ప్రపంచ ఓజోన్ దినోత్సవం 2019: చరిత్ర, ప్రాముఖ్యత మరియు ముఖ్య అంశాలు (World Ozone Day 2019: History, Significance and Key facts)

ఓజోన్ పొర క్షీణత గురించి ప్రజలలో అవగాహన కల్పించడానికి మరియు దానిని సంరక్షించడానికి అవసరమైన పరిష్కారాలను కనుగొనటానికి ప్రతి సంవత్సరం సెప్టెంబర్ 16న ప్రపంచ ఓజోన్ దినోత్సవoగా  జరుపుకుంటారు. ఈ రోజున ప్రపంచం నలుమూలల నుండి ప్రజలు మాంట్రియల్ ప్రోటోకాల్‌పై  చర్చలు మరియు సెమినార్ల జరుపుతారు. ప్రపంచ ఓజోన్ దినోత్సవం, దాని చరిత్ర, ప్రాముఖ్యత మరియు ఓజోన్ లేయర్ గురించి కొన్ని వివరాలను తెలుసుకొందాము.

 

ప్రపంచ ఓజోన్ దినోత్సవం World Ozone Day

1995 నుండి, అంతర్జాతీయ ఓజోన్ దినోత్సవాన్ని ఏటా సెప్టెంబర్ 16 న పాటిస్తారు. ఓజోన్ పొరను క్షీణింపజేసే పదార్థాలపై మాంట్రియల్ ప్రోటోకాల్ సంతకం చేయడాన్ని ఈ రోజు గుర్తు చేస్తుంది.

ప్రపంచ ఓజోన్ దినోత్సవం 2019 థీమ్( World Ozone Day 2019 Theme):

ప్రపంచ ఓజోన్ దినోత్సవం 2019 యొక్క థీమ్ '32 సంవత్సరాలు మరియు హీలింగ్ '32 years and Healing' '. మాంట్రియల్ ప్రోటోకాల్ క్రింద ఓజోన్ లేయర్ మరియు వాతావరణాన్ని రక్షించడానికి మూడు దశాబ్దాల అంతర్జాతీయ సహకారాన్ని ఈ సంవత్సరం థీమ్  గుర్తు  చేస్తుంది. ఆరోగ్యకరమైన వ్యక్తులు  మరియు ఆరోగ్యకరమైన గ్రహం ఉండేలా చూడాలని ఇది ప్రజలకు గుర్తు చేస్తుంది.

2018 లో ఓజోన్ క్షీణత యొక్క తాజా సైంటిఫిక్ అసెస్మెంట్ పూర్తయింది. ఓజోన్ లేయర్ యొక్క భాగాలు 2000 నుండి దశాబ్దానికి 1-3% చొప్పున కోలుకున్నాయని ఈ అసెస్మెంట్ చూపిస్తుంది. రక్షిత రేట్ల వద్ద కూడా, ఉత్తర అర్ధగోళం మరియు మధ్య అక్షాంశ ఓజోన్ 2030 నాటికి పూర్తిగా నయం (heal) అవుతాయి. దక్షిణ అర్ధగోళం 2050 లలో మరియు ధ్రువ ప్రాంతo కూడా  2060 నాటికి అనుసరిస్తుంది. వాతావరణ మార్పులతో పోరాడడంలో ఓజోన్ లేయర్ రక్షణ ప్రయత్నాలు దోహదం చేస్తాయి.

ప్రపంచ ఓజోన్ దినోత్సవం: చరిత్ర (మాంట్రియల్ ప్రోటోకాల్)

మాంట్రియల్ ప్రోటోకాల్ 16 సెప్టెంబర్, 1987న ఓజోన్ పొరను పరిరక్షణ అంతర్జాతీయ దినోత్సవాన్ని సూచిస్తుంది. ఐక్యరాజ్యసమితి జనరల్ అసెంబ్లీ 1987 లో 49/114 తీర్మానంలో ఈ రోజును ఎన్నుకోంది.

ఇది ఓజోన్ పొర క్షీణతకు కారణమని భావించే పదార్థాల ఉత్పత్తిని తగ్గించడం ద్వారా ఓజోన్ పొరను రక్షించడానికి ప్రణాళిక చేయబడిన అంతర్జాతీయ ఒప్పందం. మాంట్రియల్ ప్రోటోకాల్ 1జనవరి, 1989 న అమలు చేయబడింది. 2012 లో మాంట్రియల్ ప్రోటోకాల్ 20వ వార్షికోత్సవం జరుపుకుంది. ఈ రోజున అధ్యాపకులు తమ విద్యార్థులకు ఓజోన్ పొర యొక్క ప్రయోజనాల గురించి బోధిస్తారు మరియు అవగాహనను వ్యాప్తి చేయడానికి ప్రత్యేక కార్యక్రమాలు మరియు కార్యకలాపాలు నిర్వహిస్తారు.

