హైదరాబాద్ నిజాముల సంక్షిప్త చరిత్ర

 

 నిజాం ది సెవెంత్ హిజ్ ఎక్సల్టెడ్ హైనెస్ మీర్ ఉస్మాన్ అలీ ఖాన్ 

హైదరాబాద్ దక్షిణ భారతదేశంలోని దక్కన్ పీఠభూమిలో ఒక పెద్ద రాచరిక రాజ్యంగా ఉండేది. భారత దేశం స్వాతంత్ర్యం పొందిన తరువాత హైదరాబాద్ రాజ్యం స్వేచ్ఛా భారతదేశంలో విలీనమైంది. సెప్టెంబర్ 1948లో, భారత ప్రభుత్వం హైదరాబాద్‌పై ఆపరేషన్ పోలో ప్రారంభించి హైదరాబాద్ రాజ్యాన్ని ఇండియన్ యూనియన్‌లో విలీనం చేసింది. నిజాం, హైదరబాద్ రాష్ట్రానికి రాజప్రముఖ్/గవర్నర్  గా నియమించబడినాడు.

హైదరాబాద్‌ను ఆసిఫ్ జా, నిజాం ఉల్ ముల్క్, భారతదేశంలోని చివరి మొఘల్ చక్రవర్తుల క్రింద గవర్నర్ (లేదా నిజాం)గా  పరిపాలించారు. బ్రిటీష్ పాలనలో, నిజాంలు ఒక పెద్ద రాజ్యాన్ని/ప్రాంతాన్ని  అంతర్గత స్వయంప్రతిపత్తితో పరిపాలించారు.

1911 నుండి 1948 వరకు పాలించిన నిజాం ది సెవెంత్ హిజ్ ఎక్సల్టెడ్ హైనెస్ His Exalted Highness మీర్ ఉస్మాన్ అలీ ఖాన్  తన ప్రగతిశీల ఆలోచనలకు ప్రసిద్ధి చెందారు. మీర్ ఉస్మాన్ అలీ ఖాన్  విద్యను ప్రోత్సహించారు మరియు  మరణశిక్షను రద్దు చేశాడు. ఉస్మానియా  విశ్వవిద్యాలయాన్ని నిర్మించారు, హైదరాబాద్ నగరాన్ని సుందరీకరించారు  మరియు ప్రతిభ ఆధారంగా సివిల్ సర్విస్ ను అభివృద్ధి చేశాడు.

7వ నిజాం మీర్ ఉస్మాన్ అలీ ఖాన్  పాలన సమర్థులైన మంత్రులతో కొనసాగింది  మరియు భారతదేశంలోని ఇతర ప్రాంతాల నుండి అనేక మంది ప్రతిభావంతులైన నిపుణులను పరిపాలన రంగం లో నియమించాడు. మీర్ ఉస్మాన్ అలీ ఖాన్  లౌకిక దృక్పథం కలిగి  పెర్షియన్ మరియు ఉర్దూ భాషలలో మంచి సాహిత్య అభిరుచిని కలిగి ఉన్నాడు.

7వ నిజాం మీర్ ఉస్మాన్ అలీ ఖాన్  శక్తివంతమైన పాలకుడు. 7వ నిజాం 1926లో హైదరాబాదుపై బ్రిటీష్ పారామౌంట్ సమస్యపై బ్రిటిష్ వారితో, ముఖ్యం గా అత్యంత ప్రసిద్ధి చెందిన లార్డ్ రీడింగ్,  వైస్రాయ్‌ ఆఫ్ ఇండియా తో ఘర్షణ పడ్డాడు. ఘర్షణ తర్వాత, ఢిల్లీతో మీర్ ఉస్మాన్ అలీ ఖాన్  పరిచయాలు తగ్గి మరియు అతని ఏకాంత ధోరణులు తెరపైకి వచ్చాయి

నిజానికి నిజాంకు మరో వైపు కూడా ఉంది. ప్రగతిశీల దృక్పథం ఉన్నప్పటికీ, నిజాం విమర్శలకు గురిచేసే కొన్ని వ్యక్తిగత ధోరణులను ప్రదర్శించాడు. తన రాజ్యాన్ని భారతదేశంలో విలీనానికి తన ముస్లిం ప్రజలను సిద్ధం చేయడానికి నిజాం పెద్దగా కృషి చేయలేదు.  నిజాం తన కాలపు ప్రముఖ రాజ్యాంగ న్యాయవాది సర్ వాల్టర్ మాంక్టన్ సహాయంతో తన రాజ్యాంగ స్థితిని క్షుణ్ణంగా అధ్యయనం చేసాడు. నిజాం ప్రపంచంలోని అత్యంత సంపన్నులలో ఒకడు, కానీ చాలా నిరాడంబరంగా జీవించాడు మరియు తరచుగా నిర్లక్ష్యంగా, చిరిగిన దుస్తులు ధరించేవాడు.  సమకాలీన కథనాలలో నిజాం అనేది తన కాలంతో సంబంధం లేని ఏకాంత విపరీతమైన, నిరంకుశ పాలకుడిగా చిత్రీకరించే వ్యంగ్య చిత్రం. నిజాం తన పబ్లిక్ ఇమేజ్ పట్ల అజాగ్రత్తగా ఉన్నాడు మరియు పర్యవసానంగా చెడు ప్రెస్‌ను సంపాదించాడు.

