ఫిరంగి మోగిన శబ్దం విని ప్రజలు ఇఫ్తార్ చేస్తారు...! तोप की आवाज़ सुन कर लोग करते हैं अफ़्तार…!

 

 

 

ప్రపంచంలోని అనేక ప్రాంతాలలో రంజాన్ నెలలో  ప్రతిరోజూ మగ్రిబ్ లో ఫిరంగి పేలుస్తారు మరియు ఫిరంగి శబ్దం విన్న తర్వాత మాత్రమే ఉపవాసం ఉన్నవారు తమ ఉపవాసాన్ని విరమించుకుంటారు.

భారతదేశంలోని మధ్యప్రదేశ్ రాష్ట్ర రాజధాని భోపాల్ లేదా రాజస్థాన్‌లోని అజ్మీర్‌కు 40 మైళ్ల దూరంలో ఉన్న రాయ్ సేన్ అయినా, అక్కడ నివసించే ప్రతి ఒక్కరూ రంజాన్ మాసంలో ఫిరంగి శబ్దం వింటారు. రాయ్ సేన్ లో ఈ విశిష్ట సంప్రదాయాన్ని 18వ శతాబ్దపు  భోపాల్ రాచరిక రాజ్యానికి చెందిన సుల్తాన్ బేగం ప్రారంభించారు. అజ్మీర్‌లో ఈ సంప్రదాయం మొఘల్ కాలం నాటిది అయినా ఇది ఇప్పటికీ అమలులో ఉంది. అజ్మీర్‌తో పాటు, రాజస్థాన్‌లోని అనేక ఇతర ప్రాంతాలలో  ఇఫ్తార్ సమయంలో ఫిరంగిని పేల్చే సంప్రదాయం ఉంది.

భారతదేశంలోని కొన్ని ప్రదేశాలలో పేల్చిన ఫిరంగి శబ్దం విన్న తరువాత ఉపవాసం విరమణ చేస్తారు. శతాబ్దాల తర్వాత కూడా ఈ సంప్రదాయాన్ని కొనసాగించడం గర్వించదగ్గ విషయం. కాగా ఈ ఏడాది కరోనా సంక్షోభం కారణంగా రాయ్ సేన్ లో గత 200 ఏళ్లుగా కొనసాగుతున్న సంప్రదాయానికి బ్రేక్‌ పడినట్లు వివిధ మీడియా కథనాల ద్వారా వెల్లడవుతోంది.

రాయ్ సేన్ లో ఏమి జరిగిందంటే ఉదయం సెహ్రీ సమయంలో ఫిరంగి యొక్క ప్రతిధ్వని నగరంతో పాటు 30 కి.మీ పరిధిలోని దాదాపు 30 గ్రామాలకు చేరేది. సాయంత్రం ఇఫ్తార్ సమయం లో సందడి మరియు ట్రాఫిక్ కారణంగా గ్రామాలలో దాని ప్రతిధ్వని తగ్గింది.

రాయ్ సేన్  ముస్లిం ఫెస్టివల్ కమిటీ ఫిరంగిని పేల్చడానికి జిల్లా పరిపాలన నుండి అనుమతి కోరింది, అయితే ఈసారి లాక్డౌన్ కారణంగా , జిల్లా యంత్రాంగం ఫిరంగిని కాల్చడానికి అనుమతించలేదు