వియన్నా కన్వెన్షన్ మరియు మాంట్రియల్ ప్రోటోకాల్ ఐక్యరాజ్యసమితి చరిత్రలో 16 సెప్టెంబర్, 2009 న సార్వత్రిక ధృవీకరణ (universal ratification)  సాధించిన మొదటి ఒప్పందాలు అయ్యాయి.

ఓజోన్ కాలుష్యం అంటే ఏమిటి మరియు ఇది ఆరోగ్యాన్ని ఎలా ప్రభావితం చేస్తుంది (What is Ozone Pollution and how it affects health)?

15 అక్టోబర్, 2016న ఓజోన్ పొరను క్షీణింపజేసే పదార్థాలపై రువాండాలోని కిగాలిలో మాంట్రియల్ ప్రోటోకాల్‌ పార్టీల 28 వ సమావేశంలో దలసవారిగా హైడ్రోఫ్లోటోకార్బన్‌ల (హెచ్‌ఎఫ్‌సి) తగ్గింపుకు కు ఒక ఒప్పందానికి వచ్చారు. ఈ ఒప్పందాన్ని కిగాలి ఒప్పందం అంటారు

ఓజోన్ లేయర్ అంటే ఏమిటి What is Ozone Layer?

సూర్యుడి నుండి వచ్చే UV కిరణాల నుండి ఓజోన్ మనలను రక్షిస్తుందని మనందరికీ తెలుసు. 1957లో, ఆక్స్ఫర్డ్ విశ్వవిద్యాలయానికి చెందిన ప్రొఫెసర్ గోర్డాన్ డాబ్సన్ ఓజోన్ పొరను కనుగొన్నారు. ఓజోన్ ఆక్సిజన్ యొక్క మూడు అణువులతో రూపొందించబడింది. ఇది అధిక రియాక్టివ్ వాయువు(gas) మరియు O3 చే సూచించబడుతుంది. ఇది భూమి యొక్క ఎగువ వాతావరణంలో సహజంగా మరియు మానవ నిర్మిత ఉత్పత్తిగా సంభవిస్తుంది, అనగా స్ట్రాటో ఆవరణ మరియు దిగువ వాతావరణం అనగా ట్రోపోస్పియర్ (stratosphere and lower atmosphere i.e. troposphere).

ఓజోన్ పొర భూమి యొక్క వాతావరణంలో (భూమికి 15-35 కి.మీపైన ) స్ట్రాటో ఆవరణ యొక్క దిగువ భాగంలో ఉంటుంది మరియు ఓజోన్ (O3) యొక్క అధిక సాంద్రతలను కలిగి ఉంటుంది. సహజంగా ఇది పరమాణు ఆక్సిజన్ (molecular oxygen O2) తో సౌర అతినీలలోహిత (solar ultraviolet) (UV) రేడియేషన్ యొక్క పరస్పర చర్యల ద్వారా ఏర్పడుతుంది. ఇది భూమి యొక్క ఉపరితలానికి చేరే హానికరమైన UV రేడియేషన్‌ను తగ్గిస్తుంది.

కానీ భూస్థాయిలో ఓజోన్ ఒక ప్రధాన వాయు కాలుష్య కారకంగా పరిగణించబడుతుంది. ఓజోన్ హానికరమైన UV రేడియేషన్ల నుండి మనలను రక్షిస్తుందని మనందరికీ తెలుసు, కాని భూస్థాయిలో ఓజోన్ ప్రమాదకరమైనది మరియు కాలుష్యానికి కారణమవుతుంది. మానవ కార్యకలాపాల కారణంగా ఓజోన్ పొర గ్రహం మీద క్షీణిస్తోంది, ఇది చాలా ప్రమాదకరం. ఇది ఫోటోకెమికల్ స్మాగ్(smog) మరియు ఆమ్ల వర్షానికి కూడా కారణమవుతుంది

ఓజోన్ క్షీణతకు కారణాలు(Causes of Ozone Depletion):

ఓజోన్ పొర క్షీణతకు ప్రధాన కారణం మానవ కార్యకలాపాలు అనగా క్లోరిన్ లేదా బ్రోమిన్ కలిగి ఉన్న మానవ నిర్మిత రసాయనాలు. ఈ రసాయనాలను ఓడిఎస్ లేదా ఓజోన్ - డిప్లెటింగ్ పదార్థాలు అంటారు. 1970 ల ప్రారంభం నుండి శాస్త్రవేత్తలు స్ట్రాటో ఆవరణలో  ఓజోన్ తగ్గింపును గమనించారు మరియు ఇది ధ్రువ ప్రాంతాలలో మరింత ఎక్కువుగా కనుగొనబడింది.

