ఫరీదాబాద్‌తో సరిహద్దు గాంధీ ఖాన్ అబ్దుల్ గఫార్ ఖాన్‌కు ఉన్న సంబంధం ప్రత్యేకమైనది.

 

 

 

బ్రిటిష్ ఇండియా లో ఫ్రాంటియర్ ప్రావిన్స్ మరియు బలూచిస్తాన్ యొక్క గొప్ప రాజకీయ నాయకుడు ఖాన్ అబ్దుల్ గఫార్ ఖాన్, నేటి హర్యానాలోని ఫరీదాబాద్ నగరంతో ప్రత్యేకమైన  సంబంధాన్ని కలిగి ఉన్నాడు. ఈ రోజు మనం చూస్తున్న ఫరీదాబాద్ కొత్త పారిశ్రామిక నగరానికి పునాది, ఖాన్ అబ్దుల్ గఫార్ ఖాన్ చేత వేయబడింది మరియు భారతదేశం యొక్క మొదటి ప్రధాన మంత్రి పండిట్ జవహర్ లాల్ నెహ్రూ నగరాన్ని ఏర్పాటు చేయడంలో కీలక పాత్ర పోషించారు.

 దేశ విభజన సమయంలో, దేశ విభజన తర్వాత బన్నూ, డేరా ఇస్మాయిల్ ఖాన్, కోహట్, హజారా, మర్దాన్ మరియు పెషావర్ వంటి వాయువ్య సరిహద్దు ప్రావిన్స్‌లోని జిల్లాల నుండి సుమారు 50,000 మంది ప్రజలు భారతదేశానికి వచ్చారు.వీరిలో ఎక్కువ మంది నేటి హర్యానాలోని కురుక్షేత్రానికి చేరుకుని గుడారాల్లో ఉంచబడ్డారు. వారు ఖాన్ అబ్దుల్ గఫార్ ఖాన్‌కు గట్టి మద్దతుదారులు కావడంతో, ప్రధాన మంత్రి జవహర్ లాల్ నెహ్రూ వారి సంక్షేమంపై ఆసక్తి కనబరిచారు.

కేంద్ర ప్రభుత్వం వారిని రాజస్థాన్‌లోని అల్వార్ మరియు భరత్‌పూర్ జిల్లాల్లో స్థిరపరచాలని కోరుకుంది, కాని శరణార్థులు ఢిల్లీ చుట్టూపక్కల నివసించాలని కోరుకున్నారు. శరణార్థులు ఖాన్ అబ్దుల్ గఫార్ ఖాన్ యొక్క ఖుదాయి ఖిద్మత్గర్ సంస్థ సభ్యులు కావడంతో, వారు తమ డిమాండ్ల కోసం నిరసన ప్రారంభించారు.

నిరసనకారులు - కన్హయ్య, నిహాల్ చంద్, సుఖరామ్, పండిట్ గోవింద్ దాస్, పండిట్ అనంత్ రామ్, ఖుషీరామ్, చౌదరి దయాళగంద్, దులి చౌదరి, జేతా నంద్, మరియు చట్టూ రామ్ గేరా తదితరులు. - సెటిల్‌మెంట్ కోసం వారి ఎంపికకు భారత ప్రభుత్వం అంగీకరించేలా చేయాలని లక్ష్యంగా పెట్టుకున్నారు.

ప్రభుత్వంపై ఎలాంటి ప్రభావం లేకపోవడంతో ఆందోళనకారులు ఢిల్లీకి బయలుదేరి సంభందిత మంత్రిత్వ శాఖ Ministry of Re-establishment ఎదుట నిరసనకు దిగారు.

ఆందోళనకారులు అరెస్టులకు దిగారు. నిరసనకారులతో మాట్లాడేందుకు నెహ్రూ తన ప్రత్యేక సలహాదారు మృదులా సారాభాయిని పంపారు.సారాభాయ్ కూడా వారి మనసు మార్చుకునేలా చేయడంలో విఫలమయ్యారు. చివరకు వారి కోసం కొత్త నగరాన్ని నిర్మించాలని ప్రభుత్వం నిర్ణయించాల్సి వచ్చింది.

పలు దఫాల చర్చల అనంతరం ఫరీదాబాద్‌ను అభివృద్ధి చేసేందుకు ప్రభుత్వం అంగీకరించింది. అక్టోబర్ 17, 1949 న, ఫరీదాబాద్ కొత్త పారిశ్రామిక నగరానికి పునాది వేయబడింది.ప్రధాని నెహ్రూ ఫరీదాబాద్ అభివృద్ధిలో ప్రత్యేక ఆసక్తిని కనబరిచారు; నెహ్రు కేంద్ర మంత్రివర్గ సమావేశo లో  ఫరీదాబాద్ డెవలప్‌మెంట్ బోర్డు ఆలోచనకు ఆమోదం తెలిపారు.

రాష్ట్రపతి రాజేంద్ర ప్రసాద్‌ను ఫరీదాబాద్ డెవలప్‌మెంట్ బోర్డు ఛైర్మన్‌గా నియమించారు మరియు మహాత్మా గాంధీ సహాయకుడు సుధీర్ ఘోష్, బోర్డు ప్రధాన నిర్వాహకుడు. బోర్డు సమావేశాలకు ప్రధాని ప్రత్యేక ఆహ్వానితుడు. పండిట్ నెహ్రూ దాని 24 సమావేశాలలో 21 సమావేశాలకు హాజరయ్యారు. రెండున్నరేళ్లలో రూ.4.64 కోట్లతో ఫరిదాబాద్ నగరాన్ని తీర్చిదిద్దారు.అప్పట్లో 233 చదరపు గజాల విస్తీర్ణంలో ఒక్కొక్కటి 5196 ఇళ్లను నిర్మించాలని బోర్డు నిర్ణయించింది. గృహాలు సహేతుకమైన ధర మరియు శరణార్థులకు సులభమైన నెలవారీ వాయిదాలలో ఇవ్వబడ్డాయి.

