

 

4. మూర్స్ పరిశుభ్రత కు మారు పేరు:

మూర్స్ పరిశుభ్రత పట్ల వారికున్న ప్రేమకు ప్రసిద్ధి చెందారు. మూర్స్ ప్రసిద్ధ సామెత " రొట్టె లేకుండా సబ్బు తో వెళ్లడం మంచిది". మూర్స్ వారి సంప్రదాయాలు మరియు మతం కారణంగా, మూర్స్ అందంగా కనిపించడానికి ఇష్టపడతారు మరియు తరచుగా స్నానాలను చేసేవారు.కార్డోబాలోని మూరిష్ పట్టణంలో సుమారు 900 బహిరంగ స్నానగదులు ఉన్నాయి. మూర్స్ ఐరోపాకు కొన్ని రకాల సబ్బును తీసుకువచ్చారు మరియు  యూరప్ లో పరిశుభ్రత యొక్క కొత్త శకాన్ని పరిచయం చేసారు..

 

5. మూర్స్‌కు విద్య చాలా ముఖ్యమైనది:

మూర్స్‌కు విద్య చాలా ముఖ్యమైనది. మూర్స్ సార్వత్రిక విద్యను ప్రోత్సహించారు.  ఇది మధ్యయుగ ఐరోపాకు పూర్తి విరుద్ధంగా ఉంది. యూరప్ జనాభాలో 90% నిరక్షరాస్యులుగా మిగిలిపోయారు మరియు విద్య సంపన్నులైన ప్రభువులు మరియు మతాధికారులకు మాత్రమే పరిమితమైనది. నిజానికి, చదవడం లేదా వ్రాయడం రాని యూరోపియన్ రాజులు కూడా ఉన్నారు. మూర్స్ స్పెయిన్‌లో కార్డోబా, మాలాగా, గ్రెనడా, సెవిల్లె, టోలెడో మరియు అల్మేరియా వంటి నగరాల్లో 17 గొప్ప విశ్వవిద్యాలయాలను స్థాపించారు.

 

6. అనేక మూరిష్ పదాలు ఆధునిక స్పానిష్ మరియు ఆంగ్లంలోకి ప్రవేశించాయి:

మూర్స్, ఐరోపాలో అనేక కొత్త భావనలు మరియు పదాలను ప్రవేశపెట్టారు. ఆల్జీబ్రా, చెక్‌మేట్ మరియు ఇన్‌ఫ్లుఎంజాతో సహా స్పానిష్‌లో అరబిక్ మూలానికి చెందిన 4,000 పదాల వరకు ఉన్నాయి. ఇతర ఉదాహరణలు: సైఫర్, ఆల్కహాల్, కెమిస్ట్రీ, టైఫూన్, ఆరెంజ్, ఆల్కలీన్, కేబుల్ మరియు నాడిర్ మొదలగునవి..

 

7. మూర్స్ చాలా కష్టపడేవారు:

ఐబీరియాకు వచ్చిన తర్వాత, మూర్స్,  పాత రోమన్ నీటిపారుదల వ్యవస్థను మెరుగుపరచారు మరియు పునరుద్ధరించారు. ఫలితంగా వ్యవసాయ ఉత్పాదకత పెరుగుదలకు దారితీసింది మరియు ఆర్థిక వ్యవస్థ ఊపందుకుంది. నిమ్మ, నారింజ, అంజూర, ఖర్జూరం, నేరేడు వంటి తమ వెంట తెచ్చుకున్న కొత్త పంటలను కూడా సాగు చేయగలిగారు. త్వరలో, స్పెయిన్, ఐరోపాలో పంటల అతిపెద్ద ఉత్పత్తిదారుల్లో ఒకటిగా మారింది, మూర్స్ యొక్క వినూత్న నీటిపారుదల పద్ధతులకు ధన్యవాదాలు.

 

8. మూర్స్ స్పానిష్ వంటకాలకు పేరు తెచ్చారు:

సుగంధ ద్రవ్యాలు యూరోపియన్లకు అరుదైన వస్తువు మరియు వారి ఆహారం చప్పగా పరిగణించబడుతుంది. వందలకొద్దీ ప్రత్యేకమైన మసాలా దినుసులు, కొత్త వంటకాలు మరియు ఆహారాన్ని తయారుచేసే వినూత్న పద్ధతులను మూర్స్ ప్రవేశపెట్టారు. ఈ పాక విప్లవం అనేక అద్భుతమైన వంటకాలకు దారితీసింది. మూరిష్ మసాలా మార్కెట్లు వాటి వైవిధ్యానికి ప్రసిద్ధి చెందాయి.

 

ప్రముఖ మూర్స్:

 

·        అవెర్రోస్- మూరిష్ పాలీమాత్, అవెరోయిజం స్కూల్ ఆఫ్ ఫిలాసఫీ స్థాపకుడు మరియు పశ్చిమ ఐరోపాలో లౌకిక ఆలోచనల పెరుగుదలలో ప్రభావo చూపాడు.

