హైదరాబాద్ లో సజీవం గా ఉన్న అషుర్ఖానాలు Hyderabad: Ashurkhanas come alive to mark Islam’s 1444th year

 

హైదరాబాద్‌లోని చారిత్రాత్మక బాద్‌షాహీ అషుర్ఖానా ముహర్రం ఆలమ్‌లన్నింటినీ ప్రదర్శిస్తోంది. (చిత్రం: అభినయ శివజ్ఞానం)

హైదరాబాద్: అమావాస్య చంద్రుని దర్శనంతో, కొత్త చంద్ర మాన క్యాలెండర్ సంవత్సరం 1444 హిజ్రీ ప్రారంభం అయినది దానితో, ఇస్లామిక్ క్యాలెండర్‌లోని మొదటి నెల - ముహర్రం ఇక్కడ ప్రారంభమైంది. హైదరాబాద్‌లోని షియా ముస్లిం కమ్యూనిటీ సభ్యులు, ముఖ్యంగా ఓల్డ్ సిటీలో, పురాతన మరియు ఆధునిక అషుర్ఖానాలను (శోక స్థలాలు) నిర్మించారు, ఇక్కడ ముహర్రం నెల మొదటి తొమ్మిది రోజుల్లో ఊరేగింపులు జరుగుతాయి.

 హైదరాబాద్‌లో దాదాపు 140 పెద్ద మరియు చిన్న అషుర్ఖానాలు ఉన్నాయి, ఇక్కడ ఆలంలు ముహర్రం సమయంలో ఏర్పాటు చేయబడ్డాయి.

అషుర్ఖానా అంటే ఏమిటి?

అషుర్ఖానా అంటే షియా ముస్లింలు ముహర్రం 10వ తేదీన అషూరా సందర్భంగా దుఃఖిస్తారు. ఈ స్థలం కర్బలా (ఇరాక్) యుద్ధంలో మరణించిన ప్రవక్త మహమ్మద్ మనవడు ఇమామ్ హుస్సేన్‌కు అంకితం చేయబడింది. హుస్సేన్ ప్రవక్త యొక్క అల్లుడు (మరియు బంధువు) ఇమామ్ అలీ కుమారుడు. షియా ముస్లింలు ఇమామ్ అలీ అనుచరులు. హైదరాబాద్ షియా ముస్లిం కుతుబ్ షాహీ రాజవంశంచే స్థాపించబడింది. అందుకే అక్కడ అషుర్ఖానాల సంఖ్య ఎక్కువ.

బాద్షాహీ అషుర్ఖానాలు, యాకుత్‌పురాలోని ఇమాంబరా, అషుర్ఖానా హజ్రత్-ఎ-అబ్బాస్, అజఖానా ఇ జెహ్రా, బీబీ కా అలావా మరియు ఇతర ప్రదేశాలు ముహర్రం మొదటి 10 రోజులలో పెద్ద ఎత్తున ప్రజలను ఆకర్షిస్తాయి. ఇమామ్ హుస్సేన్ క్రీ.శ. 680లో మరణించిన రోజున, షియా ముస్లింలచే అతని బలిదానం రోజున ప్రతి సంవత్సరం హైదరాబాద్‌లో పెద్ద సంఖ్యలో బహిరంగ ఊరేగింపులు నిర్వహిస్తారు. మునుపటి తొమ్మిది రోజులలో, హైదరాబాద్‌లోని షియా సంఘం రోజువారీ సమావేశాలను నిర్వహిస్తుంది మరియు ఇతరులు కూడా పట్టణం చుట్టూ ఉన్న అషుర్ఖానాలను కూడా సందర్శిస్తారు.

