మీర్ ఖాసిం అలీ ఖాన్- బెంగాల్ మరియు ఒరిస్సా నవాబ్ Mir Khasim Ali Khan- Nawab of Bengal & Bihar

 ­

 

మీర్ ఖాసిం (బెంగాలీ: মীর কাশিম ) గా పిలువబడే మీర్  ముకమ్మద్ ఖాసిం అలీ ఖాన్(Mīr Muhqammad qasim Ali khan) 1760 నుండి 1763 వరకు బెంగాల్ మరియు ఒరిస్సాకు చెందిన నవాబ్ నజీమ్. మీర్ ఖాసిం జీవిత భాగస్వాముల  పేర్లు  నవాబ్ ఫాతిమా బేగం సాహిబా మరియు షాఖానం. మీర్ ఖాసిం సంతానం వరసగా  మీర్జా గులాం ఉరైజ్ జాఫారీ, మీర్జా ముహమ్మద్ బకీర్ ఉల్-హుస్సేన్, నవాబ్ ముహమ్మద్ అజీజ్ ఖాన్ బహదూర్, నవాబ్ బదర్ ఉద్దీన్ అలీ ఖాన్ బహదూర్.  మీర్  ఖాసిం తండ్రి పేరు మీర్ రాజీ ఖాన్. మీర్ ఖాసిం మొఘల్ సామ్రాజ్యం పట్ల విధేయుడిగా ఉండేవాడు.సుబేదార్, నవాబ్ హోదాను కలిగి ఉండేవాడు.  

 

బ్రిటీష్ ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ మద్దతుతో మీర్ ఖాసిం తన మామ మీర్ జాఫర్ స్థానంలో బెంగాల్ నవాబ్‌గా నియమించబడ్డాడు. అంతకు ముందు  ప్లాసీ యుద్ధంలో విజయం సాధించిన తర్వాత తమకు సహాయం చేసిన  మీర్ జాఫర్  కు ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ మద్దతు ఇచ్చింది. అయితే, చివరికి మీర్ జాఫర్ ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీతో వివాదాల్లో చిక్కుకున్నాడు మరియు డచ్ ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీతో పొత్తు పెట్టుకునే ప్రయత్నం చేశాడు. చిన్సురాలో బ్రిటిష్ వారు డచ్‌లను ఓడించి, మీర్ జాఫర్‌ని పడగొట్టారు, అతని స్థానంలో మీర్ ఖాసిమ్‌ను నియమించారు.

 

మీర్ ఖాసీం తరువాత కాలం లో బ్రిటిష్ వారితో విబేధించాడు మరియు బక్సర్ వద్ద వారికి వ్యతిరేకంగా పోరాడాడు. మీర్ ఖాసీం ఓటమి ఉత్తర మరియు తూర్పు భారతదేశంలోని పెద్ద ప్రాంతాలలో బ్రిటిష్ ఆధిపత్య శక్తిగా మారడానికి ఒక ముఖ్య కారణం గా పేర్కొన బడినది..

 

బెంగాల్ సింహాసనాన్ని అధిరోహించిన తరువాత, మీర్ ఖాసిం సింహాసనాన్ని అధిష్టించడంలో మద్దతు ఇచ్చినందుకు కృతజ్ఞతగా ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీకి విలాసవంతమైన బహుమతులు చెల్లించాడు. ఏదేమైనా, మీర్ ఖాసిమ్ త్వరలో వాణిజ్య సమస్యలపై కంపెనీతో వివాదాలకు దిగాడు. ప్రత్యేకించి, విదేశీ వ్యాపారులందరిపై విధించిన 9% సుంకంపై ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ వారు అభ్యంతరం వ్యక్తం చేశారు. మరియు మీర్ ఖాసిమ్ కంపెనీ మధ్య సంబంధం నెమ్మదిగా క్షీణించింది మరియు మీర్ ఖాసిమ్ తన రాజధానిని ముర్షిదాబాద్ నుండి ప్రస్తుత బీహార్‌లోని ముంగేర్‌కు మార్చాడు, అక్కడ మీర్ ఖాసిమ్ తన సైన్యాన్ని  విస్తరించాడు మరియు  పన్ను సేకరణను క్రమబద్ధీకరించడం ద్వారా తన సైనిక దళాలను  పటిష్టం  చేసాడు.

