జహనారా బేగం Jahanara Begum

 

జహనారా బేగం మొఘల్ చక్రవర్తి షాజహాన్ యొక్క పెద్ద కుమార్తె మరియు యువరాజు దారా షికో మరియు చక్రవర్తి ఔరంగజేబ్ యొక్క అక్క. జహనారా తన తల్లి మరణం తర్వాత 17 ఏళ్ల వయస్సులో మొఘల్ సామ్రాజ్యానికి ప్రథమ మహిళ (పాద్షా బేగం) అయింది. మొఘల్  సామ్రాజ్యంలో “అత్యంత శక్తివంతమైన మహిళ"గా అభివర్ణించబడింది

జహనారా బేగం అజ్మీర్‌లో పుట్టి ఆగ్రాలో పెరిగారు. ఖురాన్ మరియు పర్షియన్ సాహిత్యం బాగా చదువుకొన్నది మరియు తన తండ్రి షాజహాన్‌తో చెస్ ఆడుతూ ఉండేది.

ఫ్రెంచ్ యాత్రికుడు ఫ్రాంకోయిస్ బెర్నియర్ ప్రకారం “జహనారా, తన తండ్రి షాజహాన్ కు గారాల పట్టి”. ఇటాలియన్ యాత్రికుడు నికోలావ్ మనుచి ఇలా వ్రాశాడు: "జహనారా అందరిచే ప్రేమించబడింది మరియు అద్భుతమైన స్థితిలో జీవించింది."జహనారా ఆగ్రా కోట సరిహద్దుల వెలుపల తన సొంత ప్యాలెస్‌లో నివసించడానికి అనుమతించబడింది.

సూఫీవాదం  పట్ల ఆమెకున్న ఆసక్తి కారణంగా ప్రజలు జహనారా బేగంను తరచుగా ఫకీరా (సన్యాసి) అని పిలిచేవారు. సూఫీ మతాన్ని నిజంగా స్వీకరించిన తైమూర్ వారసులు, తాను మరియు తన సోదరుడు దారా షికో మాత్రమేనని జహనారా అనేది. జహనారా క్లాసిక్ సాహిత్యం యొక్క అనేక రచనలకు అనువాదాలు మరియు వ్యాఖ్యానాలను రాసింది.

జహనారా 1641లో ఖాదిరియా సూఫీ ముల్లా షా బదాక్షి శిష్యురాలు. ఖాదిరియా ముల్లా షా జహనారా ను ఖాదిరియాలో తన వారసురాలిగా పేర్కొన్నాడు.

1644లో, జహనారా 30వ పుట్టినరోజు తర్వాత రెండు రోజులకు  జహనారా వస్త్రాలకు మంటలు అంటుకుని జహనారా తీవ్రంగా కాలిపోయింది. ఆస్థాన వైద్యులెవరూ నయం చేయలేకపోయారు మరియు ఇది షాజహాన్ చక్రవర్తికి చాలా బాధ కలిగించింది. జహనారా, హనుమ్ అనే వైద్యునిచే నయం చేయబడింది.

అదే సంవత్సరం, జహనారా అజ్మీర్‌లోని ఖ్వాజా మొయినుద్దీన్ చిస్తీ మందిరానికి తీర్థయాత్రకు వెళ్లింది. ప్రమాదం జరిగిన ఏడాదిలోపే జహనారా పూర్తిగా కోలుకుంది. కృతజ్ఞతగా, జహనారా “బేగుమీ సలామ్” అని పిలవబడే మందిరం యొక్క పాలరాతి మంటపాన్ని నిర్మించారు మరియు “మునిస్ అల్-అర్వా"అనే మొయినుద్దీన్ చిస్తీ యొక్క జీవిత చరిత్రను వ్రాసారు. ఇది జహనారా సాహిత్య నైపుణ్యానికి ప్రశంసించబడింది.