హైదరాబాద్ అంతటా ఆలములు:

హైదరాబాద్‌లోని షియా ముస్లిం సమాజానికి చెందిన మొత్తం మూడు లక్షల మంది సభ్యులు తమ ఇళ్లలో కూడా పురాతన సంప్రదాయానికి అనుగుణంగా ముహర్రం ఆలమ్‌లను ఏర్పాటు చేస్తారు. వాస్తవానికి, హైదరాబాద్‌ను స్థాపించిన రాజవంశం, గోల్కొండ లేదా కుతుబ్ షాహీ రాజవంశం, తెలంగాణ అంతటా ఉన్న అషుర్ఖానాలలో కూడా ఆలమ్‌లను స్థాపించి, ఆ స్థలాలను చూసుకోవడానికి హిందువులను నియమించింది.

తెలుగులో ‘పేరుల పండగ’ అని పిలువబడే మొహర్రం తెలంగాణ అంతటా చాలా మంది హిందువులు కూడా హైదరాబాద్ మరియు రాష్ట్రంలోని షియాలతో కలిసి ముహర్రం జరుపుకుంటారు.

హైదరాబాద్‌లోని ఇళ్లలో అలంకారాలను ఏర్పాటు చేయడం పూర్వీకుల ఆచారమని షియా సంఘం సభ్యులు  వివరించారు. “ఇతర కమ్యూనిటీలకు చెందిన చాలా మందికి దీని గురించి తెలియదు. దాదాపు 50 శాతం షియా కుటుంబాలలో ఆలమ్‌లు ఏర్పాటు చేయబడ్డాయి. ఆలములు వెండి, అల్యూమినియం, రాగి లేదా బంగారంతో తయారు చేయబడి ఉండవచ్చు. ముహర్రంలో ఆలం స్థాపన కోసం ఇంటి లోపల శుభ్రమైన ప్రదేశం ఎంపిక చేయబడుతుంది.

వాస్తవానికి, మారుతున్న కాలానికి అనుగుణంగా, హైదరాబాద్‌లోని షియా-ఆధిపత్య ప్రాంతాలలో అపార్ట్‌మెంట్ భవనాలు ఇప్పుడు ముహర్రం మరియు అషుర్ఖానాలకు స్థలాన్ని అందిస్తున్నాయి. దారుల్‌షిఫా, మీర్ ఆలం మండి మరియు నూర్ ఖాన్ బజార్ వంటి ప్రాంతాల్లోని భవనాలు కూడా ఆలమ్‌ల స్థాపనకు మరియు మతపరమైన సమావేశాలకు పెద్ద హాళ్లను ఇస్తున్నాయి.

మొహర్రం ఎలా ఆచరిస్తారు:

ముహర్రం మాసం గురించి అంతగా తెలియని వాస్తవం ఏమిటంటే, పవిత్ర ముహర్రం మాసంలోని మొదటి పక్షం రోజులలో, షియా ముస్లింలు ఎక్కువగా సాధారణ శాఖాహారం తినడానికి ఇష్టపడతారు. నాన్ వెజ్ ఖచ్చితంగా నిషేధించబడింది. షియా ముస్లింలకు ఇది సంతాప నెల.

హైదరాబాద్‌లోని చారిత్రాత్మక అషుర్ఖానాలలో మరొకటి హైదరాబాద్‌లోని బీబీ కా అలవా, దీనిని గోల్కొండ లేదా కుతుబ్ షాహీ కాలంలో (1518-1687) ఏర్పాటు చేశారు. బీబీ కా ఆలం అని పిలువబడే దీనిని హైదరాబాద్ వ్యవస్థాపకుడు మరియు సుల్తాన్ మహమ్మద్ కుతుబ్ షా (ఐదవ గోల్కొండ రాజు) భార్య అయిన హయత్ బక్షి బేగం స్థాపించారు.