క్లోరిన్ యొక్క ఒక అణువుకు వేలాది ఓజోన్ అణువులను విచ్ఛిన్నం చేసే సామర్ధ్యం ఉంది. ప్రధానoగా ఓజోన్ క్షీణించే పదార్థాలలో క్లోరోఫ్లోరోకార్బన్లు (సిఎఫ్‌సిలు), కార్బన్ టెట్రాక్లోరైడ్, హైడ్రోక్లోరోఫ్లోరోకార్బన్లు (హెచ్‌సిఎఫ్‌సి) మరియు మిథైల్ క్లోరోఫామ్ ఉన్నాయి. కొన్నిసార్లు బ్రోమినేటెడ్ ఫ్లోరోకార్బన్లు అని పిలువబడే హాలోన్స్ ఓజోన్ క్షీణతకు కూడా దోహదం చేస్తాయి. ODS పదార్థాలు సుమారు 100 సంవత్సరాల జీవితకాలం కలిగి ఉంటాయి.

ఓజోన్ క్షీణత యొక్క ప్రభావాలు ఏమిటి (What are the effects of Ozone depletion)?

సూర్యుడి నుండి వచ్చే UV కిరణాలను రక్షించడానికి ఓజోన్ బాధ్యత వహిస్తుంది.  దాని క్షీణత తీవ్రమైన అనేక ఆరోగ్య ప్రమాదాలకు కారణం కావచ్చు. మొక్కల జీవన చక్రాలను మార్చడం ద్వారా మరియు ఆహార గొలుసును భంగపరచడం ద్వారా ఓజోన్ క్షీణత పర్యావరణాన్ని కూడా ప్రతికూలంగా ప్రభావితం చేస్తుంది.

పాచి (plankton) వంటి సూక్ష్మ జీవులు మనుగడ సాగించలేవు కాబట్టి పాచిలపై ఆధారపడిన జంతువులు కూడా మనుగడ సాగించలేవు. ఓజోన్ పొర క్షీణించడం వల్ల గాలి నమూనాలో మార్పు రావచ్చు, గ్లోబల్ వార్మింగ్‌కు దారితీస్తుంది, అందువల్ల ప్రపంచవ్యాప్తంగా వాతావరణ మార్పులు సంభవిస్తాయి.

UV కిరణాల హానికరమైన ప్రభావాలు(Harmful effects of UV Rays)

• ·        ఇది చర్మ క్యాన్సర్‌కు కారణమవుతుంది.
• ·        UV కిరణాలు స్కిన్ బర్న్ కు కారణమవుతాయి.
• ·   UV రేడియేషన్‌కు అధికంగా గురికావడం రోగనిరోధక శక్తిని ప్రభావితం చేస్తుంది లేదా దెబ్బతీస్తుంది.
• ·  UV కిరణాలకు ఎక్కువసేపు గురికావడం కళ్ళ కణజాలాలను దెబ్బతీస్తుంది మరియు కంటి ఉపరితలం 'మంచు అంధత్వం' అని పిలువబడే 'బర్నింగ్' కు కారణమవుతుంది.
• ·        UV కిరణాలు చర్మం యొక్క వృద్ధాప్యాన్ని కూడా వేగవంతం చేస్తాయి.
• ·   ఆహారం, ఫాబ్రిక్, ప్లాస్టిక్, పెయింట్, సిరా, రంగులు మొదలైన వాటికి రంగులు వేయడానికి ఉపయోగించే రంగు వంటి వర్ణద్రవ్యం ను UV గ్రహిస్తుంది మరియు అది రంగును మారుస్తుంది.

మన గ్రహం భూమిని కాపాడటానికి నివారణ చర్యలు (Preventive measures to save our planet Earth):

• ·  ప్లాస్టిక్ కంటైనర్లలో హెయిర్ స్ప్రేస్ ఫ్రెషనర్స్, సౌందర్య సాధనాలు మరియు ఏరోసోల్ వంటి క్లోరోఫ్లోరోకార్బన్స్ (సిఎఫ్‌సి) కలిగిన ఉత్పత్తుల వాడకాన్ని నివారించాలి.

·        చెట్ల పెంపకం మరియు పెరటి తోటపని వంటి కార్యకలాపాలను ప్రోత్సహించండి.

·        పర్యావరణ అనుకూల ఎరువులు వాడండి.

·        మీ వాహనం నుండి అధిక పొగ ఉద్గారాలను నిరోధించండి, ఇది వాయు కాలుష్యానికి కారణమవుతుంది.

·        క్రమబద్దమైన  నిర్వహణ ద్వారా గ్యాసోలిన్ మరియు ముడి నూనె ఆదా చేయండి.

·        ప్లాస్టిక్స్ మరియు రబ్బరు టైర్లను కాల్చవద్దు.
 

ఓజోన్ క్షీణత యొక్క హానికరమైన ప్రభావాలు మరియు నివారణ చర్యలను కనుగొనే మార్గాల గురించి అవగాహన కల్పించడానికి సెప్టెంబర్ 16 న ప్రపంచ ఓజోన్ దినోత్సవాన్ని జరుపుకుంటారు.