యాకుత్ అల్-హమావి భూగోళ శాస్త్రవేత్త (1179 - 1229) Yaqut al-HamawiGeographer(1179 - 1229)

 

యాకుత్ అల్-హమావి ఒక సిరియన్ భూగోళ శాస్త్రవేత్త,ముస్లిం ప్రపంచ ఎన్సైక్లోపీడియ రచయిత.  యాకుత్ అల్-హమావి రచించిన  “ముజామ్ అల్-బుల్డాన్ Mujam al-Buldan”, చారిత్రక మరియు సాంస్కృతిక డేటాను కలిగి ఉన్న భౌగోళిక నిఘంటువు, ఇది ప్రదేశాలకు సంబంధించిన చరిత్ర, జాతి శాస్త్రం ethnography మరియు స్థల పురాణాలను కవర్ చేస్తుంది.

యాకుత్ ఇబ్న్-‘అబ్దుల్లా అల్-రూమి అల్-హమావి (1179 - 1229) ఆసియా మైనర్‌లో గ్రీకు జాతికి చెందినవాడు, యుద్ధంలో బంధించబడి బానిసగా మారాడు.  యాకుత్ అల్-హమావిని కొనుగోలు చేసిన బాగ్దాద్ వ్యాపారి యాకుత్ అల్-హమావికి మంచి విద్యను అందించాడు మరియు స్వేచ్ఛను  కల్పించాడు. వ్యాపారి యాకూత్‌ను తన కార్యదర్శిగా క్యూస్ ద్వీపానికి వాణిజ్య పర్యటనలకు పంపాడు కాని యాకూట్, అరబిక్ మరియు వ్యాకరణాన్ని అధ్యయనం చేస్తూ, మాన్యుస్క్రిప్ట్‌లను కాపీ చేయడం మరియు అమ్మడం, పండితుల కార్యకలాపాల వైపు మళ్లడం కోసం వ్యాపారి సేవలను విడిచిపెట్టాడు

తరువాత యాకూట్ బాగ్దాద్‌లో పుస్తక విక్రేతగా స్థిరపడ్డాడు. యాకూట్ ఒకే చోట స్థిరపడలేకపోయాడు మరియు మెర్వ్ చేరుకున్నాడు. మెర్వ్ లో యాకూట్ రెండు సంవత్సరాలు ఉన్నాడు. మెర్వ్లో యాకూట్  ను ఆకర్షించినవి పది సంపన్న గ్రంథాలయాలు-రెండు ప్రధాన మసీదులో మరియు మిగిలినవి మదర్సాలలో ఉన్నవి. ప్రధాన మసీదులో, 12,000 వరకు పుస్తకాలు కలవు. యాకూట్ ప్రధాన మసీదులోని  లైబ్రరీలోగల  పుస్తకాలను అధ్యయనం చేసేవాడు.

1218లో, యాకూట్ ఖివా మరియు బాల్ఖ్‌కు వెళ్లాడు.1220వ దశకం ప్రారంభంలో, మంగోలులు, తూర్పు ఇస్లామిక్ రాజ్యాలను జయించి  పశ్చిమానికి తరలివెళ్లారు. తూర్పు ఇస్లాం మొత్తం నాశనమైంది. కేవలం ఒక సంవత్సరంలో మంగోలు అత్యధిక జనాభా కలిగిన భాగాలను స్వాధీనం చేసుకున్నారు. జెంఘిజ్ కుమారుడు జగతాయ్ ఆధ్వర్యంలోని ఒక సైన్యం, ఒట్రార్‌ Otrar, ను బంధించి, కొల్లగొట్టింది, మరొకటి జెంఘిజ్ ఆధ్వర్యంలోనే, బుఖారా, సమర్‌కండ్ మరియు బల్ఖ్‌లపై దాడి చేసి ఖురాసన్ వైపు సాగింది. మెర్వ్ మరియు నిషాపూర్ స్వాధీనం చేసుకున్నారు.

యాకూట్, దాదాపుగా పట్టుబడ్డాడు కానీ తప్పించుకొని  తన మాన్యుస్క్రిప్ట్‌లను పట్టుకుని, పర్షియా మీదుగా మోసుల్, ఆపై అలెప్పోకు వెళ్ళాడు, అక్కడ యాకూట్ 1229లో మరణించే వరకు అల్-కిఫ్తీ వద్ద ఆశ్రయం పొందాడు. ఈమధ్య సమయంలో, యాకూట్ పాలస్తీనా, ఈజిప్ట్, ఇరాక్ మరియు ఇతర ప్రాంతాలకు పర్యటనలు చేయగలిగాడు.