తరువాత నిజాం కాలంలో (1724-1948) హైదరాబాద్‌లో, బీబీ కా ఆలమ్‌ను మొహర్రం కోసం ప్రత్యేకంగా నిర్మించిన దబీర్‌పురాలోని ప్రస్తుత ప్రదేశానికి మార్చారు. అక్కడ ఉన్న ఆలం బీబీ ఫాతిమాను  ఖననం చేయడానికి ముందు చివరిగా అభ్యంగన స్నానం చేసిన చెక్క పలక ముక్కను కలిగి ఉంది. ఆరవ గోల్కొండ రాజు అబ్దుల్లా కుతుబ్ షా (1626-1672) పాలనలో ఇరాక్‌లోని కర్బలా నుండి ఈ అవశేషాలు గోల్కొండకు చేరుకున్నాయని నమ్ముతారు

ఆ అషుర్ఖానాలోని ఆలమ్‌లో హైదరాబాద్ చివరి నిజాం మీర్ ఉస్మాన్ అలీ ఖాన్ విరాళంగా ఇచ్చిన ఆరు వజ్రాలు మరియు ఇతర ఆభరణాలు కూడా ఉన్నాయని చెబుతారు. ఆభరణాలను ఆరు నల్లని పౌచ్‌లలో ఉంచి ఆలంతో కట్టి ఉంచారు. ముహర్రం 10వ రోజున 'యౌమ్-ఎ-అషురా' నాడు ఆలమ్‌ను ఏనుగుపై మోస్తారు. దీని తరువాత 50 మంది 'అంజూమాన్లు' (సమూహాలు) మరియు వేలాది మంది చెప్పులు లేని మరియు వస్త్రం లేని ఛాతీ గల దుఃఖితులతో ఊరేగింపు జరుగుతుంది.

బాద్షాహీ అషుర్ఖానా - హైదరాబాద్‌లోని రెండవ పురాతన స్మారక చిహ్నం:

బాద్షాహీ అషుర్ఖానా 1591లో చార్మినార్ నిర్మించిన తర్వాత 1592-96 మధ్య నిర్మించబడింది. ఇది చాలా ప్రత్యేకమైనది, హైదరాబాద్ వ్యవస్థాపకుడు మహ్మద్ కులీ కుతుబ్ షా 1591లో కొత్త హైదరాబాద్ నగరానికి గుర్తుగా చార్మినార్‌ను నిర్మించిన తర్వాత దీనిని నిర్మించారు. 1687లో మొఘల్‌లతో జరిగిన చివరి యుద్ధంలో గోల్కొండ రాజవంశం ముగిసిన తర్వాత దాదాపు శతాబ్ద కాలం పాటు ఈ ప్రదేశం నిర్జీవమయినది. .

మొఘల్ చక్రవర్తి ఔరంగజేబు హైదరాబాద్ రాజ్యాన్ని జయించిన తర్వాత 1764లో ఇది క్లుప్తంగా బందిఖానా లేదా జైలుగా మార్చబడింది. నిజాం అలీ (అసఫ్ జాహీ రాజవంశం యొక్క రెండవ చక్రవర్తి) అధికారంలోకి వచ్చే వరకు బాద్షాహీ అషుర్ఖానాకు వార్షిక గ్రాంట్ ఇవ్వబడింది.

ఈ నిర్మాణంలో ప్రధాన అషుర్ఖానా, నఖర్ ఖానా (ఉత్సవాల డ్రమ్స్ మరియు షెనాయ్ వాయించే ప్రదేశం), నియాజ్ ఖానా (ఫుడ్ కోర్ట్), సరాయ్ ఖానా (విశ్రాంతి గృహం), అబ్దర్ ఖానా (నీటిని నిల్వ చేసే స్థలం), చబుత్రా (వేదిక) మరియు ఒక గార్డు గది ఉన్నాయి. ప్రతి గురువారం మరియు ముహర్రం నెలలో దాదాపు 2,000 మంది హాజరవుతారు, మజ్లిస్ (సమావేశాలు)కి హాజరయ్యేందుకు ప్రతిరోజూ దాదాపు 10,000 మంది ప్రజలు సందర్శిస్తారు.

మూల రచన:Shaista Khan|  షైస్తా ఖాన్

తెలుగు సేత : సల్మాన్ హైదర్