ఫాతిమా షేక్ మరియు సావిత్రబాయి ఫూలే మహిళలు మరియు దళితులను విద్య మరియు గౌరవ మార్గంలో నడిపించారు Fatima Shaikh and Savitrabai Phule led women and Dalits on the path of education and dignity

 

వారి పాఠశాలలో సావిత్రిబాయి ఫూలే మరియు ఫాతిమా షేక్‌లను చూపుతున్న వార్తాపత్రిక క్లిప్పింగ్

సుమారు 250 సంవత్సరాల క్రితం, ఇద్దరు భారతీయ మహిళలు సావిత్రిబాయి ఫూలే మరియు ఫాతిమా షేక్ భారతదేశంలో మహిళా విద్యకు పునాది వేయడానికి చేతులు కలిపారు. విద్య మరియు సామాజిక సంస్కరణల రంగాలలో సావిత్రిబాయి ఫూలే మరియు ఫాతిమా షేక్ పనిచేశారు. సమాజంలోని శత్రుత్వం, వ్యతిరేకతలకు hostility and opposition వ్యతిరేకంగా స్త్రీలను, దళిత వర్గాలను విద్యా మార్గంలో నడిపించిన మార్గదర్శక స్త్రీ ఉపాధ్యాయులు ఫాతిమా షేక్ మరియు సావిత్రిబాయి ఫూలే ని   స్మరించుకోవడం సముచితం.

సావిత్రీబాయి ఫూలే 1831 జనవరి 3న మహారాష్ట్రలోని సతారా జిల్లాలోని నైగావ్‌లో జన్మించారు. సావిత్రీబాయి తన చదువును కొనసాగించి, ఇంట్లో తన భార్యకు చదవడం, రాయడం కూడా నేర్పించిన జ్యోతిబా ఫూలేకి 9 సంవత్సరాల వయస్సులో బాల్య పెళ్లికూతురు child bride అయింది 

 సావిత్రి త్వరలోనే మరాఠీ మరియు ఇంగ్లీషు చదవడం మరియు వ్రాయడం చేయగలిగింది మరియు పాఠశాల పరీక్షలలో ఉత్తీర్ణత సాధించింది. సావత్రీబాయి విద్య యొక్క ప్రాముఖ్యతను గ్రహించారు మరియు ఫూలే జంట వెనుకబడిన తరగతుల మహిళలకు చదవడానికి మరియు వ్రాయడానికి అవకాశం కల్పించాలని కోరుకున్నారు. అప్పట్లో దళితులు, వెనుకబడిన కులాలకు విద్యావిధానం లేదు.

జ్యోతిబా ఫూలే మరియు సావిత్రిబాయి ఫూలే బాలికల కోసం ఒక పాఠశాల తెరవాలని నిర్ణయించుకున్నారు. అయితే చుట్టుపక్కల మహిళా టీచర్ లేకపోవడం సమస్య. సావిత్రీబాయి ఆ బాధ్యతను స్వీకరించింది మరియు సావిత్రీబాయి మిషనరీ కళాశాలలో ఉపాధ్యాయ శిక్షణా కోర్సులో చేరింది

జ్యోతిబా మరియు సావిత్రీబాయి 1848లో పూణేలో మొట్టమొదటి మహిళా పాఠశాలకు పునాది వేశారు. మహిళల కోసం పాఠశాలను నడపడం అంత తేలికైన పని కాదు. మొదట్లో, తల్లిదండ్రులు తమ కుమార్తెలను పంపడానికి సిద్ధంగా లేరు. ఆడపిల్లలను చదివించడం వల్ల కుటుంబానికి నష్టం వాటిల్లుతుందని నమ్మేవారు. సావిత్రీబాయి ప్రజల ఇళ్లను సందర్శించి విద్య యొక్క ప్రాముఖ్యత గురించి వారిని ఒప్పించే ప్రయత్నం చేసింది.

ఫాతిమా షేక్ మహారాష్ట్రలోని పూణేకు చెందిన ఒక సాధారణ ముస్లిం కుటుంబానికి చెందినవారు. ఫాతిమా షేక్ సవితా ఫూలే సమకాలీనురాలు మరియు ముస్లిం సమాజానికి చెందిన మొదటి విద్యావంతురాలు. ఫాతిమా షేక్ తన అన్న ఉస్మాన్ షేక్‌తో కలిసి నివసించింది.

