భారత స్వాతంత్ర్య పోరాటానికి మూగసాక్షి రాజమండ్రి సెంట్రల్ జైలు Rajahmundry Central Prison a mute witness to Indian freedom struggle

 

 

రాజమండ్రి సెంట్రల్ జైలులో కొంత భాగాన్ని 1759లో డచ్ వారు తమ వాణిజ్య ప్రయోజనాల కోసం నిర్మించారు 

1920 మరియు 1940 మధ్య, అప్పటి మద్రాసు ప్రెసిడెన్సీలో కోస్తా ఆంధ్ర ప్రదేశ్ మరియు రాయలసీమ ప్రాంతాలలో స్వాతంత్ర్య పోరాటానికి నాయకత్వం వహించిన అనేక మంది ప్రముఖులు, 1759లో డచ్ వారు నిర్మించిన రాజమండ్రి సెంట్రల్ జైలులోని 2A మరియు 2B బ్లాకులలో నిర్బంధించబడ్డారు.

డచ్ వారు వాణిజ్య ప్రయోజనాల కోసం ప్రత్యేకంగా రాజమండ్రి లో ఒక కోటను నిర్మించారు. తూర్పు తీరంలో, డచ్ వారు వస్త్ర వ్యాపారంలో ముందంజ లో ఉన్నారు. తరువాత, బ్రిటీష్ వారు 1864లో కోటను  'స్థానిక జైలు'గా మార్చే వరకు దానిని బ్రిటీష్ వారి వాణిజ్య ప్రయోజనాల కోసం ఉపయోగించారు. దీనిని 1870లో సెంట్రల్ జైలుగా మార్చారు.

ఆంధ్ర ప్రదేశ్ రాష్ట్ర జైళ్ల శాఖ రికార్డుల ప్రకారం రాజమండ్రి సెంట్రల్ జైలు, జైలు 196 ఎకరాలలో విస్తరించి ఉంది, ఇందులో 37 ఎకరాలు అన్ని భవనాలు మరియు బ్లాకులతో కూడిన సెల్‌లతో బలోపేతం చేయబడ్డాయి.

1924లో రంప తిరుగుబాటు (1922¬24)లో అల్లూరి సీతారామరాజు అనుచరులలో ఒకరైన తగ్గిపండు వీరయ్య దొర రాజమండ్రి సెంట్రల్ జైలులో బంధించబడ్డారని జైళ్ల శాఖ చెబుతోంది. రంపా తిరుగుబాటు గోదావరి లోయలో గిరిజనులు బ్రిటిష్ వారికి వ్యతిరేకంగా చేసిన అత్యంత అహింసాయుత పోరాటం గా పేర్కొన్నారు.

 1920 మరియు 1942 మధ్యకాలంలో 19 మంది స్వాతంత్ర్య సమరయోధులు జైలులో ఉన్నారు. సైమన్ కమిషన్ (1929), ఉప్పు సత్యాగ్రహం (1930)కి వ్యతిరేకంగా జరిగిన ఆందోళనలలో చురుకుగా పాల్గొన్న గోదావరి ప్రాంతానికి చెందిన బులుసు సాంబమూర్తి ఏప్రిల్ 1930లో రాజమండ్రి సెంట్రల్ జైలుకు పంపబడ్డారు.. మరుసటి సంవత్సరం, ప్రఖ్యాత స్వాతంత్ర్య సమరయోధుడు మరియు కళాకారుడు అడివి బాపిరాజు కూడా రాజమండ్రి సెంట్రల్ జైలులో  ఖైదు చేయబడ్డాడు.

గ్రంథాలయ ఉద్యమానికి నాయకత్వం వహించిన పల్నాడుకు చెందిన వావిలాల గోపాల కృష్ణయ్య 1930, 1932 మరియు 1940లో మూడుసార్లు రాజమండ్రి సెంట్రల్ జైలుకెళ్లారు.

బాపట్ల ప్రాంతానికి చెందిన గాంధేయవాది ఆచార్య ఎన్.జి.రంగా కూడా 1931లో రాజమండ్రి సెంట్రల్ జైలులో ఉన్నారని జైలు రికార్డులు చెబుతున్నాయి.

 జైలులోని డచ్ భాగం 'రక్షిత స్మారక చిహ్నం'గా ప్రకటించబడాలి.