చరిత్ర,  ఏడవ నిజాం పట్ల దయలేనిది. 7వనిజాం తన కాలం లో భారతదేశంలోని ప్రముఖ ముస్లిం యువరాజు.  ఒట్టోమన్ పాలక కుటుంబంతో పరిచయాల నుండి భారతదేశం మరియు పాకిస్తాన్‌లోని ప్రముఖ జాతీయ వ్యక్తులతో మరియు ఆనాటి కొన్ని ముఖ్యమైన సంఘటనలపై   స్పష్టమైన ముద్ర కలవాడు. టర్కీ కుచెందిన అబ్దుల్ మెజిద్ ది సెకండ్ కుటుంబాన్ని దశాబ్దాల పాటు నిజాం పోషించిన వైనం 20వ శతాబ్దపు ముస్లిం చరిత్రలో ఒక ఆసక్తికరమైన చారిత్రాత్మక అన్వేషించదగిన నిదర్సనం.

ప్రపంచవ్యాప్తంగా ఉన్న ముస్లింలకు, మొదటి ప్రపంచ యుద్ధం ముగింపులో ఒట్టోమన్ సామ్రాజ్యం పతనం అయిన వెంటనే కాలిఫేట్ రద్దు అనేది అత్యంత ప్రతీకాత్మకమైన సంఘటన. అబ్దుల్ మెజిద్ ది సెకండ్, నవంబర్ 1922లో, ఖలీఫాగా ప్రకటించబడ్డాడు. లౌకిక మరియు ఆధ్యాత్మిక స్వరంగా, ముస్లిం ప్రపంచంలో "ప్రవక్త వారసుడు"తో సహా “ది షాడో ఆఫ్ గాడ్ ఆన్ ఎర్త్” అనే గొప్ప బిరుదులను కలిగి ఉన్నాడు. 1924లో కమల్ అటాటర్క్ కాలిఫేట్‌ను రద్దు చేసినప్పుడు, చివరి ఖలీఫా ప్రవాసంలోకి వెళ్లడం జరిగింది. ఖలీఫా పదివి రద్దుకు వ్యతిరేకంగా భారత దేశం తో సహా  ముస్లింలుఆందోళనలు చేసారు . బ్రిటిష్ పాలకులు ఖిలాఫత్ ఉద్యమాన్ని నియంత్రించడానికి చాలా కష్టపడ్డారు,

ఫ్రాన్స్‌లో ప్రవాసంలో ఉన్న ఖలీఫాకు 7వ నిజాం క్రమం తప్పకుండా ఆర్థిక సహాయం అందించడం ద్వారా వ్యక్తిగత దాతృత్వ చర్యను ప్రదర్శించాడు. కొన్ని సంవత్సరాల తరువాత, 7వ నిజాం తన ఇద్దరు పెద్ద కుమారుల తరపున, ఖలీఫా కుమార్తె మరియు మేనకోడలు కోసం ఒక వివాహ ప్రతిపాదనను పంపాడు. ఖలీఫా ఆ ప్రతిపాదనను ఆమోదించాడు.

వివాహాలు 1931లో ఫ్రాన్స్‌లోని నీస్‌లో జరిగాయి. వాటికి అబ్దుల్ మెజిద్II స్వయంగా హాజరు అయ్యారు, టర్కిష్ యువరాణి దుర్రుహ్‌సెహ్వర్ మరియు అందమైన యువరాణి నీలోఫర్ లకు  హైదరాబాద్‌ యువ రాకుమారులతో వివాహం చేజరిగింది నిజాంలకు ఒట్టోమన్ ఇంపీరియల్ హౌస్‌తో పొత్తుఏర్పడినది.

కాలక్రమేణా, పెద్ద యువరాజు, వారసుడు, ఆజం జా,కు  ఇద్దరు కుమారులు, ముకర్రం జా, మీర్ బరాకత్ అలీ ఖాన్ (జననం 1933) మరియు ముఫక్కమ్ జా (జననం 1935)జన్మించారు.  1948లో రాకుమారులు ప్రసిద్ధ ఆంగ్ల ప్రభుత్వ పాఠశాల హారోకు పంపబడ్డారు. హారో తర్వాత శాండ్‌హర్స్ట్ మరియు కేంబ్రిడ్జ్ విశ్వవిద్యాలయాలలో రాజకుమారులు చదువుకొన్నారు. విద్యాబ్యాసం అనంతరం యువరాజులు 1960ల ప్రారంభంలో భారత దేశానికి తిరిగి వచ్చారు. ఇద్దరిలో పెద్దవాడు  నిజాం మొదటి మనవడు ముఖరం జా అత్యంత ఆకర్షణీయమైన వ్యక్తి, పొడుగ్గా, మంచిగా కనిపించేవాడు మరియు బాగా మాట్లాడేవాడు. ముఖరం జా, భారత ప్రధాని, నెహ్రూ,కు మద్య   మంచి వ్యక్తిగత స్నేహ సంభందాలు కలవు.