ఉస్మాన్ షేక్ జ్యోతిబా ఫూలే (మహాత్మా జ్యోతిబా ఫూలే అని కూడా పిలుస్తారు)కి చిన్ననాటి స్నేహితుడు. ఉస్మాన్ షేక్ మహిళా విద్య సమర్ధకులు పై ఆయన మనసు విప్పారు. ఉస్మాన్ షేక్ వల్లనే ఫాతిమా చదువుకుంది. సావిత్రీబాయి పని నుండి ప్రేరణ పొందిన ఫాతిమా షేక్ , బాలికల పాఠశాల ఆలోచన సాకారం చేసారు.

బాలికల పాఠశాల పనులు ఎంతో ఉత్సాహంతో ప్రారంభమయ్యాయి. ఫాతిమా, సావిత్రీబాయి పొద్దున్నే లేచి, ఇంటిపనులు పూర్తి చేసి పాఠశాలకు సమయం కేటాయించేవారు.

ఫాతిమా, సావిత్రీబాయి జ్యోతిబా మరియు ఉస్మాన్ షేక్ నుండి సమాన మద్దతును పొందారు. మొదట్లో పాఠశాలలో ఆరుగురు బాలికలు మాత్రమే ఉండేవారు. క్రమంగా ఈ సంఖ్య పెరగడం మొదలైంది. అంతా పక్కా ప్రణాళిక ప్రకారం సాగుతోంది కానీ పూనా నగరంలోని అగ్రవర్ణాల వర్గాలకు ఇది నచ్చక ఫూలే కుటుంబం ధర్మశాస్త్రాలను ఉల్లంఘించిందని ఆరోపించారు.

అయినప్పటికీ, సావిత్రిబాయి మరియు ఫాతిమా షేక్ తమ ప్రయత్నాలను కొనసాగించారు. ఆందోళనకారులు జ్యోతిబా తండ్రి గోవిందరావుపై ఒత్తిడి తెచ్చి బహిష్కరణ వేధించారు. గోవిందరావు తన కొడుకు జ్యోతిబా కు ఒక ఎంపిక ఇచ్చాడు - పాఠశాలను నడపండి లేదా ఇంటిని వదిలివేయండి.

జ్యోతిబా, సావిత్రీబాయి ఇంటి నుంచి వెళ్లిపోయారు.

పూణె నగరంలో ఎవరూ పూలే జంటకు మద్దతు ఇవ్వడానికి ఇష్టపడలేదు. అక్కడ ఉన్నత కులాల ‘బహిష్కరణ ముఠా’ తమ సామాజిక బహిష్కరణను అమలు చేసేందుకు ప్రయత్నించింది. సాంఘిక బహిష్కరణ భయంతో ఎవరూ వారికి సహాయం చేయలేదు. ఫూలే కుటుంబం దేశద్రోహులు మరియు మతవిశ్వాసులుగా ముద్ర వేయబడింది.

మహాత్మా ఫూలే చిన్ననాటి స్నేహితుడు ఉస్మాన్ షేక్ ముందుకు వచ్చాడు. ఉస్మాన్ షేక్ తన ప్రైవేట్ వ్యవసాయ క్షేత్రాన్ని ఫూలే కుటుంబానికి ఇచ్చాడు షేక్ కుటుంబం సావిత్రిబాయి మరియు జ్యోతిబాలకు మద్దతు ఇవ్వడమే కాకుండా పాఠశాలను నిర్వహించడానికి వారి ఇంటిలో కొంత భాగాన్ని కూడా ఇచ్చింది.ఈ విధంగా ఫాతిమా షేక్ ఇంటి నుంచి బాలికల పాఠశాలను ప్రారంభించారు. ఉస్మాన్ షేక్ మరియు ఫాతిమా కూడా తమ సమాజం నుండి వ్యతిరేకతను ఎదుర్కొన్నారు.

సావిత్రీబాయిలాగే ఫాతిమా షేక్‌ను కూడా దుర్మార్గురాలు అని  పిలిచేవారు. సావిత్రీబాయి, ఫాతిమా షేక్‌ ఇద్దరూ ప్రజల వెక్కిరింపులు మరియు కారుకూతలు/తిట్లు  ఎదుర్కొన్నారు; ప్రజలు వారిపై మట్టి మరియు ఆవు పేడను విసిరారు. అయినప్పటికీ, ఫాతిమా షేక్ మరియు సావిత్రీబాయి నిర్భయంగా ఉన్నారు; ఫాతిమా షేక్ మరియు సావిత్రీబాయి వారు హింసను నిశ్శబ్దంగా భరించారు మరియు తమ ఆశయం వదులుకోలేదు.

1850లో, చివరకు, పూణేలోని ది నేటివ్ ఫిమేల్ స్కూల్ అనే సంస్థ స్థాపించబడింది.