 పుస్తక విక్రేతగా పని చేస్తున్నప్పుడు, యాకూట్ రచయితగా కూడా పనిచేశాడు. యాకూట్ అనేక రచనలలో కేవలం నాలుగు మాత్రమే నిలిచాయి. ముజామ్ అల్-ఉదబా (చదువుకొన్న  పురుషుల learned men నిఘంటువు); మరియు ముఅజం అల్-బుల్డాన్ (దేశాల నిఘంటువు). ఈ రెండు రచనలు మొత్తం 33, 180 పేజీలు కలిగి ఉన్నాయి

 

తూర్పు ఇస్లామిక్ రాజ్యాల  గురించి యాకూత్ వివరణ

ముజామ్ అల్-బుల్డాన్ అనేది ఒక విస్తారమైన భౌగోళిక ఎన్సైక్లోపీడియా, ఇది ప్రపంచంలోని దాదాపు అన్ని మధ్యయుగ దేశాల జ్ఞానాన్ని సంగ్రహిస్తుంది. యాకూట్‌ ముజామ్ అల్-బుల్డాన్ లో పురావస్తు శాస్త్రం, ఎథ్నోగ్రఫీ, చరిత్ర, మానవ శాస్త్రం, సహజ శాస్త్రాలు, భూగోళశాస్త్రం, ప్రతి ప్రదేశానికి అక్షాంశాలు ఇవ్వడం మొదలైన ప్రతిదీ చేర్చబడింది.

ప్రతి పట్టణం మరియు నగరానికి, యాకూట్ ఎప్పుడూ పేరు పెట్టారు, ప్రతి భాగాన్ని దాని స్మారక చిహ్నాలు మరియు సంపద, దాని చరిత్ర, దాని జనాభా మరియు దాని ప్రముఖ వ్యక్తులతో గల సంబంధం వివరించాడు. సమాచారాన్ని పొందేందుకు, యాకూట్ పర్షియా, అరేబియా, ఇరాక్ మరియు ఈజిప్ట్‌లకు ప్రయాణించాడు మరియు అలెప్పో (సిరియా)లో ఉన్నప్పుడు యాకూట్ శాస్త్రవేత్తలు మరియు చరిత్రకారులతో సంబంధాలు మరియు స్నేహాలను ఏర్పరచుకున్నాడు. యాకూట్ తన డిక్షనరీని అల్-కిఫ్తీకి అంకితం చేసినాడు.

యాకూట్ యొక్క దేశాల నిఘంటువు ఇతర చరిత్రకారులు, భౌగోళిక శాస్త్రవేత్తలు మరియు యాత్రికుల నుండి వచ్చిన వాస్తవాల సేకరణ మాత్రమే కాదు, తన సుదీర్ఘ ప్రయాణాల అనుభవం మరియు అలాంటి ప్రయాణాలలో కలుసుకున్న వ్యక్తుల నుండి సేకరించిన వాస్తవాలను కూడా జోడించాడు

గణితం, భౌతిక మరియు ప్రాంతీయ భౌగోళిక శాస్త్రానికి సంబంధించిన ముస్లిం భౌగోళిక శాస్త్రజ్ఞుల యొక్క వివిధ భావనలతో యాకూట్ పూర్తిగా అవగాహన కలిగి ఉన్నాడు మరియు భౌగోళిక మరియు చట్టపరమైన నిబంధనల చర్చలు కూడా చక్కగా నమోదు చేసినాడు.

యాకూట్ తన ముందు వచ్చిన రచనలను కూడా ఉపయోగించాడు మరియు అవసరమైనప్పుడు వాటిని సరిదిద్దడం చేసినాడు. యాకూట్ పని మరియు మూలాలు కఠినమైన పరిశీలనకు లోబడి ఉంటాయి. యాకూట్ తన సమాచారం యొక్క ఖచ్చితత్వం మరియు కఠినత గురించి నొక్కి చెప్పాడు ముజామ్ అల్-బుల్డాన్, మిక్వెల్ సూచించినట్లుగా, ఒక అద్భుతమైన మూలం.

