ప్రముఖ ఫోటోగ్రాఫర్ రాజా దీన్ దయాళ్ (1844-1905)

 

రాజా దీన్ దయాల్ తీసిన ఆనాటి ప్రముఖ భారతీయ రాచరిక రాజ్యాల పాలకుల చాయాచిత్రాలు.

రాజా దీన్ దయాళ్, భారత ఉపఖండంలో ఫోటోగ్రఫీ రంగంలో తన మార్గదర్శక పనికి అంతర్జాతీయ ఖ్యాతిని సంపాదించిన మొదటి భారతీయ ఫోటోగ్రాఫర్.

లాలా దీన్ దయాళ్ 1844లో యునైటెడ్ ప్రావిన్స్‌లోని మీరట్‌లోని సర్ధనలో జన్మించారు. లాలా దీన్ దయాళ్ రూర్కీలోని థామస్ సివిల్ ఇంజినీరింగ్ కళాశాలలో సాంకేతిక విద్యను అభ్యసించాడు, ఆ తర్వాత ఇండోర్‌లోని పబ్లిక్ వర్క్స్ డిపార్ట్‌మెంట్‌లో హెడ్ ఎస్టిమేటర్ మరియు డ్రాఫ్ట్స్‌మెన్‌గా చేరాడు

ఇండోర్ మహారాజా తుకోజీ రావుII, లాలా దీన్ దయాళ్ ను తన రాజ్యం లో ఫోటో స్టూడియో స్థాపించమని ప్రోత్సాహించారు. 1868లో దీన్ దయాల్ తన సొంత ఫోటో స్టూడియో “లాలా దీన్ దయాల్ & సన్స్” స్థాపించాడు.

1874లో భారత గవర్నర్ జనరల్ లార్డ్ నార్త్ బ్రూక్ యొక్క ప్రోత్సాహాన్ని లాలా దీన్ దయాళ్ పొందగలిగాడు.

లాలా దీన్ దయాల్ 1885లో లార్డ్ డఫెరిన్ చేత గౌరవించబడ్డాడు మరియు వైస్రాయ్‌కు అధికారిక ఫోటోగ్రాఫర్‌గా మరియు ఎర్ల్ ఎల్గిన్ మరియు డ్యూక్ ఆఫ్ కన్నాట్ వంటి తరువాతి వరుస వైస్రాయ్‌లకు కూడా అధికారిక ఫోటోగ్రాఫర్‌గా నియమించబడ్డాడు.

లాలా దీన్ దయాల్ 1897లో క్వీన్ విక్టోరియాచే "ఫోటోగ్రాఫర్ టు హర్ మెజెస్టి అండ్ క్వీన్"గా నియమింపబడిన ఒక ప్రత్యేక గౌరవాన్ని పొందాడు. లాలా దీన్ దయాల్ భారతదేశం మరియు 1893లో USAలో జరిగిన ప్రపంచ కొలంబియన్ కమీషన్ ప్రదర్శనలలో అనేక అవార్డులను అందుకున్నాడు,.

లాలా దీన్ దయాళ్ ఆ సమయంలో దేశంలోని కొన్ని ప్రముఖ రాచరిక రాజ్యాలకు ఆస్థాన ప్రముఖ ఫోటోగ్రాఫర్‌గా కూడా ప్రసిద్ది చెందారు.దీనదయాళ్‌ తన వ్యాపారాన్ని విస్తరించాడు మరియు బొంబాయిలో అతిపెద్ద ఫోటోగ్రఫీ స్టూడియోను ప్రారంభించాడు, దీనిని భారతీయులు మరియు బ్రిటిష్ వారు ఆదరించారు. నిజాం బొంబాయిలోని లాలా దీన్ దయాళ్ స్టూడియోని సందర్శించి హైదరాబాద్‌కు రమ్మని ఆహ్వానించాడు. 1886 లో లాలా దీన్ దయాళ్ సికింద్రాబాద్‌లో ఫోటోగ్రాఫిక్ స్టూడియోని స్థాపించాడు. నిజాం మహబూబ్ అలీ పాషా, నిజాం VI షికార్లు/వివాహ వేడుకలు, విదేశీ రాయల్టీ సందర్శనల సమయంలో దీన్ దయాళ్ ఫోటో తీశారు. హైదరాబాద్ నిజాం అతనికి రాజా ముసావిర్ జంగ్ బహదూర్ మరియు మన్సబ్ బిరుదును ప్రదానం చేశాడు.అప్పటి నుండి, ఫోటోగ్రాఫర్ లాలా దీన్ దయాల్  ను రాజ దీన్ దయాల్  అని పిలుస్తారు.

హైదరాబాద్ నిజాంకు అధికారిక కోర్టు ఫోటోగ్రాఫర్‌గా లాలా దీన్ దయాళ్ కు మంచి గుర్తింపు వచ్చింది. నిజాంతో పాటు, రాజా దీన్ దయాళ్ వివిధ బ్రిటీష్ ప్రముఖుల ఫోటోలు, సైనిక వ్యాయామాలు, అప్పటి వేల్స్ యువరాజు కింగ్ జార్జ్ V సందర్శన. 1903లో జరిగిన దర్బార్ కోసం రాజా దీన్ దయాళ్,  ఆయన నిజాం VIతో కలిసి ఢిల్లీకి కూడా వెళ్లారు

రాజా దీన్ దయాల్ దక్షిణాసియా అంతటా జరుగుతున్న అనేక అంతర్జాతీయ ప్రదర్శనలను ఫోటో తీయడానికి క్రమం తప్పకుండా పిలవబడేవారు మరియు రాజా దీన్ దయాల్ బ్రిటిష్ రాయల్టీ మరియు ఇతర ప్రముఖుల అధికారిక సందర్శనలను ఫోటో తీయడం కొనసాగించాడు. ఇవి  తర్వాత ఆల్బమ్‌లుగా విక్రయించబడ్డాయి.

 ఇండోర్ (1875), సికింద్రాబాద్ (1886) మరియు బొంబాయి (1896)లలో దీన్ దయాళ్ స్టూడియోలు ఉన్నాయి. సికింద్రాబాద్, ఇండోర్ మరియు ముంబైలోని తన స్టూడియోల ద్వారా, దయాళ్ స్మారక చిహ్నాలు, వ్యక్తులు మరియు సంఘటనల యొక్క 30,000 ఛాయాచిత్రాలను తీశారు.

రాజా దీన్ దయాల్ 1905 జూలై 5న మరణించాడు. రాజా దీనదయాళ్‌కు ఇద్దరు కుమారులు జ్ఞాన్‌చంద్ మరియు ధరంచంద్. ధర్మ్‌చంద్ 1904లో మరణించాడు మరియు అతని కుమారుడు జ్ఞాన్ చంద్ హైదరాబాద్ స్టూడియోలో తన పనిని కొనసాగించాడు మరియు తరువాత అతని కుమారులు త్రిలోక్ చంద్, హుకుమ్ చంద్ మరియు అమీ చంద్ హైదరాబాద్‌లో వ్యాపారాన్ని కొనసాగించారు.