జస్టిస్ సయ్యద్ మహమూద్ (1850-1903). Justice Syed Mahmood (1850-1903).

 

బ్రిటిష్ వలసరాజ్య పరిపాలనా  కాలంలో హైకోర్టు మొదటి ముస్లిం న్యాయమూర్తి గా నియమింపబడిన జస్టిస్ సయ్యద్ మహమూద్ యొక్క వృత్తిపరమైన ప్రవర్తన భారతీయ న్యాయవ్యవస్థలో క్షీణిస్తున్న ప్రమాణాలకు ప్రతిఘటనను అందిస్తుంది.

హైదరాబాద్‌లో సమావేశంలో జస్టిస్ అబ్దుల్ నజీర్ ప్రసంగిస్తు “భారత న్యాయ వ్యవస్థ యొక్క గొప్ప జ్ఞానాన్ని నిర్లక్ష్యం చేయడం మరియు విదేశీ వలసవాద న్యాయ వ్యవస్థకు కట్టుబడి ఉండటం మన రాజ్యాంగం యొక్క లక్ష్యాలకు మరియు మన జాతీయ ప్రయోజనాలకు విరుద్ధం." అని అన్నారు.

బహుశా జస్టిస్ నజీర్ 19వ శతాబ్దపు న్యాయనిపుణుడు జస్టిస్ సయ్యద్ మహమూద్ (1850-1903)ని కూడా గుర్తుచేసుకుని ఉండవచ్చు. జస్టిస్ సయ్యద్ మహమూద్ కలోనియల్ న్యాయవ్యవస్థకు వ్యతిరేకంగా ధైర్యమైన వాదనలకు మార్గదర్శకుడు. జస్టిస్ సయ్యద్ మహమూద్ సాహసోపేతమైన భిన్నాభిప్రాయాలను ప్రతిబింబించే న్యాయపరమైన వ్యాఖ్యానాలను రూపొందించాడు.

 ఒక ఉర్దూ వార్తాపత్రికలో వ్రాస్తూ, సయ్యద్ మహమూద్ తండ్రి సర్ సయ్యద్ అహ్మద్ ఖాన్, "బ్రిటీష్ న్యాయమూర్తుల జాత్యహంకారానికి వ్యతిరేకంగా భారతీయుల ఆత్మగౌరవాన్ని కాపాడటానికి" 1893లో అలహాబాద్ హైకోర్టు నుండి జస్టిస్ సయ్యద్ మహమూద్ రాజీనామా చేసినట్లు వివరించాడు.

భారతదేశంలో జాతీయ భావనలు అభివృద్ధి చెందుతున్న యుగంలో భారతీయ న్యాయమూర్తులు సామ్రాజ్య శక్తి లేదా తోటి యూరోపియన్ న్యాయమూర్తుల జాత్యహంకారానికి వ్యతిరేకంగా పోరాడటానికి ధైర్యం చేయరు. కానీ ఆ పని జస్టిస్ సయ్యద్ మహమూద్ మహమూద్ నిర్భయoగా  చేశారు.

సర్  సయ్యద్ అహ్మద్ ఖాన్ 1877లో అలీఘర్‌లో మహమ్మదీయ ఆంగ్లో-ఓరియంటల్ (MAO) కళాశాలను స్థాపించారు.  సయ్యద్ మహమూద్, తన తండ్రి సర్  సయ్యద్ అహ్మద్ ఖాన్ యొక్క ఆధునిక విద్యా ప్రాజెక్టుకు మద్దతు ఇచ్చాడు, కానీ దురదృష్టవశాత్తూ, సయ్యద్ మహమూద్ రచనలు చరిత్రకారులు మరియు న్యాయవేత్తలచే ఎక్కువగా విస్మరించబడ్డాయి.

1920 నాటికి, MAO కాలేజ్, ఇప్పటి  అలీఘర్ ముస్లిం విశ్వవిద్యాలయం, దేశంలోని అత్యంత ప్రముఖ నివాస విశ్వవిద్యాలయం. అలీఘర్ ముస్లిం విశ్వవిద్యాలయం(AMU) చరిత్ర విభాగం అర్ధ శతాబ్దం పాటు అధునాతన అధ్యయనాలకు ప్రధాన కేంద్రంగా ఉంది.