·        లియో ఆఫ్రికానస్- స్పానిష్ గ్రెనడాలో జన్మించారు.

·        తారిక్ ఇబ్న్ జియాద్-విసిగోత్‌లను ఓడించి 711లో హిస్పానియాను జయించిన మూరిష్ జనరల్.

·        అబ్ద్ అర్-రెహ్మాన్I -756లో ఉమయ్యద్ ఎమిరేట్ ఆఫ్ కార్డోబా స్థాపకుడు; దాని తరువాత వచ్చిన ఉమయ్యద్ కాలిఫేట్ రాజవంశం మూడు శతాబ్దాల పాటు కార్డోబాతో పాటు, ఇస్లామిక్ ఐబీరియాను పాలించింది.

·        ఇబ్న్ అల్-ఖుతియా-అండలూసియన్ చరిత్రకారుడు మరియు వ్యాకరణవేత్త.

• యాహ్యా అల్-లైతి-అల్-అండలస్‌లో మాలికీ న్యాయశాస్త్ర పాఠశాలను ప్రవేశపెట్టిన అండలూసియన్ పండితుడు.

• అబ్బాస్ ఇబ్న్ ఫిర్నాస్-810–887, బెర్బెర్ ఆవిష్కర్త, కవి మరియు కార్డోబా ఎమిరేట్‌లో శాస్త్రవేత్త.

• మస్లామా అల్-మజ్రితి-1007లో మరణించారు, అండలూసియన్ రచయిత ఎన్‌సైక్లోపీడియా ఆఫ్ ది బ్రదర్న్ ఆఫ్ ప్యూరిటీ అండ్ ది పికాట్రిక్స్ రచయిత.

• అల్-జహ్రావి (అబుల్కాసిస్), అండలూసియన్ వైద్యుడు మరియు శస్త్రవైద్యుడు, 1000లో ప్రచురించబడిన అల్-జహ్రావి “అల్-తస్రిఫ్” రచన శతాబ్దాలపాటు ప్రభావవంతంగా ఉంది.

• అల్-అండలూసి-1029–1070, అండలూసియన్ ఖాదీQadi, చరిత్రకారుడు, తత్వవేత్త, గణిత శాస్త్రజ్ఞుడు మరియు ఖగోళ శాస్త్రవేత్త అన్నారు.

• అబూ ఇషాక్ ఇబ్రహీమ్ అల్-జర్కాలీ (అర్జాచెల్)-1029–1087, అండలూసియన్ ఖగోళ శాస్త్రవేత్త మరియు ఇంజనీర్ భూమధ్యరేఖ మరియు సార్వత్రిక (అక్షాంశ-స్వతంత్ర) ఆస్ట్రోలేబ్‌ను అభివృద్ధి చేసి, తరువాత టోలెడో పట్టికలకు ఆధారంగా ఉపయోగించబడిన జిజ్‌ను సంకలనం చేశారు.

• ఆర్టీఫియస్Artephius-అనేక రసవాద గ్రంథాలను రచించిన  రచయిత.

• ఇబ్న్ బజ్జా (అవెంపేస్)-1138లో మరణించాడు, అండలూసియన్ భౌతిక శాస్త్రవేత్త మరియు పాలీమాత్. ఇబ్న్ బజ్జా చలన సిద్ధాంతం, ప్రతిచర్య శక్తి భావనతో సహా, శాస్త్రీయ మెకానిక్స్ అభివృద్ధిని ప్రభావితం చేసింది.

• ఇబ్న్ జుహ్ర్ (అవెన్జోర్)-1091–1161, అండలూసియన్ వైద్యుడు మరియు పాలీమాత్ పరాన్నజీవుల ఉనికిని కనుగొన్నాడు మరియు ప్రయోగాత్మక శస్త్రచికిత్సకు మార్గదర్శకుడు.

• ముహమ్మద్ అల్-ఇద్రిసి- 1100–1166, మూరిష్ భౌగోళిక శాస్త్రజ్ఞుడు మరియు ఆధునిక పూర్వ కాలంలో అత్యంత ఖచ్చితమైన ప్రపంచ పటమైన టబులా రోజెరియానాను గీసిన పాలీమాత్.

• ఇబ్న్ తుఫైల్- 1105–1185, అరబిక్ రచయిత మరియు పాలీమాత్,  “హేయ్ ఇబ్న్ యక్ధాన్Hayy ibn Yaqdhan” అనే  ఒక తాత్విక నవల రాశారు.

• అవెర్రోస్ (ఇబ్న్ రష్ద్)-1126–1198, ది ఇన్‌కోహెరెన్స్ ఆఫ్ ది ఇన్‌కోహెరెన్స్ మరియు అనేక అరిస్టాటిలియన్ వ్యాఖ్యానాలను వ్రాసిన శాస్త్రీయ ఇస్లామిక్ తత్వవేత్త మరియు బహుభాషావేత్త, మరియు అవెరోయిజం పాఠశాలను స్థాపించారు.