భారతదేశంలో, ఈ రకమైన ఆచారం ఎక్కువగా నగరాల్లో ఉంది. మొఘల్ యుగంలో, రంజాన్‌కు 2 రోజుల ముందు గుర్రపు స్వారీ చేసే రౌతులను నాలుగు మూలల పంపేవారు, వారి పని చంద్రుడిని  చూడటమే. చంద్రుడు ఒక వేళ మేఘలలో దాగి ఉంటే, లేదా గుర్రపు స్వారీ చేసేవారు దానిని చూడలేకపోతే, చంద్ర దర్సనం  ఒక గౌరవనీయమైన వ్యక్తి లేదా ఎత్తైన ప్రదేశంలో నివసించే ఖాజీ ద్వారా ధృవీకరించబడుతుంది., ఆపై ఆ విషయం చక్రవర్తి ముందు ప్రవేశపెట్టబడుతుంది. చక్రవర్తి ఉల్మాను సంప్రదించి రంజాన్ మాస ప్రారంబం పేల్చిన ఫిరంగి గుండు శబ్దం ద్వారా ప్రకటిస్తారు. పదకొండు సార్లు ఫిరంగులు కాల్చబడుతాయి. కొన్నిసార్లు బాణసంచా కాలుస్తారు., డప్పులతో వీధులు మరియు సందులలో రంజాన్ మాస ఆరంభ ప్రకటనలు చేస్తారు.

రంజాన్ ముగింపులో ఈద్ చంద్రుని సమయంలో కూడా  అదే జరుగుతుంది. . భారతదేశంలో, ఈ ఆచారం క్రమంగా టోంక్, జునాగఢ్, భోపాల్, హైదరాబాద్, లక్నో ఇలా ప్రతి రాచరిక రాజ్యానికి చేరింది. క్రమంగా, ఈ సంప్రదాయంలో చాలా మార్పు వచ్చింది. భోపాల్‌లో ఫిరంగి స్థానంలో బాణసంచా కాల్చడం మరియు చాలా చోట్ల సైరన్‌లు మోగించడం వంటివి ఉన్నాయ. ప్రపంచంలోని అనేక దేశాలలో ఫిరంగి పేల్చిన శబ్దం విని ఉపవాస విరమణ ఇఫ్తార్ ప్రారంభిస్తారు.

ప్రపంచంలోని అనేక ప్రాంతాల్లో, చంద్రుని దర్శనంతో కోట నుండి లేదా కొండల నుండి ఫిరంగులను పేల్చడం ద్వారా రంజాన్ మాసం ప్రారంభించబడుతుంది, తరువాత 30 రోజుల పాటు రోజు  సాయంత్రం ఇఫ్తార్ సమయంలో ఫిరంగిని పేల్చే  ప్రక్రియ కొనసాగుతుంది.

ఈ ఆచారం ఎప్పుడు ప్రారంభమైంది అనే దాని గురించి చాలా అభిప్రాయాలు ఉన్నాయి, కొందరు దీనిని ఒట్టోమన్ సుల్తానేట్‌తో, కొoదరు  ఈజిప్ట్ పాలించిన మామ్లుక్‌ వంశస్తుల కాలం లో ప్రారంభమైనది అని అంటారు. అనేక రకాల కథలు కూడా దీని గురించి ప్రసిద్ధి చెందాయి. రంజాన్ మాసం లో మగ్రిబ్ సమయంలో కైరోలో ఒక మమ్లుక్ సుల్తాన్ కొత్త ఫిరంగిని పరీక్షించినప్పుడు, ఫిరంగి శబ్దం విన్న ప్రజలు ఉపవాసం విరమించారు. సుల్తాన్ ఈ విషయం తెలుసుకున్నప్పుడు, అతను రంజాన్ నెలలో  మగ్రిబ్ సమయంలో ప్రతిరోజూ తుపాకీలను కాల్చమని ఆదేశించాడు.

19వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో ఈజిప్టు పాలకుడు ముహమ్మద్ అలీ రంజాన్ నెలలో మగ్రిబ్ సమయంలో జర్మనీలో  తయారు చేసిన ఫిరంగిని పేల్చాడు, దీనిని ప్రజలు ఉపవాస విరమణ కు  చిహ్నంగా అర్థం చేసుకున్నారు.