యువరాజు ముఖరం జా కొంతకాలం ఢిల్లీలో, నెహ్రూకు సన్నిహితంగా, ఆయన ప్రైవేట్ కార్యాలయంలో, ఆ తర్వాత విదేశాంగ మంత్రిత్వ శాఖలో పనిచేశారు. ముఖరం జా హైదరాబాద్ విశ్వవిద్యాలయానికి ప్రో-వైస్ ఛాన్సలర్‌గా నియమించబడ్డాడు మరియు అనేక ఇతర గౌరవాలు పొందాడు.  

యువరాజు ముఖరం జా కి గొప్ప భవిష్యత్తు ఎదురుచూసింది. వైస్ ఛాన్సలర్‌షిప్ తర్వాత ఒక రాయబారి లేదా గవర్నర్‌షిప్ అవకాశాలు కన్పించసాగినవి.  యువరాజు ముఖరం జా తాత ఏడవ నిజాం హైదరాబాద్‌కు గవర్నర్‌గా నియమితులయ్యారు. ఏడవ నిజాం 1956లో పదవీ విరమణ చేసే వరకు గవర్నర్‌గా కొనసాగాడు.

ఆరోగ్యం క్షీణిస్తున్న కొడుకును వదిలి మనవడిని ప్రత్యక్ష వారసుడిగా గుర్తించాలని ఏడవ నిజాం భావిస్తున్నట్లు తెలిసింది. భారత ప్రభుత్వం ఈ ఆలోచనను స్వాగతించినట్లు అనిపించింది. 1959 లో, ప్రిన్స్ ముఖరం జా తన తండ్రి వలె టర్కిష్ కుటుంబంతో వివాహం చేసుకున్నాడు. ఫిబ్రవరి 1967లో నిజాం మరణించినప్పుడు, యువరాజును అతని తాత వారసుడిగా ప్రకటించడానికి భారత ప్రభుత్వం వెంటనే కదిలింది మరియు అతని వంశపారంపర్య బిరుదులను అధికారికంగా గుర్తించి ధృవీకరించింది. ఇక నుంచి యువరాజు ముకర్రం జాను హిజ్ ఎక్సల్టెడ్ హైనెస్, మీర్ బరాకత్ అలీ ఖాన్, ముకర్రం జా, ఎనిమిదవ నిజాం అని పిలుస్తారు.

మీర్ బరాకత్ అలీ ఖాన్, ముకర్రం జా, ఎనిమిదవ నిజాం కు  బహుశా ఏదో ఒక రోజు భారతదేశంలో అత్యున్నత పదవి వచ్చే అవకాశాలు మెండుగా కనిపించాయి. అక్టోబర్ 1967లో, కొత్త నిజాం తన 34వ పుట్టినరోజును చౌమహల్లా ప్యాలెస్‌లో ఘనంగా  జరుపుకున్నాడు.

1967 జాతీయ ఎన్నికలలో అధికార కాంగ్రెస్ పార్టీ నుండి స్వతంత్ర పార్టీలోకి మాజీ పాలకులు పెద్దఎత్తున వెళ్లారు. అదే ఏడాది జూన్‌లో కాంగ్రెస్ పార్టీ,  మాజీ పాలకుల ప్రైవీ పర్సస్‌ను రద్దు చేయాలని తీర్మానం చేసింది. 1970లో రాజ్యాంగం 24వ సవరణ బిల్లును   దిగువ సభ, లోక్‌సభ ఆమోదించింది, అయితే పార్లమెంటు ఎగువ సభ అయిన రాజ్యసభలో ఓడిపోయింది. శ్రీమతి  ఇందిరా గాంధీ, 1971 ఎన్నికలలో అఖండ విజయం సాధించారు. ప్రీవీ పర్సులు రద్దు చేయబడ్డాయి మరియు మాజీ పాలకుల యొక్క అన్ని హక్కులు మరియు అధికారాలు రద్దు చేయబడినవి.

1973లో మీర్ బరాకత్ అలీ ఖాన్, ముకర్రం జా, ఎనిమిదవ నిజాం ఆస్ట్రేలియాకు వెళ్లాడు, అక్కడ యువరాణి ఎస్రాతో అతని వివాహం వీగిపోయింది. తరువాతి సంవత్సరాలలో ఎనిమిదవ నిజాం చాలాసార్లు వివాహం చేసుకున్నాడు, చివరలో  యువరాణి ఎస్రాతో సయోధ్య కుదిరింది. ఎనిమిదవ నిజాం ఇరవై మూడు సంవత్సరాలు ఆస్ట్రేలియాలో నివసించాడు. 1996లో ఎనిమిదవ నిజాం ముకర్రం జా టర్కీకి వెళ్ళాడు, అక్కడ ముకర్రం జా నిశ్శబ్దంగా మరియు నిరాడంబరంగా జీవించాడు మరియు 2023 లో మరణిoచాడు.