• ఇబ్న్ అల్-బైతర్-1248లో మరణించారు, అండలూసియన్ వృక్షశాస్త్రజ్ఞుడు మరియు ఔషధ నిపుణుడు. ఇబ్న్ అల్-బైతర్ ఆధునిక పూర్వ కాలంలో అత్యంత విస్తృతమైన ఫార్మాకోపియా మరియు బొటానికల్ సంకలనాన్ని సంకలనం చేశాడు.

• ఇబ్న్ ఖల్దున్-1377లో ముఖద్దీమాలో సామాజిక శాస్త్రం, చరిత్ర కారుడు మరియు ఆర్థిక శాస్త్రం గురించి వ్రాసారు.

• అబూ అల్-హసన్ ఇబ్న్ అలీ అల్-ఖలాసాదీ,-1412–1486, బీజగణిత ప్రతీకవాదాన్ని ప్రాచుర్యంలోకి తెచ్చిన మూరిష్ గణిత శాస్త్రజ్ఞుడు.

• లియో ఆఫ్రికానస్-1494–1554, అండలూసియన్ భౌగోళిక శాస్త్రవేత్త, రచయిత మరియు దౌత్యవేత్త, లియో ఆఫ్రికానస్ స్పానిష్ సముద్రపు దొంగలచే బంధించబడి బానిసగా విక్రయించబడ్డాడు, కానీ తర్వాత బాప్టిజం పొంది విముక్తి పొందాడు.

• "స్టీఫెన్ ది మూర్"అని కూడా పిలువబడే ఎస్టేవానికో, ఇప్పుడు యునైటెడ్ స్టేట్స్ యొక్క నైరుతి ప్రాంతంలో స్పానిష్ అన్వేషకుడు.

• ఇబ్న్ బటుతా- ఇస్లామిక్ పండితుడు మరియు మూరిష్ అన్వేషకుడు, ఇబ్న్ బటుతా సాధారణంగా అన్ని కాలాలలోని గొప్ప ప్రయాణీకులలో ఒకరిగా పరిగణించబడ్డాడు.

• ఇబ్న్ హజ్మ్-ఒక మూరిష్ పాలీమాత్, ముస్లిం ప్రపంచంలోని ప్రముఖ ఆలోచనాపరులలో ఒకరిగా పరిగణించబడ్డాడు మరియు తులనాత్మక మత అధ్యయనాల పితామహుడిగా విస్తృతంగా గుర్తించబడ్డాడు.

• ఇబ్న్ ఇధారి-ఒక మూరిష్ చరిత్రకారుడు, (అల్-బయాన్ అల్-ముగ్రిబ్) మఘ్రెబ్ మరియు ఐబీరియా చరిత్రపై ఒక ముఖ్యమైన మధ్యయుగ గ్రంథాన్ని రచించాడు.

• ఇబ్న్ అరబి- అండలూసియన్ సూఫీ ఆధ్యాత్మికవేత్త మరియు తత్వవేత్త.

• అబూ బకర్ ఇబ్న్ అల్-అరబీ-అల్-అండలస్ కు చెందిన మాలికీ చట్టం యొక్క న్యాయమూర్తి మరియు పండితుడు.

లెగసి:

·        విలియం షేక్స్పియర్ నాటకం ఒథెల్లోలో టైటిల్ క్యారెక్టర్ మరియు వెర్డి యొక్క ఒపెరా ఒటెల్లోలోని టైటిల్ క్యారెక్టర్ మూర్.

·        మూరిష్ పాత్ర, ఆరోన్, షేక్స్‌పియర్ విషాదం టైటస్ ఆండ్రోనికస్‌లో కనిపిస్తుంది.

·        రెండోవ స్పానిష్ రిపబ్లిక్ స్పానిష్  అంతర్యుద్ధం పాట ¡Ay Carmela! ఫ్రాన్సిస్కో ఫ్రాంకోతో కలిసి పోరాడుతున్న మూర్స్ గురించి తెలుపుతుంది.

·        1991 చలన చిత్రం రాబిన్ హుడ్: ప్రిన్స్ ఆఫ్ థీవ్స్‌లో మోర్గాన్ ఫ్రీమాన్ ధరించిన పాత్ర అజీమ్, రాబిన్ హుడ్ జైలు నుండి కాపాడిన మూర్.

·        2009 డాక్యుమెంటరీ చిత్రం జర్నీ టు మక్కా 1325లో హజ్ కోసం తన స్వదేశమైన మొరాకో నుండి మక్కాకు మూరిష్ అన్వేషకుడు ఇబ్న్ బటుటా చేసిన ప్రయాణాలను వివరిస్తుంది.