19వ శతాబ్దం చివరలో ఈజిప్ట్‌ లో నివసించిన ఖిదైవ్ ఇస్మాయిల్‌ సైనికులు మగ్రిబ్ సమయంలో ఫిరంగులు పేల్చడం, ఇస్మాయిల్ కుమార్తె ఫాతిమా విన్నది. ఫాతిమా  తన తండ్రిని రంజాన్‌లో ప్రతిరోజూ మగ్రిబ్ సమయంలో ఫిరంగి పేల్చమని చేయమని కోరింది. ఫిరంగిని పేల్చడం అంగీకరించబడింది, తరువాతి రోజుల్లో రంజాన్ సమయంలో కాల్చిన ఫిరంగి ఫాతిమా ఫిరంగి గా పిలువబడింది. నేటికీ, మగ్రిబ్ సమయంలో కైరోలోని సలావుద్దీన్ కోట నుండి ఫిరంగి పేల్చిబడుతుంది, దాని తర్వాత ఇఫ్తార్ ఉంటుంది. రంజాన్‌లో కాల్చబడే ఈ తుపాకులను అరబిక్ భాషలో “మిద్ఫా అల్-ఇఫ్తార్” అని కూడా పిలుస్తారు.

19వ శతాబ్దం ప్రారంభంలో, షార్జాకు చెందిన సుల్తాన్ బిన్ సక్ర్ అల్-ఖాస్మీ తన పాలనలో రంజాన్ సమయంలో ఫిరంగులను ఉపయోగించే సంప్రదాయాన్ని ప్రవేశపెట్టాడు. నేటికీ రంజాన్ ఫిరంగులను UAEలోని వివిధ నగరాల్లో దుబాయ్ లేదా అబుదాబి లో పేలుస్తారు. ఒకప్పుడు ఒట్టోమన్ సుల్తానేట్‌లో భాగమైన బాల్కన్‌లోని అల్బేనియా, బోస్నియా మరియు హెర్జెగోవినియన్‌లతో సహా అనేక ప్రాంతాలలో ఇదే పద్ధతిలో ఫిరంగులను పేల్చడం ద్వారా ఉపవాసాన్ని విరమించుకోవాలని చెప్పబడింది. ఈ ప్రాంతాలు కమ్యూనిస్టుల పాలనలోకి వచ్చాక పిరంగి ని పేల్చే ఆచారం పాటించుట లేదు.1997 తర్వాత మళ్లీ సరాజీవోలో ఫిరంగులు పేల్చి ఉపవాసాన్ని విరమించే సంప్రదాయం ప్రవేశ పెట్టబడినది.

ఒట్టోమన్ సుల్తానేట్ యొక్క రాజధాని మరియు ప్రస్తుత టర్కీ యొక్క చారిత్రక నగరమైన ఖుస్తుంటునియాలో కూడా రంజాన్ సందర్భంగా ఫిరంగి మోతలను వినవచ్చు. కాలంతో పాటు ఫిరంగి స్వరూపం కూడా మారిందన్నది నిజం.

ముస్లింల మూడు పవిత్ర నగరాలు, మక్కా, మదీనా మరియు అల్-ఖుద్స్ (జెరూసలేం) విషయానికొస్తే, అక్కడ నేటికీ, ఫిరంగి గుండ్ల శబ్దం విన్న తర్వాత మాత్రమే ఉపవాస దీక్షలు విరమిస్తారు.

పాలస్తీనా-ఇజ్రాయెల్ వివాదం మధ్య కూడా, పవిత్ర నగరమైన అల్-ఖుద్స్ (జెరూసలేం)లో ఇద్దరు ఇజ్రాయెల్ భద్రతా గార్డుల పర్యవేక్షణలో తుపాకీ కాల్పుల ద్వారా ఉపవాసం విరమణ నేడు కూడా ఆచరిస్తారు. మదీనాలోని సాలా కొండ మరియు ఖుబా కోట నుండి ఫిరంగి శబ్దాన్ని ఎప్పటి నుంచో విశ్వాసులు ఉపవాస దీక్ష విరమణ సందర్భంగా వింటున్నారు.