యాకూట్ తన డిక్షనరీ ఆఫ్ కంట్రీస్‌లో, భౌగోళిక శాస్త్రం మరియు చరిత్ర మధ్య ఉన్న క్లిష్టమైన సంబంధాన్ని మరియు స్థల పేర్ల యొక్క పాత్రను నొక్కి చెప్పాడు. డిక్షనరీ ఆఫ్ కంట్రీస్‌ అక్షర క్రమంలో అమర్చబడి స్థల పేర్లు, వాటి భౌగోళిక స్థానాలు, సరిహద్దులు, పర్వతాలు మరియు ఎడారులు, సముద్రాలు మరియు ద్వీపాల యొక్క ఖచ్చితమైన స్పెల్లింగ్‌ను ఇవ్వడానికి ప్రయత్నిస్తుంది.

 యాకూట్ ప్రతి ప్రదేశానికి ప్రముఖ స్థానికుల పేర్లను కూడా అందిస్తుంది, ఇందులో కథలు మరియు ఆసక్తికరమైన విషయాలు ఉన్నాయి. ముఖ్యంగా పురాతన రచయితలు ఖచ్చితమైన స్పెల్లింగ్ మరియు స్థలాల యొక్క ఖచ్చితమైన స్థానానికి తగినంత శ్రద్ధ ఇవ్వలేదని, ఇది తరచుగా పండితులను మరియు అక్షరాస్యులను తప్పుదారి పట్టించిందని యాకూట్ పేర్కొన్నాడు.

ముస్లింలకు ట్రావెల్ గైడ్‌గా ఉపయోగపడే భౌగోళిక నిఘంటువును రూపొందించడానికి ప్రేరణ ఖురాన్ మరియు ఇతర మతపరమైన రచనల నుండి యాకూట్ పొందాడు. యాకూట్ అటువంటి రచన  కేవలం ప్రయాణికుడికి మాత్రమే కాకుండా, న్యాయనిపుణుడు, వేదాంతవేత్త, చరిత్రకారుడు, వైద్యుడు మరియు జ్ఞానికి కూడా అవసరమని నమ్మాడు.

డిక్షనరీ ఆఫ్ మెన్ ఆఫ్ లెటర్స్‌ Dictionary of Men of Letters లో, ఒక పండితుడు (‘ఆలిమ్) నుండి అక్షరాల మనిషిని (మెన్ ఆఫ్ లెటర్స్‌) (అదీబ్) వేరు చేస్తూ, యాకూత్ ఇలా చెప్పాడు:

"అక్షరాల మనిషి ప్రతిదాని నుండి ఉత్తమమైనదాన్ని ఎంచుకుని, దానిని కంపోజ్ చేస్తాడు, అయితే ఒక పండితుడు ఒక నిర్దిష్ట జ్ఞాన శాఖను ఎంచుకుని దానిని మెరుగుపరుస్తాడు."

యాకూత్ ప్రకారం  అఖ్బర్ akhbār (usages)  అన్ని విజ్ఞానం మరియు జ్ఞానం యొక్క మూలాధారం మరియు అన్ని ఇతర శాస్త్రాల కంటే ఉన్నతమైనది.

యాకూట్ “డిక్షనరీ ఆఫ్ ది లేర్నడ్ మెన్‌ Dictionary of the learned men,” అక్షరాలు, వ్యాకరణ శాస్త్రవేత్తలు, భాషా శాస్త్రవేత్తలు, వంశపారంపర్య శాస్త్రవేత్తలు, ఖురాన్ యొక్క ప్రసిద్ధ పాఠకులు, చరిత్రకారులు మరియు కార్యదర్శుల జీవితాలను కవర్ చేస్తుంది, ఇది అక్షరాల పురుషుల గురించి చాలా సమాచారాన్ని అక్షర క్రమంలో కవర్ చేస్తుంది.

ప్రచురించబడినప్పటి నుండి, ఏడు శతాబ్దాలకు పైగా, యాకూత్ రచనలు ఇస్లామిక్ ప్రపంచంలోని పండితులకు మరియు నేటి పశ్చిమ దేశాల వారికి కూడా సమాచార గనిగా పనిచేశాయి