 

మొఘల్ లైసెన్స్ (దస్తక్) అంటే పన్నులు చెల్లించకుండానే వ్యాపారం చేయవచ్చు అనే  ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ వైఖరిని మీర్ ఖాసిం తీవ్రంగా వ్యతిరేకించాడు (ఇతర స్థానిక వ్యాపారులు తమ ఆదాయంలో 40% వరకు పన్నుగా చెల్లించాల్సి ఉంటుంది). ఈ పన్నులు చెల్లించడానికి బ్రిటిష్ వారు నిరాకరించడంతో మీర్ ఖాసిం స్థానిక వ్యాపారులపై కూడా పన్నులను రద్దు చేశాడు. ఇది యూరోపియన్ వ్యాపారులు అనుభవిస్తున్న ప్రయోజనాన్ని భంగపరిచింది మరియు శత్రుత్వం ఏర్పడింది. మీర్ ఖాసిం 1763లో పాట్నాలోని కంపెనీ కార్యాలయాలను ముట్టడించి, రెసిడెంట్‌తో సహా అనేక మంది యూరోపియన్లను చంపాడు

 

. మీర్ ఖాసీం 1763 లో నేపాల్ మొదటి రాజు పృథ్వీ నారాయణ్ షా హయాంలో నేపాల్‌పై దాడి చేశాడు. మీర్ ఖాసీం జనరల్ గుర్గిన్ ఖాన్ నేతృత్వంలో నేపాల్‌పై దాడి చేయడానికి తన సైనిక దళాన్ని పంపించాడు. నేపాల్ రాజు పృథ్వీ నారాయణ్ షా సైన్యం చేతిలో గుర్గిన్ ఖాన్,  ఓడిపోయాడు మరియు వెనక్కి తగ్గాడు.

మీర్ ఖాసిం బ్రిటిష్ వారికి వ్యతిరేకంగా అవధ్‌లోని షుజా-ఉద్-దౌలా మరియు మొఘల్ చక్రవర్తి షా ఆలం II తో పొత్తు పెట్టుకున్నాడు. అయితే, వారి సంయుక్త దళాలు 1764 లో బక్సర్ యుద్ధంలో ఓడిపోయాయి.

మీర్ ఖాసిం ఒక సమర్థవంతమైన మరియు ప్రజాదరణ పొందిన పాలకుడు. బక్సర్‌లో బ్రిటిష్ విజయం ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీని అత్యంత శక్తివంతమైన శక్తిగా స్థాపించింది. 1793 నాటికి ఈస్ట్ ఇండియా కంపెనీ నిజామాత్‌(మొఘల్ ఆధిపత్యాన్ని) ను రద్దు చేసింది మరియు బెంగాల్, బీహార్ మొఘల్ ప్రావిన్స్‌పై  పూర్తిగా అధికారం వహించినది.  ముర్షిదాబాద్ యుద్ధం, గెరెయిన్ యుద్ధం మరియు ఉధ్వా నాలా యుద్ధంలో మీర్ ఖాసిం ఓడిపోయాడు

 

బక్సర్‌లో ఓటమి తర్వాత మీర్ ఖాసింను  23 అక్టోబర్ 1764 న షుజా-ఉద్-దౌలా   తన శిబిరం నుండి బహిష్కరించాడు.మీర్ ఖాసిం  రోహిల్‌ఖండ్, అలహాబాద్, గోహాడ్ మరియు జోధ్‌పూర్‌లకు పారిపోయి, చివరకు 1774లో ఢిల్లీ సమీపంలోని కొత్వాల్‌లో స్థిరపడ్డారు..

 

మీర్ ఖాసిం 8 మే 1777 న ఢిల్లీ సమీపంలోని కొత్వాల్ వద్ద మరణించాడు