త్వరలో ఫాతిమా షేక్ మరియు సావిత్రీబాయి పూణే నగరం చుట్టూ 18 పాఠశాలలను ప్రారంభించారు. అప్పట్లో దళిత పిల్లలకు విద్యావిధానం లేదు. మహాత్మా ఫూలే 'ది సొసైటీ ఫర్ ది ప్రమోటింగ్ ఎడ్యుకేషన్ ఆఫ్ మహర్ అండ్ మాంగ్' అనే సంస్థను స్థాపించారు, తద్వారా మహిళలు మరియు పేద వర్గాలకు చెందిన పిల్లల కోసం పాఠశాలను ప్రారంభించారు.

ఫాతిమా షేక్ ముస్లిం మహిళలు మరియు బహుజన సమాజ విద్య కోసం కృషి చేసిన మొదటి ముస్లిం మహిళ. 200 ఏళ్ల క్రితమే ఓ ముస్లిం మహిళ ఇంటి నాలుగు గోడల నుంచి బయటకొచ్చి సామాజిక సేవ చేయడం గొప్ప సాహసం.

ఫాతిమా షేక్, సావిత్రీబాయి మిషన్‌ను ముందుకు తీసుకెళ్లడమే కాకుండా సంక్షోభంలో సావిత్రీబాయి కు అండగా నిలిచారు. సావిత్రి బాయి లేకపోవడంతో పాఠశాల నిర్వహణ బాధ్యతలన్నీ ఫాతిమా షేక్ చూసుకునేవారు. పాఠశాలలో నమోదు పెరిగింది. విద్యాభ్యాసం పూర్తయిన తర్వాత చాలా మంది విద్యార్థులు పాఠశాలలో బోధన కూడా ప్రారంభించారు.

క్రమంగా, సావిత్రబాయి తన సామాజిక సేవను విస్తరించింది. బాల్య వివాహాల ఆచారం కారణంగా, ఆ సమయంలో చాలా మంది యువ వితంతువులు ఉండేవారు. అంతేకాకుండా, సమాజంచే బహిష్కరించబడిన ఒంటరి తల్లులకు ఆత్మహత్య చేసుకోవడం తప్ప మరో మార్గం లేదు. జనవరి 28, 1853న, మహాత్మా ఫూలే మరియు సావిత్రీబాయి అటువంటి బాధిత మహిళల కోసం 'బాల్ హత్య ప్రతిబంధక్ గృహ' పేరుతో ఆశ్రమాన్ని ప్రారంభించారు. దేశంలోనే మహిళల కోసం ఇలాంటి ఆశ్రమం ఏర్పాటు చేయడం ఇదే తొలిసారి.

ఈ ఆశ్రమంలో స్త్రీలకు చిన్న చిన్న ఉద్యోగాలు నేర్పి వారి పిల్లలను చూసుకునేవారు. పెద్దయ్యాక పిల్లలను స్కూల్లో చేర్పించేవారు. ఒకరోజు కాశీబాయి అనే అవివాహిత గర్భిణి ఆశ్రమానికి వచ్చింది. సావిత్రీబాయి,  కాశీబాయి కి ఆసరా ఇచ్చింది తరువాత ఫూలే దంపతులు కాశీబాయికి పుట్టిన మగబిడ్డను దత్తత తీసుకున్నారు. అతన్ని డాక్టర్ యశ్వంత్ అంటారు. సావిత్రీబాయి యశ్వంత్ ను విజయవంతమైన డాక్టర్‌గా చేసింది.

1896లో ముంబై, పూణేలలో ప్లేగు వ్యాధి వ్యాపించింది. సావిత్రీబాయి ప్రజలకు సేవ చేస్తూనే వ్యాధి బారిన పడింది. సావిత్రీబాయి 1897 మార్చి 10న కన్నుమూసింది.

సావత్రీబాయి, ఫాతిమా షేక్‌లు లక్షలాది మంది మహిళల జీవితాల్లో విద్య, విజ్ఞాన జ్యోతిని వెలిగించారు. దళితులు, మహిళలకు గౌరవప్రదమైన జీవితానికి మార్గం చూపారు. మహాత్మా ఫూలే, సావిత్రీబాయి మరియు ఫాతిమా షేక్ వంటి గొప్ప వ్యక్తుల పోరాటాలు మరియు త్యాగాల వల్ల మునుపెన్నడూ లేనంత స్వతంత్రంగా నేడు మహిళలు ప్రగతి పథంలో ఉన్నారు.