1889లో, సయ్యద్ మహమూద్ చొరవ మరియు పుస్తకాలు, పత్రికలు మరియు నగదు బహుమతులతో, AMU న్యాయ విభాగాన్ని స్థాపించబడినది.

1973లో, అలీగఢ్ లా జర్నల్ జస్టిస్ సయ్యద్ మహమూద్ రచనలను ప్రచురించింది.

2004లో, అలాన్ M. గుంథర్ కెనడాలోని మెక్‌గిల్ విశ్వవిద్యాలయంలో జస్టిస్ సయ్యద్ మహమూద్‌పై తన డాక్టరల్ థీసిస్ చేసారు, ఇది ఆన్‌లైన్‌లో అందుబాటులో ఉంది. 19వ శతాబ్దపు భారతదేశంలో ఆంగ్ల విద్యపై జస్టిస్ సయ్యద్ మహమూద్‌ అభిప్రాయాలపై 2011లో గుంథర్ ఒక వ్యాసాన్ని ప్రచురించారు.

1965లో, అసఫ్ అలీ అస్గర్ ఫీజీ (1899–1981) "భారతదేశంలో ముస్లిం చట్టం యొక్క పరివర్తనకు సయ్యద్ మహమూద్ చేసిన కృషి చరిత్రకారులచే చాలా వరకు విస్మరించబడింది మరియు ప్రధానంగా ముస్లిం చట్టంపై చట్టపరమైన గ్రంథాలలో ఫుట్‌నోట్‌లుగా మిగిలిపోయింది." అని అన్నాడు.

అలాన్ M. గుంథర్ కూడా, " సర్ అహ్మద్ ఖాన్. విద్యా సంస్కరణ రంగం లో సాధించిన విజయాలలో ఎక్కువ భాగం, సయ్యద్ మహమూద్ సహాయం లేకుండా సాధ్యం కాదు."అని అన్నాడు.

1973లో S. ఖలీద్ రషీద్,ఒక ఆర్టికల్ లో   సయ్యద్ మహమూద్ తన పూర్వీకుల మాదిరిగానే, తన జీవితంలో మొదటి మూడవ భాగాన్ని చదువుకోడానికి, రెండవ భాగాన్ని ది జీవనోపాధికి మరియు మూడోవ భాగాన్ని “విశ్రాంతమైన అధ్యయనం, రచనల  కోసం వెచ్చించాలని” అని నిర్ణయించుకున్నాడు.

సర్ సయ్యద్ విద్యా సంస్కరణలలో  సయ్యద్ మహమూద్ పాత్ర:

ఇంగ్లాండ్‌లో చదువుకున్న తర్వాత 1872లో భారతదేశానికి తిరిగి వచ్చిన సయ్యద్ మహమూద్, MAO కాలేజీని స్థాపించడంలో సహాయం చేయడానికి తన  సమయాన్ని వెచ్చించాడు. సయ్యద్ మహమూద్ కేంబ్రిడ్జ్‌లో తన అనుభవాల తరహాలో ఒక వివరణాత్మక ప్రణాళికను సిద్ధం చేశాడు. సయ్యద్ మహమూద్ నిర్దిష్ట లక్ష్యం, ఒక విద్యా సంస్థ ద్వారా భారతదేశం యొక్క భవిష్యత్తు నాయకులను తయారు చేయడం మిగిలిన సమాజానికి భిన్నంగా విద్యార్థులు మరియు ఉపాధ్యాయుల సమాజాన్ని సృష్టించడం దీని లక్ష్యం.