మక్కా నగరంలోని మక్కా పోలీసులు వారి పర్యవేక్షణలో ఎత్తైన పర్వతాల నుండి ఫిరంగి గుళ్ళు ను పేలుస్తారు. 'ది రూలింగ్ ఆఫ్ మక్కా ఇన్ ది ఒట్టోమన్ యుగంThe ruling of Mecca in the era of the Ottomans ' రచయిత మొహమ్మద్ ఔదీ ప్రకారం, ఒట్టోమన్ యుగంలో, ఉపవాసం ఉండేవారు మక్కాలో ఫిరంగి శబ్దం విన్న తర్వాత మాత్రమే ఉపవాసం విరమించే వారని తెలుస్తుంది. కొండ పైన ఫిరంగిని ఎత్తులో ఉంచేవారు పలితంగా  శబ్దం చాలా దూరం వినబడుతుంది. మొహమ్మద్ ఔదీ ప్రకారం, ఫిరంగి గుండు ను మోగించే  ఈ సంప్రదాయం ఒట్టోమన్ యుగంలో ప్రారంభమైంది, ఎందుకంటే అంతకు ముందు ఫిరంగి అలవాటు ప్రపంచంలో లేదు. మరియు ఇది ఆ కాలంలో అత్యంత ఆధునిక ఆవిష్కరణ. ఆ సమయంలో ప్రజల వద్ద ఉపవాసం విరమించే సమయాన్ని తెలుసుకునే గడియారం కానీ, శబ్దాన్ని చాలా దూరం తీసుకువెళ్లే పరికరం కానీ ఏదీ లేదు.

ఒట్టోమన్ సామ్రాజ్యంగా పేరొందిన ఉస్మానియా సుల్తానేట్ మూడు ఖండాలలో విస్తరించి ఉన్నందున, వారు ప్రారంభించిన సంప్రదాయ ప్రభావం నేటికీ కనిపిస్తుంది. ఒట్టోమన్ సుల్తానేట్‌లో భాగమైన ఈజిప్ట్, సౌదీ అరేబియా, యుఎఇ, కువైట్, ట్యునీషియా వంటి దేశాలలో నేటికీ, ఫిరంగి గుండ్లు పేల్చి రంజాన్ ఉపవాసాలను పాటించడం మరియు విరమించడం ఆనవాయితీ.

19వ శతాబ్దం నుండి లెబనీస్ రాజధాని బీరుట్‌లో రంజాన్ నెలలో  ఫిరంగి వాడుకలో ఉంది. అయితే 1979లో సోవియట్ యూనియన్ దాడి తర్వాత ఆఫ్ఘనిస్తాన్‌ రాజధాని కాబూల్‌లోని షేర్ దర్వాజా కొండ నుంచి రంజాన్ మాసం లో వచ్చే ఫిరంగి శబ్దం ఆగిపోయింది.1980లలో లెబనాన్ లో అంతర్యుద్ధం ప్రారంభమైనప్పుడు అది నిలిపివేయబడింది.

ఈ ఆచారం భారత ఉపఖండంలోని పాకిస్తాన్ లోని సుదూర ప్రాంతాలు  మరియు బంగ్లాదేశ్‌లోని ఢాకా వంటి అనేక ప్రదేశాలలో ఇప్పటకి సజీవంగా ఉంచబడింది. భారతదేశంలోని హైదరాబాద్‌లో ఈ సంప్రదాయం ముగిసింది. ఒకప్పుడు  హైదరాబాద్‌లోని నౌబత్ పర్వతం నుండి ఒక ఫిరంగి మోత ప్రతిధ్వనించెది మరియు నగర ప్రజలకు ఇఫ్తార్ మరియు సెహ్రీ సమయాన్ని చెప్పేది.  కానీ చాలా విషయాలు మరుగున పడిపోయాయి