 చరిత్రలోకి వెళితే ఫరీదాబాద్ మొఘల్  చక్రవర్తి జహంగీర్ కోశాధికారి అయిన షేక్ ఫరీద్ చేత స్థాపించబడింది. షేక్ ఫరీద్ అక్కడ ఒక కోట, ఒక చెరువు మరియు ఒక మసీదును నిర్మించాడు మరియు దానికి షేక్ ఫరీద్ పేరు పెట్టారు.

 LC జైన్, స్వాతంత్ర్య సమరయోధుడు, ఖాన్ అబ్దుల్ గఫార్ ఖాన్ ఫరీదాబాద్-ది సిటీ ఆఫ్ హోప్: ది ఫరీదాబాద్ స్టోరీతో 330 పేజీల పుస్తకాన్ని రాశారు. శరణార్థుల పునరావాసం కోసం భారతదేశంలో ఫరీదాబాద్ మొదటి వెంచర్ అని జైన్ పేర్కొన్నారు.

 ఖాన్ అబ్దుల్ గఫార్ ఖాన్ 1890 ఫిబ్రవరి 6న పెషావర్‌లో జన్మించారు. ఖాన్ అబ్దుల్ గఫార్ ఖాన్ తన జీవితంలో ఎక్కువ భాగం జైలులోనే గడిపాడు. బ్రిటీష్ వారి బానిసత్వం నుండి భారతదేశం యొక్క భూమిని విడిపించే ప్రచారంలో చురుకుగా పాల్గొన్నాడు.స్వాతంత్ర్య సమరంలో మహాత్మా గాంధీతో కలిసి ఉన్నాడు. ఖాన్ అబ్దుల్ గఫార్ ఖాన్ కూడా మహాత్మా గాంధీ వలె అహింసా వాది.

ఖాన్ అబ్దుల్ గఫార్ ఖాన్ ఖుదాయి ఖిద్మత్‌గర్‌ను 1929లో స్థాపించారు. ఈ సంస్థను సుర్ఖ్ పోష్ అని కూడా పిలుస్తారు. ఎర్ర కుర్తీ దళ్, దాని వాలంటీర్లు త్యాగానికి ప్రతీక అయిన ఎరుపు రంగు ట్యూనిక్‌లు ధరించారు.

ఖాన్ అబ్దుల్ గఫార్ ఖాన్ నార్త్-వెస్ట్ ఫ్రాంటియర్ ప్రావిన్స్‌లో జాతి సమూహాలను, ముఖ్యంగా పఠాన్‌లను ఏకం చేయడం ద్వారా బ్రిటిష్ పాలనకు వ్యతిరేకంగా అహింసా ఉద్యమాన్ని ప్రారంభించాడు.

ముస్లిం లీగ్ యొక్క  దేశ విభజన వాదంను ఖాన్ అబ్దుల్ గఫార్ ఖాన్ వ్యతిరేకించారు.విభజన తరువాత, ఖాన్ అబ్దుల్ గఫార్ ఖాన్ అతను పెషావర్‌లో ఉండాలని నిర్ణయించుకున్నాడు మరియు పఖ్తూన్ల హక్కుల కోసం పోరాడుతూనే ఉన్నాడు. ఖాన్ అబ్దుల్ గఫార్ ఖాన్ పఖ్తూన్‌లకు మాతృభూమి అయిన పఖ్తునిస్థాన్ కోసం ఉద్యమానికి నాయకత్వం వహించాడు.1988లో గృహనిర్బంధంలో ఉంచబడ్డాడు మరియు అదే సంవత్సరం మరణించాడు.

ఖాన్ అబ్దుల్ గఫార్ ఖాన్ ఐక్యత మరియు సమగ్రత యొక్క చాంపియన్. 1987లో, భారత ప్రభుత్వం ఖాన్ అబ్దుల్ గఫార్ ఖాన్ కు దేశ అత్యున్నత పౌర పురస్కారం 'భారతరత్న'తో సత్కరించింది, ఖాన్ అబ్దుల్ గఫార్ ఖాన్ ఈ గౌరవాన్ని పొందిన మొదటి భారతీయేతరుడు.

ప్రధానమంత్రి పండిట్ జవహర్‌లాల్ నెహ్రూ 1951లో ఫరీదాబాద్‌లో శరణార్థుల కోసం ఒక ఆసుపత్రిని నిర్మించారు, దానికి బాద్‌షా ఖాన్ హాస్పిటల్ అని పేరు పెట్టారు.

 2020 సంవత్సరంలో, హర్యానా రాష్ట్ర ప్రభుత్వం దాని పేరును అటల్ బిహారీ వాజ్‌పేయి జనరల్ హాస్పిటల్‌గా మార్చింది.

మహాత్మా గాంధీ మనవడు రాజ్‌మోహన్ గాంధీ. ఖాన్ అబ్దుల్ గఫార్ ఖాన్‌పై 'గఫార్ ఖాన్: అహింసాత్మక రాజు ఆఫ్ పఖ్తూన్స్' అనే పుస్తకాన్ని రాశారు.

 ఖాన్ అబ్దుల్ గఫార్ ఖాన్‌ను మహాత్మా గాంధీ తన సోదరుడిగా భావించారని, కానీ భారతదేశం ఆయనను మరచిపోయిందని రాజ్‌మోహన్ గాంధీ అన్నారు.