అతను 1873లో తన తండ్రి సర్ సయ్యద్ అహ్మద్ ఖాన్ తో కలిసి పంజాబ్‌కు వెళ్లి ప్రాజెక్ట్‌ను ప్రోత్సహించడానికి ఒక ర్యాలీలో మాట్లాడాడు. 1889లో, సర్ సయ్యద్ అహ్మద్ ఖాన్ MAO కళాశాల ధర్మకర్తల మండలి యొక్క జాయింట్ సెక్రటరీగా సయ్యద్ మహమూద్‌ను నామినేట్ చేయడానికి ఒక తీర్మానాన్ని ప్రవేశపెట్టారు. సయ్యద్ మహమూద్‌ ప్రభావమే ఐరోపా ప్రొఫెసర్లను భారతదేశానికి వచ్చి అక్కడ బోధించేలా ప్రేరేపించడానికి ప్రధాన కారకంగా సర్ సయ్యద్ అహ్మద్ ఖాన్ భావించారు. MAO కళాశాల ప్రిన్సిపాల్, థియోడర్ బెక్ (1859–1899) దీనిని సమర్ధించారు.

ముస్లిం చట్టం- సయ్యద్ మహమూద్:

ఆధునిక దక్షిణాసియాలో ముస్లిం చట్టం యొక్క పరివర్తనకు సయ్యద్ మహమూద్ మార్గదర్శకుడు. 1882లో, కేవలం 32 సంవత్సరాల వయస్సులో, సయ్యద్ మహమూద్ బ్రిటీష్ ఇండియాలో హైకోర్టులకు మొదటి ముస్లిం న్యాయమూర్తి అయ్యాడు. సయ్యద్ మహమూద్ ముస్లిం చట్టాన్ని, సాధారణంగా చట్టం మరియు దాని పరిపాలనను రూపొందించే అనేక మైలురాయి నిర్ణయాలను అందించాడు.

ఇంగ్లండ్‌లో చదువుకున్న మరియు ఆంగ్ల న్యాయశాస్త్ర విధానంలో శిక్షణ పొందిన మొదటి భారతీయ ముస్లింలలో సయ్యద్ మహమూద్ ఒకడు,

1872లో అలహాబాద్‌లోని హైకోర్టు ఆఫ్ జ్యుడికేచర్‌లో బారిస్టర్‌గా నమోదు చేసుకున్న మొదటి భారతీయుడు మరియు పునర్వ్యవస్థీకరణలో జిల్లా న్యాయమూర్తిగా నియమితులైన మొదటి వ్యక్తి సయ్యద్ మహమూద్.

1879లో అవధ్ యొక్క న్యాయవ్యవస్థ మరియు అలహాబాద్‌లోని హైకోర్టుకు ప్యూస్నే న్యాయమూర్తిగా నియమించబడిన మొదటి భారతీయుడు సయ్యద్ మహమూద్.

సయ్యద్ మహమూద్ భారతదేశంలోని ఏ హైకోర్టులోనైనా మొదటి ముస్లిం న్యాయమూర్తి.

భారతదేశంలో న్యాయనిర్వహణ లో భారతీయ ముస్లింలు పాల్గొనడానికి సయ్యద్ మహమూద్ ఒక మార్గాన్ని సుగమం చేశాడు.

సయ్యద్ మహమూద్-అందరికి అందుబాటులో న్యాయం యొక్క చాంపియన్:

సయ్యద్ మహమూద్ అభిప్రాయం లో  న్యాయ నిర్వహణ ఖర్చు అధికం. కోర్టు విధానాలు సుదీర్ఘమైనవి మరియు ఖరీదైనవి. దీని కోసం సయ్యద్ మహమూద్ సత్వర తీర్పు కోసం గ్రామ న్యాయస్థానాల నెట్‌వర్క్‌ను ప్రతిపాదించాడు. ట్రిబ్యునల్స్ మరియు గౌరవ మున్సిఫ్‌ల ద్వారా న్యాయం పొందాలని కోరాడు. దీని కోసం సయ్యద్ మహమూద్ ఒక సమగ్ర ముసాయిదాను సిద్ధం చేసాడు.

