జష్న్-ఎ-చిరాగన్ Jashn-e-Chiragan

 

భారతీయులమైన మనకు  దీపావళి జరుపుకోవడం చాలా ఇష్టం. రుచికరమైన మిఠాయిలు మరియు రంగోలీల సువాసన మన ముఖాలను వెలిగిస్తుంది మరియు మన కష్టాలన్నింటినీ మరచిపోయి ప్రతి సంవత్సరం దీపావళి  పండుగను గుర్తుంచుకునే రోజు.

దీపావళి  పండుగ భారతదేశంలోని హిందూవులకు మాత్రమే పరిమితం కాదు. అన్ని మతాల ప్రజలు దీపావళిని జరుపుకుంటారు. ఉదాహరణకు, జైనులు , దీపావళిని భగవాన్ మహావీరుని ఆధ్యాత్మిక మేల్కొలుపు రోజుగా చూస్తారు. సిక్కులకు దీపావళి   ఆరవ సిక్కు గురువైన గురు హరగోవింద్ జీ జైలు శిక్ష నుండి విముక్తి పొందిన రోజు.

 మొఘల్స్  దేశం లోని  వివిధ సంస్కృతులు మరియు సంప్రదాయాలను గౌరవించారు. అన్ని వర్గాలతో సంబంధం ఉన్న వివిధ పండుగలలో పాల్గొన్నారు. మొఘల్స్ దీపావళిని “జషన్-ఎ-చిరాఘన్”, పర్షియన్ లో  ‘ఫెస్టివల్ ఆఫ్ లైట్స్’ అని సంబోధించారు.

దాదాపు 400 సంవత్సరాల క్రితం, మొఘల్ చక్రవర్తి అక్బర్ తన ఆస్థానంలో దీపావళి వేడుకలను ప్రారంభించాడు. దీపాల పండుగ దీపావళి ను జరుపుకోవడం యొక్క ప్రధాన ఉద్దేశ్యం తన ప్రాంత ప్రజలకు మరింత చేరువ కావడమే. హిందూ విగ్రహాల ముందు అలంకరించిన దీపాలను ఉంచాలని అక్బర్ చక్రవర్తి అన్నాడు.

దీపావళి  రోజు మనం సాధారణంగా పూజిస్తాం. దీపావళి రోజున పెద్ద భోజ్ ఏర్పాటు చేయడం మరియు ఆగ్రా ప్యాలెస్‌ని మొత్తం ప్రజలు చూసేవారు. ఈ సంప్రదాయం మతపరమైన స్వేచ్ఛను పాటించిన అక్బర్ యొక్క రాజపుత్ర భార్యలతో ముడిపడి ఉంది.

దీపావళి త్వరలోనే ఇంపీరియల్ కోర్టులో జరుపుకునే ప్రధాన పండుగలలో ఒకటిగా మారింది. “జషన్-ఎ-చిరాగన్” ఎర్రకోటలోని రంగ్ మహల్‌లో జరుపుతారు.  దీపావళి పండుగకు ఒక నెల ముందుగానే సన్నాహాలు ప్రారంభమవుతాయి, విందును సిద్ధం చేయడానికి దేశీ నెయ్యి ఏర్పాటు చేయబడింది.

 ఎర్రకోట నుండి బాణసంచా వెలిగించడం  రాత్రి సమయంలో చూడవలసిన దృశ్యాలలో ఒకటి. దియాలు, షాన్డిలియర్లు మరియు దీపస్తంభాలతో ప్యాలెస్‌ను అలంకరించేవారు.  మొఘలు చక్రవర్తులు ఎర్రకోట గోడల దగ్గర బాణాసంచా కాల్చేవారు మరియు ఆకాష్ దియా/'లైట్ ఆఫ్ ది స్కై' అనే ప్రత్యేక లైట్ 40 గజాల ఎత్తైన స్తంభంపై ఉండేది. ఔరంగజేబు యొక్క దర్బార్‌ లో ఆకాష్ దియా/'లైట్ ఆఫ్ ది స్కై ను వెలిగించటానికి అనేక టన్నుల పత్తి గింజల నూనె వాడేవారు.

చాందినీ చౌక్ దారులతో పాటు కోటను వెలిగించడంలో దియాస్ కూడా ముఖ్యమైన పాత్ర పోషించారు. దియాస్ లో ఉపయోగించే నూనెను పెద్దమొత్తంలో కొనుగోలు చేసి రాత్రంతా దియాస్ వెలిగించి ఉంచేవారు.

జహంగీర్ మరియు షాజహాన్,  అక్బర్ కంటే తక్కువ ఆడంబరమైన వేడుకలను నిర్వహించారు. జోధ్‌పూర్‌కు చెందిన రాజా జస్వంత్ సింగ్ మరియు జైపూర్‌కి చెందిన జై సింగ్ I వంటి రాజ్‌పుత్ జనరల్స్ నుండి బహుమతులు స్వీకరించడం ఔరంగజేబుకు చాలా ఇష్టం. ఔరంగజేబు మనవడు, జహందర్ షా దాదాపు ఒక సంవత్సరం పాటు పాలించాడు మరియు లాల్ కున్వర్‌తో కలిసి లాహోర్‌లో తన దీపావళిని జరుపుకున్నాడు.

 

దీపావళి వేడుకల్లో విందుభోజనం  అంతర్భాగంగా ఉండేది. "ఖీల్" (తీపి పదార్ధం) తినడం ద్వారా మొఘలులు “జష్న్-ఎ-చిరాఘన్‌”ను జరుపుకునేవారు.  ఆగ్రా నుండి ఢిల్లీకి వెళ్లే రహదారిపై నిర్మించిన ఢిల్లీ గేట్ హెడ్ వద్ద దీపావళి లైట్స్ తో  మహ్మద్ షా యొక్క పూర్వీకుడు ఫరూఖ్ సియార్ దీపావళిని జరుపుకున్నట్లు ఆధారాలు కూడా ఉన్నాయి. ప్రస్తుతం ఉత్తరప్రదేశ్‌లో ఉన్న పన్నెండు గ్రామాలకు చెందిన హిందూ మరియు ముస్లిం రైతులు మొహమ్మద్ షాతో సహా బరాహ్ యొక్క సయ్యద్‌లతో కలిసి దీపావళిని ఎంతో ఉత్సాహంగా జరుపుకునేవారు

“జష్న్-ఎ-చిరాఘన్” వేడుకల గురించి చాలా తక్కువ మందికి మాత్రమే తెలుసు, భారతదేశ చరిత్రను వైవిద్యభరితంగా  మార్చడం లో ఇది కీలక పాత్ర పోషించింది.