జహనారా,  రాజధాని నగరమైన షాజహానాబాద్‌ లో 1648లో జామా మసీదు నిర్మాణానికి స్పాన్సర్ చేసింది. షాజహానాబాద్ ప్రధాన బజార్ “చాందినీ చౌక్”నిర్మాణానికి తోడ్పడింది. పర్షియన్ మరియు ఉజ్బెక్ వ్యాపారుల కోసం కాలువలు మరియు తోటలతో అలంకరించబడిన ఒక కారవాన్‌సెరైని కూడా జహనారా రూపొందించింది.

జామి మసీదు లేదా శుక్రవారం మసీదు నిర్మాణానికి ంధిసహాయం చేసింది. జామి మసీదుకు జహానారా తన వ్యక్తిగత భత్యం నుండి పూర్తిగా నిధులు సమకూర్చింది. విద్యను ప్రోత్సహించడానికి జామా మసీదుతో జతచేయబడిన మదర్సాను స్థాపించింది.

ఢిల్లీలోని టౌన్ హాల్ జహనారా నిర్మించిన సరాయ్ ఉండే చోటే ఉంది. ఈ సరాయ్ కి 'బేగమాబాద్' లేదా 'బేగం కా బాగ్' అని పేరు కలదు.'బేగం కా బాగ్' రాజకుటుంబంలోని స్త్రీలు మరియు పిల్లల కోసం మాత్రమే రూపొందించబడిన 50 ఎకరాల పరివేష్టిత స్థలం.

జహనారా, ఆంగ్లేయులు మరియు డచ్‌లతో వాణిజ్య సంబంధాలను కొనసాగించింది. 'సాహిబీ' (జహనారా స్వయంగా నిర్మించుకున్న ఓడ) తన మొదటి ప్రయాణానికి బయలుదేరినప్పుడు, ఆ ఓడ మక్కా మరియు మదీనాకు ప్రయాణం చేయాలని మరియు "¦ ప్రతి సంవత్సరం ఓడ యాభై కోని (ఒక కోని 4 మున్సు లేదా 151 పౌండ్ల) బియ్యం మక్కాలోని నిరుపేదలు మరియు నిరుపేదల మధ్య పంపిణీ కోసం పంపాలని ఆదేశించింది.”

జహనారా, స్వచ్ఛంద విరాళాలకు కూడా చాలా ప్రసిద్ధి చెందింది. జహనారా ముఖ్యమైన రోజులలో దానధర్మాలు చేసేది మరియు కరువు సహాయ పనులతో  నిమగ్నమై ఉండేది. జహనారా  మక్కా తీర్థయాత్రలకు ఆర్ధిక మద్దతు ఇచ్చింది. జహనారా నేర్చుకోవడం మరియు కళలకు మద్దతుగా ఆర్థిక సహాయాలు చేసింది. ఇస్లామిక్ ఆధ్యాత్మికతపై రచనల ప్రచురణకు సహాయం చేసేది.  

మరణం:

జహనారా తన జీవితకాలంలోనే  తన సమాధిని నిర్మించింది. ఇది న్యూ ఢిల్లీలోని హజ్రత్ నిజాముద్దీన్ దర్గా కాంప్లెక్స్ లోపల తెల్లటి పాలరాయితో తయారు చేయబడింది మరియు సరళతకు ప్రసిద్ధి చెందింది. జహనారాకు మరణానంతరం 'సాహిబత్-ఉజ్-జమానీ' (లేడీ ఆఫ్ ది ఏజ్) బిరుదు లభించింది.

జహనారా సమాధిపై ఉన్న శాసనం పర్షియన్ భాషలో ఉంది కానీ అనువాదం క్రింది విధంగా ఉంది:

“అల్లాహ్ సజీవుడు, పోషించేవాడు.

పచ్చదనంతో తప్ప నా సమాధిని ఎవరూ కప్పకూడదు.

మరణించిన నిరాడంబరమైన యువరాణి జహానారా,

ఖ్వాజా మొయిన్-ఉద్-దిన్ చిస్తీ శిష్యురాలు ,

విజేత షాజహాన్ కుమార్తె,

అల్లాహ్ తన రుజువును ప్రకాశింపజేస్తాడు.”