అంతేకాకుండా, సయ్యద్ మహమూద్ [జాతి] మనస్తత్వం మరియు న్యాయ పత్రాలపై కోర్టు ఫీజులు మరియు స్టాంప్ డ్యూటీలపై అధిక ధన వ్యయం ను విమర్శించాడు. సయ్యద్ మహమూద్ ఆగస్ట్ 1884 మరియు ఫిబ్రవరి 1885లో "...న్యాయానికి [ధనిక మరియు పేదలకు] సమానమైన మొత్తం ఖర్చయితే, ధనవంతుడు దానిని కొనుగోలు చేయగలడు, పేదవాడు దానిని కొనుగోలు చేయలేడు." అన్నాడు.  

1885 ఏప్రిల్‌లో అలహాబాద్ బార్‌లో చేసిన ప్రసంగంలో, న్యాయ వ్యవహారాలలో చట్టాలు ప్రజలకు అర్థమయ్యే భాషల్లో ఉండాలని సయ్యద్ మహమూద్ అన్నారు. వాదనలు, ప్రతి వాదనలు మరియు న్యాయం డెలివరీ మాతృభాష లో ఉండాలని సయ్యద్ మహమూద్ పట్టుబట్టాడు మరియు తీర్పులను ఆంగ్లం నుంచి అనువదించాడు, తద్వారా ఆంగ్లం తెలియని వ్యక్తులకు  తీర్పులు సహేతుకంగా ఉంటాయని హామీ ఇచ్చారు.

సయ్యద్ మహమూద్-బ్రిటీష్ వలసవాద కాలం  లో ఒక భారతీయ అసమ్మతి:

సయ్యద్ మహ్మూద్ అత్యుత్తమ భిన్నాభిప్రాయాలకు ప్రసిద్ధి చెందారు. జస్టిస్ (రిటైర్డ్.) రోహింటన్ ఎఫ్. నారిమన్, సయ్యద్ మహమూద్ వివరణాత్మక తీర్పులకు పేరుగాంచాడని, వాటిలో కొన్ని సమగ్రత మరియు నిర్భయమైన భాష కలిగి ఉన్నాయని అని రాశారు.

1860ల నుండి 1880ల వరకు, చట్టాల క్రోడీకరణ సమయంలో, సయ్యద్ మహమూద్ బ్రిటిష్ చట్టాలను దిగుమతి చేసుకోవడంపై పరిమితులను కోరాడు మరియు స్థానిక సందర్భం విస్మరించబడుతుందని నిరసించాడు. సయ్యద్ మహమూద్ ఆందోళన కేవలం బ్రిటిష్ చట్టాలే కాదు, భారతదేశ సాంస్కృతిక వైవిధ్యంలో వాటి సమర్థత మరియు అనుకూలత.

భారత ప్రజాస్వామ్యం వలసవాద వ్యతిరేక జాతీయవాదం యొక్క ఫలితం, మరియు అసమ్మతి దాని ప్రధాన భాగం. సయ్యద్ మహమూద్ యొక్క అసమ్మతి అతని కాలంలో జాతీయవాదానికి దోహదపడింది.

ఇండియన్ నేషనల్ కాంగ్రెస్ పై సయ్యద్  మహమూద్ అభిప్రాయలు:

సయ్యద్ మహమూద్ ఎప్పుడూ కాంగ్రెస్‌లో చేరలేదు, కాని  కాంగ్రెస్ వ్యతిరేక ప్రచారానికి "సమాన దూరంగా" ఉన్నాడు.” "హిందువులలో [ఉన్నత వర్గాలు] సయ్యద్ మహమూద్ ను ఇంపీరియల్ లెజిస్లేటివ్ కౌన్సిల్‌కు తమ ప్రతినిధిగా పంపడానికి ప్రయత్నించారు, అయినప్పటికీ సయ్యద్ మహమూద్ ఆ నియామకం పొందలేదు."

AMU శతాబ్ది ఉత్సవాల సందర్భంగా సర్ సయ్యద్ అకాడమీ అనేక ప్రచురణలను విడుదల చేస్తోంది. MAO కళాశాల యొక్క ప్రముఖ సహ-వ్యవస్థాపకునిగా పరిగణించబడే సయ్యద్ మహమూద్‌పై  గుంథర్ వ్యాసం ప్రచురించడం సముచితమైన నివాళి కావచ్చు.